ACHTERGROND - Poetin is de meester van de verdraaiing, van de strategische relativering, van het imperialisme in vermomming. Het laatste heeft hem de herovering van de Krim opgeleverd en een uitermate onstabiele grens met de EU.
Is er voor het beleid van Rusland een politieke of ideologische rechtvaardiging die een beetje te volgen valt? Dat zou kunnen helpen, want het beleid van de EU munt ook niet uit door consistentie en overzicht. Politieke theorievorming wordt gevoed door de tijdgeest. Het boek dat ik besprak in mijn laatste post, Poetin democraat, was dus voor die vraag interessant. Wat houdt Russen bezig, na het instorten van het communisme? Is er een behoefte die door Poetin wordt bediend?
Mijn beeld is dat er een gat zit in de Russische ideeëngeschiedenis, die door de val van het communisme nu duidelijker wordt. Bestaat er, door dat gat, überhaupt politiek denken van enig niveau in Rusland? Of wordt teruggegrepen op (soms obscuur) traditionalistisch denken en vervulbare nostalgie naar een groot Russisch verleden?
Geschiedenis
De Russen hebben na het ‘einde van de rode mens’ een zekere heimwee naar wat ooit was. Naar de literatuur in plaats van de platte vergaring van rijkdom, naar de grootheid van Rusland en niet naar de gebruikelijke vernedering op het wereldtoneel. Poetin en de zijnen doen hun best. Met het Syrische gifgas bijvoorbeeld, waren ze Obama te slim af.
Maar fouten maakt het Kremlin ook, bijvoorbeeld de mistaxatie van de autonome wil van het volk in Oekraïne. Bij gebrek daaraan kon Janoekowitsj volgens het Kremlin wel worden afgebracht van het idee een associatieverdrag met de EU aan te gaan. Maar de opstand op het Maidanplein liet zien dat dit een misrekening was en Janoekowitsj verdween geheel. Een staatsgreep, volgens de Russen.
Terug kwamen EU-vrienden, maar Poetin en de zijnen spraken vooral over NAVO-lakeien en zetbazen van de CIA, want dat is een taal die Russen beter verstaan. Wat is objectief waar? Met een objectieve waarheid, al heten de kranten zo, hebben de Russen helemaal niets: ‘In Kiev zetelt een fascistenregime.’ Zou het echt zo zijn?
Oekraïne was het hoofddoel van Hitlers imperialisme; dat was na het uithongeringsbeleid dat door Stalin in de jaren dertig tegen Oekraïne was gevoerd. In Oekraïne stierven veel mensen van de honger, de Stalintijd of de Hitlertijd maakte niet veel uit. Veel Joden werden in ‘bloedland’ Oekraïne vermoord door de nazi’s. Maar toen de werkelijkheid van de Duitse misdaden helder werd, was Oekraïne geen autonome staat. Zo ontstond de misleidende gedachte dat er geen nationale identiteit in Oekraïne bestond.
Of het regime in Kiev democratisch is, mag worden betwijfeld. Het lijkt nog veel op de corrupte stijl van de postcommunistische Janoekowitsj. Verandering gaat vaak niet zo snel als we denken. Maar de stelling van de Russen dat het een fascistisch regime zou zijn, lijkt lariekoek. Daarvoor heeft Oekraïne te veel geleden onder de keuzen die Stalin en Hitler maakten over het uithongeren van de boeren in de graanschuur van Europa.
Vandaag
Wat is bijzonder aan het heden? Volgens de Amerkaanse historicus Tim Snyder, drie dingen:
- De Verenigde Staten zijn onberekenbaarder geworden.
- Een groot land als Oekraine wil bij de EU horen.
- Rusland wil de EU ontregelen. (Die Zeit, 25 september 2014, p.7)
De Amerikanen hebben politiek gesproken een probleem van onmacht en hebben de handen vol aan het Midden-Oosten. Oekraïne schudt de laatste postcommunistische machthebber af en wendt zich, leeg gestolen, tot het westen, dat zich ontvankelijk toont. Politiek was het niet handig, de liberale Europarlementariërs op het Maidanplein, maar ontwikkeling lukt alleen als de corruptie verdwijnt. Volgens Snyder ziet Rusland de EU als vijand en steunt het rechts-extremisme in Europa, om de instituten van de EU te ontregelen.
De EU moet nadenken en overwegen wat men wil zijn: een wereldmacht? Dat betekent dat de geopolitieke confrontatie met de Russen moet worden aangegaan. Tussen Duitsland en Rusland ligt Midden Europa, maar wat is dat? De Vysehrad-groep van Polen, Hongarije en Tsjecho-Slowakije leek even een blok van betekenis, maar was toch vooral bedoeld om de relatie tot de EU te versnellen.
Gaat de associatie tussen EU en Oekraïne in 2015 lukken? Of heeft Poetin nog meer trucs in de mouw? Kan hij de EU ontregelen door rechts extremisme te steunen?
De Vierde theorie
De harde blik van Poetin lijkt verklaard door Alexander Doegin, met zijn pleidooi voor een vierde politieke theorie (zie diens The Fourth Political Theory, Londen, 2012). De ‘vierde theorie’ is een kruistocht tegen ‘post-modernisme, de post-industriële samenleving, het in de praktijk gebrachte liberalisme, de globalisering.’
De eerste politieke theorie, zo postuleert Doegin, was het liberalisme, de tweede het communisme, de derde het fascisme. In de eerste is de individu het subject, in de tweede klasse, in de derde staat (Italië) of ras (Duitsland).
De vierde politieke theorie is noch fascisme, noch communisme, noch liberalisme. Het is allemaal neen, maar volgens Doegin is er geen haast bij het formuleren van ‘basic axioms’. De vierde politieke theorie moet ‘completely open’ zijn. (p.54) Maar wat is het dan?
The peak of the political thought of modernity was the victory of liberalism over the alternative political doctrines of modernity: fascism and socialism. Liberalism has gone global and become the only possible political system. (p. 75)
Dat is de uitdaging, inderdaad.
Toen Poetin aan de macht kwam en poogde de desintegratie van Rusland te stoppen, kreeg hij geen ideologische oppositie. De meerderheid der liberalen hervormde zich tot Poetins steunpilaren. De ideologische lading van Poetins hervormingen interesseerde ze geheel niet. (p.152)
Ik kan niet zeggen dat ik veel van Doegins andere zinnen begrijp. Hij heeft een hekel aan moderniteit en noemt fascisme en socialisme doctrines daarvan. Alleen zie ik het fascisme niet als een doctrine met samenhang. Het is een historische ontsporing in het ideologisch denken, met nogal wat varianten. (Duits, Italiaans) Het socialisme is evenmin een doctrine, de varianten van het Russische communisme (model Lenin) of sociaaldemocratie naar westers model verschillen sterk.
Nodig is een polycentrische wereld, zegt Doegin en hij pleit voor een Euraziatisch wereldbeeld; natuurlijk ligt het centrum daarvan in Moskou.
Hij maakt een erudiete indruk, maar de mensen waarover hij enthousiast is, kennen wij niet: Alain de Benoist? Julius Evola? Sommige kennen we weer wel: Gregor Strasser, George Sorel, Carl Schmitt, Ayn Rand.
Wie wil kan het boekje van Doegin en soortelijke werken vinden bij Amazon. De tekst krijgt drieënhalve ster, toch nog. In de reviews komt mijn verwarring wel terug: sommige lezers vinden het boeiend wat hij schrijft. Maar ook kritiek op zijn warrige betoog komt voor. Ik ben van collega Doegin niet erg onder de indruk. Maar hij ordent inzichten die passen bij Russische sentimenten van vandaag. Dat geeft zijn boekje betekenis.
Afbeelding: Alexander Doegin (Wikipedia)
Reacties (27)
Alain de Benoist en Julius Evola zijn beiden denkers die esoterische/pagane ideeën vermengen met een rassenleer, anti-modernisme, en een positieve beoordeling van het fascisme.
En laat Poetin nu precies zo’n ‘populistisch ultranationalisme’ bedrijven, en een ‘heroïsche wedergeboorte’ voorstaan. Als fascisme een tegenreactie was op het liberalisme; hoe zou een nationalistische tegenreactie op een wereldomspannende neoliberale orde er dan uitzien?
We hebben hier te maken met fascisme in een nieuwe jas.
Dat zal een heel kostbare fout zijn, de EU voert een geopolitiek beleid vanuit economisch perspectief, de Russen vanuit een ideologisch perspectief.
Klein detail, wereld van verschil.
http://www.businessinsider.com/putin-isnt-miscalculating-in-ukraine-2014-9
Goed stuk over wat Poetin werkelijk aan het doen is.
Overigens is ook Alexander Doegin zelf een uitgesproken fascistisch denker.
Dit is allemaal binnen vijf minuten op te duikelen door even meneer Doegins Wikipagina op te snorren.
Iets wat Tom van Doormaal blijkbaar compleet verzuimd heeft, want anders zou hij deze uitgesproken fascist vast niet hebben voorgesteld als een respectabele politicoloog die gewoon zijn licht laat schijnen over internationale ontwikkelingen.
@2:
Onzin en je baseert dat nergens op. Poetin gaat het net zo goed om verdeling in Europa/de EU zodat hij effectief grondstoffen kan verkopen aan individuele staten en vanwege reeele militaire bedreigingen.
Voor oplettenden had socialisme inmiddels ook al tot fascisme nieuwe jas geleid in het westen (sterke big brother staat, plan economie, failliete gefinancialiseerde uitgeholde reeele economie, enkel militair overeind gehouden door onderdrukking van de rest van de wereld en eigen bevolking) en we naderen nu de tijd waar zelfs dat niet meer werkt.
Putin heeft echt de support onder de bevolking in Oekraine niet verkeerd ingeschat. Ik denk dat hij ongeveer weet wat hij militair lange termijn in kan nemen; Novorossia.
update ria: “An air defense missile system regiment of the 4th Air and Air Defense Forces Command of the Southern Military District has taken up combat duty in the Krasnodar region. It is equipped with the advanced S-400 Triumf and Pantsir-S missile systems,”
@1
Dat heeft weinig met obscure schrijvers als Evola te maken, die enkel enige bekendheid genieten onder rechtse coltruien.
Dit is geen tegen reactie op het “neoliberalisme”, wat hier gedefinieerd wordt als corrupt kapitalisme en een acceptatie van ongelijkheid.
Wat we hier hebben is een geheime dienst die een staat heeft overgenomen en weet welke woorden bij het intellectueel minder bedeelde volk voor schuim in mondhoeken zorgen. Het is de KGB van weleer die zijn rode jas heeft uitgetrokken, ordinaire gangsters maar geen overtuigde fascisten.
@5:
Onzin, de EU kan helemaal niks bij Poetin afdwingen over hoe en aan wie hij de grondstoffen verkoopt, de verkoper bepaalt de prijs en de voorwaarden.
Yeah sure, het 3na sterkste leger ter wereld en de grootste nuclaire macht ter wereld zou bang zijn voor de legers van de EU land, yeah sure.
De NAVO mag wel sterker zijn maar ook de NAVO gloeit in het donker als je er een kernbom op gooit.
zo’n grote vuurbal jonguh!
@7 Gangsters die het apparaat van de geheime politie bevolken en menen dat ze hun patriottische plicht doen om de glorie van het vaderland te herstellen, zie ik wel degelijk als fascisten – ook als ze e.e.a. nog niet ideologisch hebben uitgewerkt.
De ideologische legitimatie wordt geschapen door types als Alexander Doegin wiens ideeën door het hoofd van het ideologisch directoraat van de politieke afdeling van Verenigd Rusland, Ivan Demidov, blijkbaar gretig worden overgenomen.
@9: Precies, alsof Rusland dan ook maar iets militair te vrezen heeft van Europa, dacht dat Europa ondertussen haar lesje wel had geleerd na Napoleon en Hitler.
Non-argument dus.
@8
Of je nou 400 kernbommen hebt of 3000 maakt geen fuck uit. Met beide kun je alles kapotmaken wat je wilt.
@12: Dat is waar.
@8
“Onzin, de EU kan helemaal niks bij Poetin afdwingen over hoe en aan wie hij de grondstoffen verkoopt, de verkoper bepaalt de prijs en de voorwaarden.”
Uhuh, want zo simpel werkt internationale handel en politiek in de wereld van Bolke. Rusland is ook helemaal niet voor een vijfde van de economie afhankelijk van de export van natuurlijke grondstoffen http://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.TOTL.RT.ZS en die gekke EU leiders die rommelen maar een beetje aan met plannen voor gezamenlijke inkoop http://www.euractiv.com/sections/energy/eu-wants-same-price-russian-gas-all-its-members-oettinger-301890 geen idee waarom die prutsers dat nou zouden doen.
“Yeah sure, het 3na sterkste leger ter wereld en de grootste nuclaire macht ter wereld zou bang zijn voor de legers van de EU land, yeah sure.”
Ja daarom, een raketschild aan de grens interesseert Rusland geen zak natuurlijk http://www.nti.org/gsn/article/moscow-says-us-nato-actions-show-missile-shield-aimed-russia/ en wanneer dat uitgebouwd zou worden naar Oekraïne op een afstand van 600km van Moskou zou Rusland dat gewoon lekker vinden. Zogenaamde ‘external dangers’ zoals beschreven in de Russische militaire doctrine http://en.wikipedia.org/wiki/Military_doctrine_of_Russia#2010_Military_Doctrine worden continue en consistent waargemaakt door de NAVO, maar dat boeit Rusland niet, want ze hebben zelf grote bommuh jonguh! Het potentiële verlies van een cruciale haven http://www.theguardian.com/world/2014/mar/07/ukraine-russia-crimea-naval-base-tatars-explainer heeft Rusland ook niet geroerd, de reden dat ze de Krim hebben veroverd was namelijk omdat ze nou eenmaal erg trots zijn en een sterke historische verbinding met het gebied hebben!
TS komt met een flauwe vraag, een tamelijk onsamenhangend verhaal. Populistisch meegaan in het zwartmaken van Putin, en Rusland. Demoniseren – wie deden dat eerder, en welke politicus liet toen het leven?
TS stelt – tegen beter weten in? – dat Oekraïne het hoofddoel was van Hitler.
Beslist niet! Van Stalingrad (met bloed en beenderen doordrenkte akkers) tot de Krim werd slag geleverd. Rockefeller’s agent (Adolf H.) had de missie de olievelden te roven.
Moskou was neven hoofddoel.
Het waren de Koninklijke Shell, IG Farben (Bernard Lippe Bisterfeld), Rockefeller, bankiers Schiff, Warburg, Gugenheim, c.s., Thyssen, Harriman, Prescot Bush die Hitler naar voren geschoven hebben.
Allemaal uitstekend gedocumenteerd. Leest u aub. o.a. Sydney Warburg, Anthony Sutton, Goldsborough, Gary Allen, George Knuppfer, Aleksandr Solzenytzyn,
Van het oosten stuurden de globalisten de Jappen op Rusland af. Als dank kreeg het de A-bom, nadat het zich al had overgegeven, en werd het aan de kernenergie gelegd.
25 miljoen Russen hebben WOII niet overleefd. Vijfentwintig miljoen! De Russen kennen ‘het westen’ inmiddels wel. Staat synoniem voor fascisme.
TS denkt dat Europa z’n lesje wel heeft geleerd, na Napoleon en Hitler. Echt niet.
EU is voortzetting van Rockefellers 3de Rijk. Nazi Hermann Abs verdeelde de Marshall credieten, en leidde de voorloper van de EEG. De hoge gezant voor Duitsland, Generaal McCloy, verordoneerde dat nazi-kopstukken gratie kregen van het Neurenbergtribunaal (Operatie Paperclip). Nazi-jurist Walter Hallstein was de eerste president van de Europese Gemeenschap.
Nog heeft de globalistische bezetter 28 militaire bases op Europese bodem, en 3 commando centra. Ambassades zijn ingericht als spionage ‘posts’.
Nota bene een Timmermans die stond te jubelen met de fascisten van Soros’s coup in Kiev wordt geselecteerd voor de Europese Commissie. Dan snap je het wel.
http://www.abeldanger.net/2014/08/ukrainian-israeli-mafia-oligarch-ihor.html
http://www.express.be/joker/nl/brainflame/de-oekraiense-horrorregering-ultra-liberalen-neo-nazis-en-ander-uitschot/203365.
http://freedombytes.info/magazine/algemeen/duitsland-luidt-de-alarmbel-over-oekraiense-regering-een-conglomeraat-van-gekken-dubieuze-oligarchen-en-ultranationalisten/
De NATO stort Polen vol met wapentuig. De opmaat voor het binnenvallen van Rusland.
http://dogmaandgeopolitics.wordpress.com/2014/09/14/ukraine-truce-or-trojan-horse-retreat-re-armament-and-relaunch-by-prof-james-petras/
http://www.ohln.nl/index.php/opmerkelijk-1/13761-rampvlucht-mh17-een-false-flag-operatie
@15
Rockefeller is de EU, de EU is Hitler, Poetin is lief, de Japanners zijn de globalisten, Fascisme is alles ten westen van Rusland, 25 miljoen doden bewijzen dat, Timmersmans juicht met fascisten, fascisten zijn leden van het open society institute, wapens leveren aan Polen staat gelijk aan een invasie van Rusland.
Ik mis Joris Demmink.
Poetin is een kille schaakgrootmeester die over lijken gaat.
@14:
Dan heb ik vervelend nieuws voor je, Rusland heeft haar raketschild al eerder operationeel dan het westen, het S500 raket systeem dat in 2015 operationeel gaat worden is in staat om 10 intercontinetale raketten tegelijkertijd neer te halen, die S500 raketten gaan een snelheid van MACH20 halen.
Dat is de reden waarom de VS nu ineens haast maakt met het ontwikkelen van snellere raketten omdat Rusland defacto een Iron Dome versie heeft ontwikkeld waardoor nog niet eens een vlieg komt. (zie mislukte test in Alaska vorige maand)
De S500 is in staat om 92 vliegtuigen tegelijk aan te vallen op een afstand van 500km of 10 intercontinentale raketten.
Dus ook een westers raketschild is geen werkelijke bedreiging voor Rusland.
@18 Wat vreemd geredeneerd. Een raketschild beperkt de mogelijkheden tot offensieve acties, ongeacht of ze zelf al een raketschild hebben.
Boeiende reacties, al was ik vooral geïntrigeerd door de politieke inhoud van het denken van Poetin en de zijnen.
Daarover kun je alleen speculeren, dus daarom begrijp ik de uitwaaierende reacties wel. Ook ik mis Joris Demmink zal ik maar zeggen.
Wie er nu fascist is? Tja: ik lees de originele tekst van Doegin, ik lees een onleesbaar geschrift van Evola, ik lees de review bij Amazon, maar krijg het verwijt dat ik wikipedia had moeten lezen. Als ik een weerbericht had gemaakt op basis van KNMI en meteoconsult, was mij verweten dat ik de Enkhuizer almanak niet had geraadpleegd.
Zonder gekheid: ik beweer niet dat Doegin een fascist is, neen. Maar waar staat dat het een respectabele collega is? Ik schrijf dat ik hem niet erg begrijp, dat hij zich bedient van obscure denkers.
Fascist is een scheldwoord, waarmee het denken stopt. Ik probeer met dit verhaal niet voor de lezer te denken, dus ik laat de kwalificaties maar weg.
Oekraine heeft gelden onder Stalin en Hitler, daarna onder de corrupte vrienden van Poetin. Ongetwijfeld zitten er enge politieke stromingen in het huidige regime; maar net als post-communistisch Rusland valt ook in Oekraine en elders nog veel politiek volwassen te worden. Churchill wist het: vijf minuten praten met een kiezer en je bent genezen van de gedachte dat democratie goed is. Maar hij vond democratie ook het minst slechte systeem.
@19: Niet geheel waar, een raketschild kan ook als paraplu dienen ter bescherming van je eigen luchtmacht / operatie.
Een raketschild is dus niet puur defensief.
@21 Het is volledig waar wat ik zei. Je redenatie sloeg nergens op. Verder is het een leuke aanvulling dat zo’n raketschild ook bruikbaar is ter bescherming van je eigen luchtmacht.
@20 – Neen, meester Pennewip. Het verwijt is dat je de lezer niet informeert over waar deze meneer Doegin met zijn beroep op De Benoist en Evola zo ongeveer ideologisch te plaatsen valt en daar ook niet toe in staat bent, omdat je zelf de meest elementaire achtergrondresearch hebt nagelaten.
Terwijl het een en ander toch zo gemakkelijk valt na te slaan. Even googelen en de eerste of tweede link aanklikken en je vijf minuten inlezen had volstaan.
Omdat je zelf geen benul hebt wie je eigenlijk voor je neus hebt gehad, wek je in je stuk de valse indruk dat Doegin een min of meer neutrale beschouwer is: gewoon een interessante Russische politicoloog die wat te melden heeft over Rusland in geopolitieke context (je noemt hem zelfs “collega Doegin”; alsof het een bona fide politiek wetenschapper betreft; quod non: het is een drop-out van de luchtvaarttechniekschool die zich heeft ontwikkeld tot een ideoloog met nogal bizarre theorieën).
Jouw blogpost is een beetje alsof een Amerikaanse politicoloog in 1932 een boek van Alfred Rosenberg zou bespreken met diens bespiegelingen over Duitsland in internationale context, en dan zou verzuimen te vermelden dat Rosenberg een van de bepalende ideologen van de nazi-partij was; gewoon omdat hij het niet nodig had gevonden even na te gaan wie die Rosenberg nu eigenlijk was en waar deze stond in het politieke en esoterische spectrum.
@23
Als je in 1923 Alfred Rosenberg zou bespreken zou je de denkwijze van de Duitse politiek correct hebben beschreven, dat past bij de slotzin:
“Ik ben van collega Doegin niet erg onder de indruk. Maar hij ordent inzichten die passen bij Russische sentimenten van vandaag. Dat geeft zijn boekje betekenis.”
Over een “neutrale” toeschouwer spreken, lijkt me een oxymoron wanneer het om politieke schrijfsels gaat, ook niet-fascistische schrijvers hangen wel iets aan en zijn dus niet neutraal.
Net als jij zie ik Poetin eerder als een fascist, Italiaanse stijl, ipv. leider van een nieuw systeem, maar dat is vooral een gevoel, een woord als “fascisme” blijft een alfa-term met bijbehorende vage definitie waarvan ik best snap dat sommige mensen net een iets ander gevoel hebben bij dat woord (de idiootste politieke discussies, waaronder een hoop op Sargasso, vinden plaats wanneer mensen stug blijven beweren dat zulke termen net zo strak zijn als termen in de exacte wetenschappen en dus in oplosbare discussies terechtkomen met andere mensen die hetzelfde denken over hun persoonlijke, net weer iets andere, definitie). Wel goed dat je op de invloeden en banden van Doegin wijst, dat had van Dormaal inderdaad snel zelf kunnen uitzoeken en je voorkomt dat Doegin negatieve connotaties met het woord “fascisme” witwast door nieuwe termen zoals “de vierde theorie” te gebruiken.
@24: van Dormaal had er anders misschien ook kunnen verwijzen naar (zover ik weet) Dugin’s belangrijkste/meest invloedrijke werk, Foundations of Geopolitics. Dan kunnen lezers een aardig idee vormen van wat voor vlees er in de kuip Dugin zit, zonder dat hij zelf het woord fascist gebruikt. De recepten blijken er immers wel te zijn: nationalisme, irredentisme, autoritarisme en militarisme toch in ieder geval.
En over de invloed die Dugin heeft hoeven we ons ook geen illusies te maken. Of herkent niemand anders deze frase in Rusland’s politiek van de laatste 10 jaar? “The textbook believes in a sophisticated program of subversion, destabilization, and disinformation spearheaded by the Russian special services. The operations should be assisted by a tough, hard-headed utilization of Russia’s gas, oil, and natural resources to bully and pressure other countries.”
Arme Prediker, we weten dat je respectabel bent, erudiet, aan de goede kant staat. Maar schreeuw niet zo.
Ik heb een originele tekst gelezen van een meneer, die beweert politicoloog te zijn. Ik heb daarnaast bronnen onderzocht.
Maar de kwalificatie fascist moet je bij mij serieus argumenteren. Dat doe je door de primaire geschriften te lezen. Helaas ben ik het Russisch niet machtig, dus ik heb het boekje gekocht dat ik in vertaling kon vinden.
Verder vind ik het vooral humor: ik moet Doegin als fascist neerzetten. Omdat hij mensen in Moskou inspireert, die de regering in Kiev fascist noemen. Die regering in Kiev vindt die lui in Moskou weer fascistisch.
Dat is nog eens een helder debat. Je zou indruk maken, Prediker, met een citaatje van Doegin zelf, liefst in het Russisch, waarmee je mij tot charlatan bombardeert. Nu niet: overal fascisten! Het is geen erg vruchtbare kreet.