Zweden gediscrimineerd?

ELDERS - De scepsis over de Zweedse aanpak van de coronacrisis kan Zweden treffen die in het buitenland op vakantie willen.

Het bericht dat Cyprus op 9 juni weer open gaat voor toeristen maar geen directe vluchten uit Zweden toelaat heeft voor de nodige ophef gezorgd. Dat de maatregel niet geldt voor andere noordelijke landen is volgens minister van Buitenlandse Zaken Ann Linde een ongerechtvaardigde politieke beslissing. Ze herinnert aan de oproep van EU om niet te discrimineren bij het weer openstellen van de grenzen. Buurlanden Denemarken, Noorwegen en Finland aarzelen nog over het toelaten van toeristen, maar waarschijnlijk zullen zij de Zweden ook niet toelaten.

Ondertussen verdedigt de Zweedse regering haar aanpak van de coronacrisis. Ondanks dat de sterftecijfers zijn opgelopen tot de hoogste ter wereld. Zweden telt nu 4125 slachtoffers van het virus, dat is ongeveer 40 per honderdduizend inwoners, iets meer dan Nederland (zie hier aantallen doden per miljoen inwoners van tien Europese landen). De minister van Buitenlandse Zaken: “De overdracht van het virus vertraagt, de behandeling van COVID-19-patiënten op de intensive care neemt aanzienlijk af en de stijgende dodentalcurve is afgevlakt. Er is geen volledige afsluiting van Zweden, maar veel delen van de Zweedse samenleving zijn gesloten.”

Omstreden strategie

De Zweedse aanpak van de coronacrisis blijft omstreden. Een voormalige epidemioloog die het land adviseerde over de varkenspest en SARS betwijfelt of het land de juiste keuzes heeft gemaakt. Anika Linde, naamgenoot van de minister, denkt dat een vroege lockdown zoals in omringende landen levens had kunnen sparen. De Nieuw-Zeelandse epidemiologie professor Rod Jackson meent ook dat Zweden een fatale fout heeft begaan door te gokken op groepsimmuniteit. Uit onderzoek blijkt dat in Stockholm nog slechts 7,3% van de bevolking immuun is voor het virus. Zijn Zweedse collega Johan Giesecke meent dat op de langere termijn Zweden niet zal afwijken van landen met strengere lockdowns.  ‘Een lockdown kan ernstige gevallen een tijdje vertragen, maar zodra de beperkingen zijn versoepeld, zullen de gevallen opnieuw verschijnen. Ik verwacht dat als we het aantal sterfgevallen als gevolg van COVID-19 in elk land over een jaar vanaf nu tellen, de cijfers vergelijkbaar zullen zijn, ongeacht de genomen maatregelen.’

Gemeenten vergeten

Kritiek is er ook op het feit dat alle aandacht bij de aanpak van het virus in Zweden aanvankelijk alleen lag bij de regionale gezondheidsautoriteiten die verantwoordelijk zijn voor de ziekenhuizen. Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de ouderenzorg en die werden volgens professionals op dat niveau aanvankelijk vergeten. We hadden meer kunnen doen en meer sterfgevallen kunnen voorkomen als we eerder bij de virusbestrijding waren betrokken, zegt een van hen in een interview met de Zweedse radio. Voorlopig zit er voor de ouderen boven de 70 nog geen versoepeling van de maatregelen in.

App

Zweden heeft inmiddels ook een app die moet helpen het verloop van de pandemie te volgen. Rond 160.000 mensen hebben de app inmiddels gedownload. Zij vullen elke dag een paar vragen in over mogelijke symptomen van besmetting met het coronavirus. Op basis daarvan schat Paul Frank van de universiteit van Lund, waar de app is ontwikkeld, het aantal besmettingen in Stockholm op 3,5% van de bevolking. In de zuiderlijke provincie Skåne is dat aantal veel lager. De app is niet in alle delen van het land door voldoende mensen gedownload om landelijke cijfers met enige statistische betrouwbaarheid te geven. Frank zegt dat de app is ontwikkeld in samenwerking met deskundigen op het gebied van veiligheid en privacy zodat misbruik wordt voorkomen. De gegevens zullen, verzekert hij, in geen geval in handen van de commercie komen.

Vakantie in eigen land

Zweden is een prachtig vakantieland en de beperking tot het eigen land lijkt voor de Zweedse bevolking geen straf. Maar de vrijheid om juist in de vakantie je eigen keuzes te kunnen maken is ook daar een groot goed. En Zweden zijn dol op de stranden van de Middellandse Zee. Veel zuidelijke landen hebben deze week aangekondigd de grenzen weer te zullen openen. Dat betekent dat er genoeg alternatieven zullen zijn voor de bestemming Cyprus.

Elders in Europa worden ook al afspraken tussen buurlanden gemaakt. Zo accepteren de Baltische staten elkaars toeristen. Maar veel regeringen zijn ook nog erg voorzichtig. “Het is cruciaal om ervoor te zorgen dat onze burgers niet alleen vrij binnen Europa kunnen reizen, maar ook veilig naar huis kunnen terugkeren”, aldus de EU-ministers van Buitenlandse Zaken na onderling overleg over de geleidelijke opheffing van alle reisbeperkingen.

De Duitse dokter Max Geraedts, tevens onderzoeker aan de universiteit van Marburg waarschuwt voor een nieuwe uitbraak van het virus als er op populaire vakantiebestemmingen in restaurants, cafés en op stranden grote aantallen mensen bij elkaar komen. ‘Als je alleen op het strand loopt, waar ter wereld dan ook, dan maakt het natuurlijk niet uit’, zei hij. ‘Maar als je naar een bar gaat waar veel mensen zijn, kan dat vervelende gevolgen hebben.’ En dat geldt natuurlijk ook in eigen land.