Zweden als voorbeeld

ELDERS - Zweden geeft met een nieuwe klimaatwet het voorbeeld voor Europese landen die de akkoorden van Parijs serieus willen nemen. Het sociale klimaat van het land wordt wel ondermijnd door groeiende problemen in de omgang met minderheden. 

Toen de Amerikaanse president Trump aankondigde dat zijn land het klimaatakkoord gaat opzeggen reageerde Zweden met de oproep aan Europa om nu het voortouw te nemen om de doel die in 2015 in Parijs overeen zijn gekomen alsnog te halen. Vorige week gaf het land zelf het voorbeeld door met overgrote meerderheid een wet aan te nemen die Zweden in 2045, vijf jaar eerder dan aanvankelijk gepland klimaatneutraal moet maken. De hoeveelheid uitstoot die Zweden creëerde in 1990 moet in 2030 met 63 procent zijn gedaald. In 2040 moet die daling op 75 procent zitten, waarna de uitstoot in 2045 dus compleet neutraal moet zijn. Elke vier jaar moet Zweden volgens de wet een beleidplan met specifieke doelen publiceren en een onafhankelijke Klimaatraad controleert het proces.

Ondanks dat het land  al voor een groot deel met bos bedekt is wordt de aanplant van nieuwe bomen ter compensatie van CO2 uitstoot niet uitgesloten. Uitbreiding van het aantal windmolenparken is al gestart met de Oostenrijkse firma Ökoenergie. Dat dreigt dan wel weer ten koste dreigen te gaan van de ruimte voor de Sami-minderheid in het noorden. ‘We hebben het windpark in overleg gepland, zodat het voor beide kanten OK is’, zegt de manager van Ökoenergie. Maar dat zal de toenemende spanningen tussen verschillende etnische bevolkingsgroepen in Zweden niet meteen wegnemen.

Kahin Ahmed is de vertegenwoordiger van de Moderata samlingspartiet in een voorstad van Stockholm. Zijn liberaal-conservatieve partij, een kruising tussen CDA en VVD, zit in de oppositie tegen de groen-rode minderheidsregering en voelt de adem in de nek van de extreemrechtse Zweden Democraten. Ahmed veroorzaakte een rel met een opiniestuk gericht tegen de aanwezigheid van de voorzitter van de Zweden Democraten, Jimmie Åkesson, op een politiek festival in zijn stad. ‘Het racisme van de Zweden Democraten past niet in een democratische samenleving en dus ook niet op dit festival’, schreef hij. Ahmed verwees naar een uitspraak van de voormalige partijbestuurder Björn Söder die Joden, Koerden en Sami ondanks hun Zweedse paspoort geen echte Zweden noemde als zij niet bereid zijn te assimileren. ‘U bent niet welkom in de voorsteden, Jimmie Åkesson!’ luidde de kop boven het artikel. De te verwachten reactie van de Zweden Democraten bleef niet lang uit: ‘U bent niet welkom in Zweden, mijnheer Ahmed’, tweette de partijsecretaris Richard Jomshof. Die verklaarde in een interview dat hij Ahmed met gelijke munt terug wilde betalen. Volgens Jomshof heeft hij niets begrepen van de Zweedse democratie en is hij, ook al woont en werkt hij al 26 jaar in Zweden, nog steeds geen Zweed. 

Bij al het verbale geweld heeft Zweden ook nog steeds te maken met brandstichting in asielzoekerscentra. Het meest recente incident is gerapporteerd uit Ystad. Tijdens de grote instroom van vluchtelingen in 2015 werden tot oktober alleen al veertien brandstichtingen gemeld en sindsdien zijn er nog vele incidenten in het nieuws geweest. In februari raakten verschillende mensen gewond bij een brand in het grootste asielzoekerscentrum die vermoedelijk ook is aangestoken. Vorige maand werden er vanuit een rijdende auto schoten afgevuurd op een asielzoekerscentrum voor jongeren. Overigens is dit soort geweld niet geheel nieuw voor Zweden. In 2010 en 2012 kreeg de synagoge van Malmö ook te maken met een aanval met explosieven.

Nieuwsuur kwam enkele maanden geleden met een reportage over de moeizame integratie van migranten in Zweden. Ze wonen in ghetto’s, buitengesloten en zonder enig perspectief. Veel van die wijken rond grote steden worden geteisterd door drugsgerelateerde criminaliteit. Onderzoek wijst uit dat asielzoekers niet meer misdrijven plegen dan Zweden. Maar in de voorsteden veroorzaken drugsbendes met tweede generatie migranten voor veel geweld en overlast. Bij afrekeningen in de onderwereld kwamen dit jaar al elf mensen om het leven. De politie klaagt over no-go areas. De van oorsprong Iraanse wijkagent Hanif Azizi nuanceert dat. ‘Sommige wijken kunnen we niet alleen in, we gaan dan met z’n vieren.’ De politie is afwezig, zeggen buurtbewoners. Het korps lijdt aan onderbemanning. Alleen al vorig jaar gooiden zo’n duizend agenten de handdoek in de ring. Ze worden laag betaald en het werk is zwaar.

Immigranten die het wel gemaakt hebben in Zweden lopen vervolgens nog het risico van uitzetting als ze niet voldoen aan de strenge wetgeving. Zo wordt de man van een echtpaar met een baby op komst een verblijfsvergunning onthouden, ondanks dat beide partners een baan hebben, omdat ze vanwege verschillende werkplekken een deel van de week gescheiden wonen.