NIEUWS - Uit vertrouwelijke documenten die De Correspondent in handen heeft blijkt dat oliebedrijf Shell al sinds 1986 intern alarm slaat over de gevaren van klimaatverandering. Tegelijkertijd werkt het bedrijf al dertig jaar klimaatbeleid tegen. Vandaag openbaarde De Correspondent Shell’s zelfgemaakte klimaatfilm uit 1991 waarmee het de wereld wilde waarschuwen en waarin ze opriepen om onmiddellijk tot actie over te gaan. Volgens professor Tom Wigley, toenmalig hoofd van klimaatonderzoek bij de Universiteit van East Anglia, is de film verrassend accuraat.
Ondanks de oproep tot actie in Shell’s film investeerde Shell de afgelopen 30 jaar fors in winning van CO2-intensieve oliewinning in de Canadese teerzanden en in proefboringen in het Noordpool gebied. Ook is Shell lang lid geweest van industriële lobbygroepen, die zich verzette tegen klimaatbeleid. Zo was Shell tot 1998 lid van de zogenaamde Global Climate Coalition; tot 2015 van de American Legislative Exchange Council (Alec); en is Shell nog steeds lid van de Business Roundtable en het American Petroleum Institute. In de jaren negentig heeft Shell ook, net als ExxonMobil, meegedaan aan een campagne die doelbewust twijfel zaaide over de klimaatwetenschap. Reden voor Amerikaanse congresleden om op te roepen tot een strafrechtelijk onderzoek naar Shells bijdrage aan ‘bedrog’ van het publiek. In 2015 onthulde The Guardian dat Shell actief lobbyde tegen de Europese doelstellingen voor duurzame energie. In 2015 spendeerde Shell naar schatting $22miljoen dollar aan lobby tegen klimaatbeleid.
Reacties (51)
De vragen die bij mij opkomen zijn:
Waarom heeft Shell geïnvesteerd in deze film?
Waarom heeft Shell deze film juist nu vrijgegeven.
@1: Ze hebben hem niet nu vrijgegeven, maar in 1991. Blijkbaar heeft de Correspondent hem nu onder het stof uitgehaald.
En iedereen wijst naar Shell als een schuldige, maar de geesten waren in 1990 niet klaar. En Shell had geld nodig om te kunnen investeren in duurzame energie. Hun bedrijfsmodel was geheel olie in de competitie met de andere oliemaatschappijen. Dat draai je niet zomaar om zonder desinvesteringen.
Het zou zo maar kunnen, dat dat ten grondslag ligt aan wat uiteindelijk een publiciteitsoorlog werd in een harde wereld: wie investeert waar. En dat kost wat tijd. 25 jaar of zo.
Ik wil in elk geval niet de rol van Shell los zien van de hele wereldeconomie, de competitie en de geldbron die nodig was/is om in duurzame energie te investeren.
Sommige alternatieven zijn te gemakkelijk in schuldig wijzen.
@1 Shell heeft geïnvesteerd in die film, misschien waren ze gewoon integer bezorgd? Zie verder mijn commentaar hierboven.
[Edit redactie:]
Beste Michiel,
Op de man spelen naar de auteur van het blog zijn we niet van gediend. Vervolgens op de man spelen naar medereaguurders evenmin.
@4: “Daar is in vijfentwintig jaar niet veel veranderd.”
Hoewel de wetenschap in de tussentijd niet stil heeft gezeten, was inderdaad 25 jaar geleden al duidelijk dat de mens verantwoordelijk was voor grootschalige versnelde klimaatverandering. Daar doet een brief van wat niet-klimaatwetenschappers (vooral gepensioneerden) aan Trump weinig aan af.
Maar die discussie is gesloten. Hier gaat het over Shell en hun gedrag na het uitbrengen van deze film. Binnen een paar jaar daarna is Shell namelijk in een consortium gestapt dat de twijfelbrigade financierde.
@4: ”….gebrek aan wetenschappelijke grondslag.
Daar is in vijfentwintig jaar niet veel veranderd….” HAHAHA iets met rots en onder gewoond ofzo…
@4: Gezien je laatste alinea waarin de boodschapper persoonlijk wordt aangepakt – iets wat je hier meer doet – heb je jezelf buitenspel gezet. Nog meer zo door te beweren dat er geen wetenschappelijke grondslag aan klimaatverandering zou liggen
@5: Merkwaardige opvatting van “discussie sluiten”. als er een petitie gaat naar de president van het machtigste land ter wereld, van wetenschappers van o.a. MIT en Princeton, waaruit blijkt dat die discussie juist helemaal niet gesloten is……
Misschien kan Bismarck uitleggen wat er fout is aan wetenschappers van het MIT en Princeton (Einstein, Feynman, Bohr, Chomsky en Dyson) en waarom die brief quantité négligeable is ?
Ook ben ik benieuwd waarom je emeritus wetenschappers (gepensioneerden, geraniums, bingo) niet serieus moet nemen in het klimaatdebat.
Tot slot beschikt Bismarck over een etiketteermachine voor “klimaatwetenschappers”. Van de lijst van 300 weet hij onnavolgbaar wanneer de duimpjes omhoog of omlaag moeten.
De uitslag is evident; Niemand van de lijst is wetenschappelijk gemandateerd om iets zinnigs over het klimaat of over klimaatpolitiek te zeggen.
@8: Doe je het weer.
@8: Srsly?
Zullen we dan eens kijken wie die wetenschappers zijn…
https://www.theguardian.com/environment/climate-consensus-97-per-cent/2017/feb/27/just-who-are-these-300-scientists-telling-trump-to-burn-the-climate
@8: “Misschien kan Bismarck uitleggen wat er fout is aan wetenschappers van het MIT en Princeton “
Om te beginnen, er staat geen naam van een wetenschapper van Princeton of het MIT onder de brief. Ten tweede, er staan bijzonder veel “wetenschappers” op de lijst die echt in geen velden of wegen aanbelendend zijn op het gebied van klimaatwetenschap (General practitioner, Nuclear Physics, Engineering, Economics, …) en zelfs mensen die hun vakgebied niet noemen of nooit wetenschappelijk onderzoek hebben verricht. Als Professor in de Rechten (en al helemaal als het een Emeritus is) komt vertellen dat de HIV-theorie een hoax is, zonder daarbij enig bewijsmateriaal aan te dragen, dan besteed ik er verder ook geen aandacht aan. En ja een Emeritus is iemand die geen wetenschap meer bedrijft en iemand die ooit op Princeton is afgestudeerd, is geen wetenschapper van Princeton.
Een petitie aan de president van de VS zegt werkelijk helemaal niets over de stand van zaken van de wetenschap. Uit wetenschappelijke publicaties blijkt al decennia wat wel de werkelijke stand van zaken is. Daar is wetenschappelijk gezien over de grote lijnen gewoon geen discussie meer en dat was in 1991 ook al zo. Maar om de één of andere reden is Shell na 1991 (toen ze zelf al beter wisten) toch mensen gaan betalen om maar twijfelpublicaties te schrijven en dat lijkt mij wel nieuwswaardig. Ik zie mensen (#3 bijvoorbeeld) dat wel erg makkelijk vergoelijken, maar door jouw al meer dan een kwart eeuw geleden achterhaalde getrol, komt die discussie dus weer eens niet uit de verf.
Het is een goede film en beslist de moeite waard om hem helemaal te bekijken dus inclusief de aftiteling. Het koste mij veel moeite om te geloven dat deze film inderdaad in 1991 is uitgebracht. Vrijwel alle actuele thema’s over klimaatverandering en mogelijke gevolgen worden dan al genoemd. Vreemd dat Shell deze film uitbrengt en vervolgens besluit om mee te doen aan het zaaien van twijfel. Er is kostbare tijd verspild. Er zijn wetenschappers die denken dat klimaatverandering onomkeerbaar is en dat we deze verspilde tijd niet meer kunnen inhalen.
@11:
Nee, ik begrijp het Raymond, iedereen die op MIT en Princeton heeft rondgelopen (of opgeleid is op Harvard net als Lindzen) heeft geen recht van spreken.
We kunnen beter naar een filmpje gaan zitten kijken, dat door het alfamannetje Mommers (opleiding filosofie, journalistiek en communicatie) naar voren is geschoven en belangrijk wordt gevonden.
@13: Nee, je begrijpt het duidelijk niet. Lees anders de link bij #10, van iemand die het lijstje met ondertekenaars nog wat meer tegen het licht heeft gehouden.
@14: Ja, erg vervelend Raymond, maar het stukje is geschreven door ene John Abraham, doctor in thermal sciences in The Guardian (= huisorgaan/kerkbode van het IPCC).
Hij meent collega wetenschappers de maat te kunnen nemen. Prachtig toch ? Maar het is van geen enkele betekenis.
Wat moet ik hiermee ?
Toont nog eens aan hoe diep klimaat, wetenschap en journalistiek in het moeras zitten.
Vooral op het einde van het verhaal komt de aap uit de mouw:
“As I’ve said many times, the science is settled. Human emissions of greenhouse gases are causing the Earth’s climate to change”.
Is bizarre celebratie van het grote gelijk. Allen die mij niet geloven zijn gekken en tandeloze dwazen. Maak dat je wegkomt !
Geen idee wat dit nog met wetenschap te maken heeft.
@15
Je zou het kunnen lezen. Je zou kunnen kijken naar zijn argumenten. Je zou eventueel zelfs na kunnen denken over tegenargumenten. Als je dat zou doen, dan zou je bezig zijn met wat in de grotemensenwereld een inhoudelijk debat wordt genoemd.
Overigens vind ik het wel goed dat je, nadat je lang vooral bezig bent geweest met het saboteren van discussies via “concern trolling” en andere vervelende spelletjes, er nu openlijk voor uitkomt een doodgewone wetenschapsontkenner te zijn. Al zal dat vrijwel niemand nog verbazen.
@15: Waarom val je – wederom – de auteur van dat artikel aan? Het maakt je argument niet sterker. De meerderheid van wetenschappers is het er over eens dat de bewijzen dat de mens verantwoordelijk is voor klimaatverandering overweldigend is.
Heeft het met wetenschap te maken dat mensen die niet kundig zijn op het vakgebied van klimaatverandering hierover een brandbrief schrijven?
Zou jij meer waarde hechten aan een oncoloog dan aan een monteur als die het hebben over een open centre hydraulisch circuit ? Zou jij meer waarde hechten aan een monteur dan een een oncoloog als het gaat om kanker?
@16:
als ik plusjes kon geven
@16:
Hans,
Bedankt voor je reflectie en adviezen. Toch vind ik het fijn om zelf vast te kunnen stellen wat wetenschappelijk is en wat niet. Als ik hulp nodig heb, laat ik het weten. Deal ?
[Edit redactie:]
Beste Michiel,
Op de man spelen naar de auteur van het blog zijn we niet van gediend. Vervolgens op de man spelen naar medereaguurders evenmin.
@15: “Hij meent collega wetenschappers de maat te kunnen nemen.”
Nee, lees het anders eens even. Hij heeft opgezocht dat die “wetenschappers” geen enkele publicatie op het gebied van klimaatwetenschap op hun naam hebben (of zelfs helemaal geen publicaties, maw helemaal geen wetenschappers zijn). Veel ondertekenaars hebben zelfs verzuimd zich voldoende te identificeren om hun wetenschappelijke credentials na te kunnen trekken (Gish Gallup much?). Het enige dat in het moeras is gezonken is die “petitie … van wetenschappers” (jouw woorden).
@19: “Toch vind ik het fijn om zelf vast te kunnen stellen wat wetenschappelijk is en wat niet.”
Als je met een petitie aankomt als wetenschappelijk bewijs, denk ik dat die ambitie voorlopig te hoog is gegrepen.
Dat mensen nog in discussie gaan met zo’n Michiel de Pooter-figuur. Dat is hetzelfde als dat je mensen die bij hoog en laag beweren dat de aarde plat is (en die zijn er ook nog…) ervan probeert te overtuigen dat de wereld rond is. Tegen dikke planken en gewillige onwetendheid is geen logica of wetenschap opgewassen.
@17: “Waarom val je – wederom – de auteur van dat artikel aan?”
Iemand die zonder ironie roept: “the science is settled” diskwalificeert wetenschap. Buitendat reduceert het zowel complexheid als raadselachtigheid van het probleem en wekt valse hoop over de oplosbaarheid, wat ik zeer kwalijk vind. Alle oplossingen die tot nu toe naar voren geschoven zijn schijnoplossingen en blinken uit door inefficientie. Ze zijn inmiddels geen oplossing meer, maar onderdeel van het probleem geworden.
@21:
Het is altijd lastig om te reageren met niet-afgezaagde vergelijkingen.
@21: Michiel de Pooter kan in volzinnen schrijven en dat maakt hem voor sommigen een persoon om serieus te nemen. Alleen op mensen met een goed stel hersenen maakt dit geen indruk, want die beoordelen hem op inhoud. In discussie gaan is om lezers die makkelijk aan het twijfelen worden gebracht duidelijk te maken dat ze met een charlatan te maken hebben.
@22: Buiten dan dat de mensen die het fenomeen bestuderen vrijwel allemaal tot de conclusie komen dat de mens invloed heeft op het klimaat en dat dit een probleem is.
Dat het probleem complex is en niet zo eenvoudig op te lossen is correct. Die gevolgtrekking is dan ook verkeerd en wel van jezelf. Jij doet die gevolgtrekking.
Over de oplossingen: Wellicht is er geen oplossing. Niks doen is zowiezo geen oplossing. Beter een gemankeerde oplossing die het probleem doet verminderen dan ongestoord verder op dezelfde voet gaan.
@22: MdeP schreef
Oh, dus we zullen van jou niet horen dat we geen geld meer hoeven te besteden aan klimaatonderzoek. Gelukkig maar.
@4
Met welk doel zou ‘de wetenschap’ een Shell-filmpje uit 1991 moeten ‘oppakken’ (wat dat ook is)?
@19
Omdat je overduidelijk niet begrijpt (of net doet alsof) waar ik het over heb als ik zeg dat je spelletjes speelt, een voorbeeld. In #15 citeer je John Abraham zo:
Het is overduidelijk wat hij wil zeggen: er is wetenschappelijk gezien geen enkele reden om te betwijfelen dat het klimaat verandert door menselijke broeikasgasemissies.
Bij nader inzien vind je het volledige citaat te genuanceerd, en dus versimpel je het in #22 maar tot “the science is settled”. Want dan kun je lekker suggereren dat Abraham voorbijgaat aan alle wetenschappelijke nuance en onzekerheid die er nog wel is.
Ofwel: wat Abraham werkelijk duidelijk wil maken interesseert je geen barst, je bent alleen op zoek naar details om over te zeuren, te zieken en te zuigen. Wat me nog het meest verbaast is dat je maar niet lijkt te beseffen hoe doorzichtig het allemaal is.
@28: “Het is overduidelijk wat hij wil zeggen”
Nee Hans, fout, je bedoelt: “Ik vind het duidelijk wat hij wil zeggen”. Echt, er bestaan mensen die een andere mening hebben dan jou.
Ik snap ook wel dat voor jouw alle boeken gesloten zijn. Zoals Abraham het ook zegt: Het is klaar, het is af en het is in beton gegoten. Hoe vaak moet ik het nog zeggen ?
Wij (Abraham en Custers) weten nu gewoon alles over het klimaat:
– hou op over complexheid;
– hou op over wickedness;
– hou op over raadselachtigheden;
– hou op over onzekerheden;
– hou op over waarschijnlijkheden;
Het lek is boven.
Iedereen die daaraan durft te twijfelen is een saboteur, een zeurder, een zieker en een zuiger.
Bovendat, liggen kant en klare oplossingen om de hoek klaar. Dat is alleen nog maar een kwestie van geld en worden alleen nog tegengehouden door saboteurs, zeurders, ziekers en zuigers.
De maatschappij boft dat we types als Abraham en Custers in ons midden hebben.
@29: Echt, er bestaan mensen die een andere mening hebben dan jou.
En dat is dus het/jouw probleem (behalve die enorme plaat voor je kop dan). Deze wetenschappers hebben het over feiten, niet over meningen. Wetenschap is geen mening.
@29
Je weet heel goed dat ik in mijn blogstukken juist heel regelmatig zeg dat absolute zekerheden niet bestaan in de wetenschap, en benadruk de maatschappelijke afweging een afweging van risico’s (en dus waarschijnlijkheden) is.
Van zieken, zeuren en zuigen ben je nu dus overgegaan op ordinair liegen.
@31
[Edit redactie:]
Beste Michiel,
Op de man spelen naar medereaguurders zijn we niet van gediend.
@32: Als je “iedereen die het niet eens is met Hans Custer” vervangt door “iedereen die liegt en kwade bedoelingen heeft” dan is je uitspraak misschien voor 2/3e waar.
@3 het is geenszins mijn bedoeling geweest om Shell als ‘schuldige’ aan te wijzen. Veeleer is het mijn bedoeling geweest om te laten zien dat duidelijk is dat Exxon niet alleen stond in de strategie van twijfel zaaien over klimaatverandering en doorgaan met investeren in CO2 intensieve olie- en gasvelden.
Shell’s woorden stemmen dus niet overeen met hun daden. Shell heeft de afgelopen 25 jaar namelijk fors geinvesteerd in zeer CO2 intensieve olie- en gasbronnen. Dus zelfs als het 25 of 50 jaar zou kosten om de overschakeling te maken, dan hebben ze de afgelopen 25 nauwelijks gebruikt om daar mee te beginnen. Zie bv. dit rapport uit 2009.
Ook roept Shell aan de ene kant een energietransitie te willen of een omslag naar een CO2 arme economie, terwijl ze aan de andere kant behoorlijke bedragen uitgeven aan brancheorganisaties en denktanks die dat actief tegengaan.
@13: De film is uitgebracht door Shell en daar zijn vooral technici te vinden. Dat straalt de film ook uit. Het is cool, calm and collected. De toon is zakelijk, de oplossing worden gezocht in bestaande technologie. Het geheel is technisch en economisch. Niks geen gezwam van geitenwollensokkendragers.
“Shell bashen ” en met het vingertje wijzen. Het blijft een favoriete hobby van links. Je zou er spontaan rechts van gaan stemmen….
@36 waarom is het opnieuw naar buiten brengen van deze film volgens jou enkel een vorm van “links Shell bashen” en geen onderzoeksjournalistiek van De Correspondent en The Guardian?
@36: Ik denk dat een beetje kritiek hier wel terecht is. Het filmpje toont aan dat Shell in 1991 al bewust was van het probleem (en zelfs voor de bühne deed alsof ze het wilde aanpakken), maar vervolgens is het bedrijf dus geld gaan steken in het verspreiden van informatie waar ze zelf van wist dat die onjuist was, met het doel om het probleem zo lang mogelijk onaangepakt te laten. Als we daar al niet op mogen “bashen”, dan denk ik dat je niet “spontaan” rechts zou gaan stemmen, maar dat je van je hart uit rechts bent en hier uit de kast komt.
@37: Dit is vragen naar de bekende weg…. De Correspondent en The Guardian zijn natuurlijk helemaal niet links…..
@39 is het dan pas onderzoeksjournalistiek voor je als De Telegraaf, GeenStijl of Powned met het nieuws komt?
@36: Klimaatverandering bashen en afleiden, het blijft een favoriete hobby van rechts. Je zou er spontaan links van gaan stemmen
@34: Ja, snap ik wel. Je hoort me ook niet eenduidig zeggen dat Shell het lieve jongetje van de klas is. Wel denk ik dat er een tijdsrelativering noodzakelijk is. Dat ze daarin dan uitgegleden zijn lijkt me wel duidelijk.
Maar in de jaren 90 was de kennis over het algemeen nog nul bij het publiek. Als je toen had gezegd: we gaan in elektrische auto’s rijden was je direct opgesloten in een krankzinnigengesticht. Dat is een aspect dat wel degelijk meetelt.
En ja, ik herinner me die jaren erg goed. Iedereen was met heel veel dingen bezig, maar in 1991 zeker niet met CO2. Daar moest nog heel veel voor gebeuren.
Verder wat #38 zegt.
@38: Het was toch 1988 dat James Hansen zijn betoog voor het US parlement hield? Natuurlijk wist Shell er 30 jaar geleden van. Wie niet? Wat een gezeur is dit.
@43: Wat is precies gezeur en van wie?
@43: Juist, en toen Hansen zijn betoog had gehouden had het in een keer allemaal anders gemoeten want de hele wereld wist toen wat er gaande was. Net als het rapport van de Club van Rome (1972!) ineens de hele wereld om deed zwaaien. Briljant!
Zeker, het begon door te dringen.
Maar toen moest iedereen zijn geld nog veilig stellen, desinvesteringen en investeringen berekenen enz… Je kunt geen 100 jaar olie-economie ineen keer de nek omdraaien. Zeker niet als dat voor de hoge omes en de banken hun financieel bestaan en zekerheid is.
Dus wat #JANC zegt: Wat is precies gezeur en van wie.
@45: Inderdaad, je kunt geen 100 jaar olie-economie in een keer de nek omdraaien. Maar dat heeft niet eens zo veel met hoge omes en banken te maken. De maatschappij kan eenvoudig weg niet zomaar zonder fossiele brandstoffen of wil de prijs en de hoge risico’s die een te snelle afbouw van fossiele brandstoffen met zich mee brengt zoals instabiliteit en armoede niet betalen. Ik in ieder geval niet.
Shell en andere olie maatschappijen hebben wij nog steeds nodig. En daarom vind ik ‘Shell bashen’ kinderachtig en kortzichtig gezeur van iedereen die daar maar steeds over begint. Niemand is verplicht de olie van Shell te kopen.
@45 uit den oude doos: 100% hernieuwbare energie in 2030, haalbaar en betaalbaar.
Door de obstructie en vertragingstactieken van bedrijven als Shell en Exxon blijft er helaas weinig anders over dan versnelde transitie om de klimaatdoelen van Parijs te halen. Als we 30 jaar geleden werkelijk begonnen waren (inclusief de inzet van giganten als Shell) dan hadden we er nog bijna 100 jaar over kunnen doen. Helaas een luxe die we niet meer hebben. Gelukkig is duurzame energie mede met dank aan Duitsland ook veel forser in prijs gedaald dan gedacht en kunnen we als achterloper de emissies dus ook veel forser verlagen dan het huidige beleid laat zien.
@47: Wat een belachelijke verwerpelijke stemmingmakerij. Nee, er zijn geen obstructies en vertragingstactieken van bedrijven als Shell en Exxon.
@47 Hoe noem je het financieren van organisaties die twijfel zaaien over de oorzaak van klimaatverandering en die het voeren van klimaatbeleid middels lobby tegen gaan dan?
Jelmer Mommers is vooral bezig met Shell bashen.
Shell is zelf glashelder: overheden moeten het bedrijf en andere fossiele belangen regels opleggen. Zodat ze verder kunnen in een gelijk speelveld.
Bijvoorbeeld een CO2 prijs van boven de 50 EUR per ton.
Ook regels om de overmatige invloed van aandeelhouders in te perken, zouden nuttig zijn.
Shell moet doen wat haar aandeelhouders willen, anders wordt het uiteen gereten, zeggen ze.
Het klimaat probleem moet bestreden worden. CCS2, CO2 afvang en fixatie tot een vaste stof is daar heel geschikt voor. Maar maakt de stroom uit een centrale duurder, dus komt het zonder regels niet van de grond. Dat zouden de aandeelhouders niet accepteren.
Shell probeert de techniek in centrales in te bouwen, de installaties zijn er, en verder en grootschaliger dan in Rotterdam.
Maar om een centrale echte er mee te laten draaien, is er
of subsidie nodig
of een set regels die de concurrentie voor alle centrales gelijk maakt.
Een verplichting om de techniek in te bouwen bijvoorbeeld.
Bij alle 3000 centrales.
Met een passende, hogere, CO2 prijs, voor wie het niet toepast.
Nederland zou deze CCS2 techniek moeten ontwikkelen tot een export product, voor alle 3000 centrales in de wereld, en affakkel installaties, cent fabrieken en hoogovens.
Dan maken we een kans om de opwarming af te remmen.
Shell heeft de power to execute, om dit in duizenden centrales in te bouwen.
http://www.duurzamebrabanders.nl/blog/2015/11/kolencentrales-moeten-verplicht-ccs-krijgen-wereldwijd-cop21/
@50 Shell hanteert al jaren een tweesporen strategie: zelf oproepen tot klimaatbeleid, maar via brancheorganisaties en lobbyclubs waar ze lid van zijn datzelfde klimaatbeleid blokkeren. Als je dat niet wilt zien prima, maar doe niet alsof het van die groene rakkers zijn.
Wat betreft je CCS2 verhaal: mag van mij prima hier op Sargasso. Alleen rammelt je verhaal inhoudelijk. Nog steeds ga je niet op de volgende zaken in:
– CCS op kolencentrales zorgt ervoor dat ze inflexibel worden. Dan kunnen ze dus juist niet meer reageren op vraag en aanbod. Of je moet een rookgas buffer in gaan bouwen, wat vrij groot en kostbaar is
– Graag ook uitleggen waarom rapporten en onderzoeken die er voor pleiten dat kolencentrales rond 2030 tot 2040 uit moeten het mis hebben. En de rapporten die laten zien dat zelfs CCS de hoeveelheid kolen die nog verbrand kan worden niet noemenswaardig verhoogd. Zie bv http://www.ns.umich.edu/new/releases/23339-carbon-capture-analyst-coal-should-stay-in-the-ground en https://www.carbonbrief.org/meeting-two-degree-climate-target-means-80-per-cent-of-worlds-coal-is-unburnable-study-says
– Roet mist in het verhaal. Kolencentrales zijn wereldwijd een grote bron, roet zorgt voor donkerder worden van sneeuw en ijs, waardoor het sneller smelt. Quick win voor het klimaat volgens recent onderzoek https://www.theguardian.com/environment/2016/dec/21/cutting-soot-emissions-arctic-ice-melt-climate-change?CMP=share_btn_tw
– Je hobbelt op en neer van energiecentrales die met CCS2 (CO2 afvang en hergebruik) klimaatneutraal zouden kunnen worden naar Shell dat de techniek beschikbaar heeft. Shell heeft industriële installaties (zoals raffinaderijen) dat zijn geen energiecentrales. Dus wat kan er nou precies klimaatneutraal volgens jou?