Gisteren uitgebreid overgenomen door diverse media, van de Telegraaf tot NOS, van Metro tot RTL nieuws: Gemeenten willen experimenten met basisinkomen.
Natuurlijk is een basisinkomen voor alleen bijstandsgerechtigden geen echt basisinkomen, maar indien goed ingericht kan deze stap al bijzonder rendabel zijn, zoals ik een paar weken terug betoogde: minstens twintig procent bezuinigen én een veel betere aanpak van armoede. Win-win.
Reacties (29)
Interessant.. Ben al jaren geïnteresseerd in de rendabiliteit/effecten van het basisinkomen sinds ik gelezen en gehoord had over een vergelijkbaar experiment in Canada een aantal decennia geleden.
Wel ben ik bang dat een dergelijk experiment zich moeilijk laat vertalen naar een grotere schaal en dat tegenstanders snel genoeg munitie vinden om het wellicht niet wetenschappelijk de grond in te boren maar wel om het politiek de grond in te boren.
Ook jammer dat, maar goed dat is gezien deze omstandigheden begrijpelijk, er in dit experiment denk ik niet een van de sterkste (retorische) argumenten voor, onderzocht kan worden: het wegvallen van de bureaucratie die nodig is om het huidige stelsel in stand te houden aangezien dit veelal – waar in het artikel al op gehint wordt – ook met landelijke overheidsinstanties van doen heet.
Zie ook Tegenlicht van september 2014: http://tegenlicht.vpro.nl/afleveringen/2014-2015/gratis-geld.html
Waarschijnlijk hebben gemeentes gewoon geen zin en geen middelen om het voorgeschreven repressiebeleid jegens bijstandgerechtigden uit te voeren.
@3: is repressief beleid als je controleert of iemand recht heeft op een uitkering?
@4: Nee, maar omkering van bewijslast en dwangarbeid met verdringing op de arbeidsmarkt als gevolg zijn dat wel. Grapjas.
@2:
Best interessant.
Had hier
http://dewolkenfabriek.com/agenda/179/tegenlicht-meet-groningen-onderwerp-het-basisinkomen
morgen heen willen gaan, maar kan niet.
Misschien zeg ik het te vaak, maar ik zeg het toch maar weer want het is belangrijk:
Dit heeft niets met een basisinkomen te maken. Een basisinkomen is voor iedereen. Onvoorwaardelijk. Dat is de essentie. Dit experiment is niet onvoorwaardelijk en niet voor iedereen. En dus geen basisinkomen, maar gewoon een uitkering.
Bijzonder jammer dat een waarschijnlijk onrealistisch maar toch erg goed idee zo verkwanseld wordt door hipster-gemeenten die graag mee willen doen met de hype. Dit soort fratsen draagt op geen enkele wijze bij aan de eventuele invoering van een echt basisinkomen en vertekent bovendien het beeld. Dat is bijzonder jammer want op de middellange termijn zouden we wel eens in een situatie kunnen belanden waar we niet anders kunnen dan een basisinkomen invoeren. En dan zijn we bepaald niet geholpen met allemaal van dit soort ruis op de lijn.
Tot zover dit bericht.
Maar laat ik ook nog een positieve bijdrage leveren.
In zijn roman “Manna” beschrijft Marhall Brain een samenleving met een basisinkomen dat wordt gefinancierd door als overheid langzaam maar zeker aandelen van (in zijn roman volledig geautomatiseerde) industrie, mijnbouw, landbouw en andere productiecapaciteit op te kopen en het dividend uit te keren. Iets vergelijkbaars zouden we in Nederland nu ook al geleidelijk kunnen doen met onze mijnbouw, staatsbanken, Prorail, de NS en allerhande bedrijven die in handen van de provincies zijn. Mogelijk komen we al een eind.
Mocht dat u bekend voorkomen: datzelfde verhaal heb ik hier de afgelopen 7 haar al veel vaker geplugged. Het blijkt echter steeds maar weer relevant, ook in het kader van het basisinkomen en de mogelijke noodzaak daartoe op de middellange termijn.
http://marshallbrain.com/manna1.htm
Een bijstandsuitkering is geloof ik 60% van het minimumloon bij een volle werkweek.
Kunnen we regelen dat mensen in de bijstand die bijverdienen, daarvan 40% mogen houden?
(dat betekent dat de bijstandsuitkering precies 0 wordt als ze het hele minimumloon verdienen).
In Frankrijk bestaat zo’n systeem al jaren voor de WW.
@8: zmooc,
een verschil is dat de productie-faciliteiten in werkelijkheid niet 100% geautomatiseerd zijn.
het realiseren van het dividend vergt dus werk.
En de discussie rond het basisinkomen draait o.a. om de vraag hoe gezorgd wordt, dat voldoende mensen willen blijven werken.
Dit is geen basisinkomen maar een vereenvoudigde versie van een gewone bijstandsuitkering. Ik ben benieuwd hoe ze dat willen handhaven, als de uitkeringstrekker een (bijna?)volledige baan krijgt, houdt hij volgens deze regels immers recht op een volledige uitkering daarnaast. Wageningen is ook nog eens een studentenstad, dus binnen de kortste keren hebben de studenten uitgevonden dat je je eerst moet aanmelden voor een uitkering en dan je hele studie lang 1100 Euro extra per maand aan gratis studiefinanciering kan binnenhengelen, daar kan je een hoop bier van kopen! Dit kan alleen maar aflopen op een duur fiasco.
@Le Redoutable: Iedere gemeente zal misschien een ander idee hebben maar in de modellen die ik ken kan niet onbeperkt bijverdiend worden – het gaat dan om een percentage tot aan het minimumloon.
@Zmoooc: Dit antwoord heb je al eerder gekregen maar nu dus nog een keer; je ziet het veel te zwart-wit. Ten eerste is er al een verschil tussen een basisinkomen en een onvoorwaardelijk basisinkomen. Ten tweede is het in één keer invoeren van een basisinkomen totaal niet realistisch want a. veel te risicovol want een veel te grote ingreep, en b. iedere voorstander heeft weer een ander plannetje voor de dekking en overeenstemming is bijna nul, dus als er al een politieke meerderheid voor een basisinkomen zou komen dan was die er absoluut nog niet voor de financiering. Wat wel kan is langzaam van A naar B bewegen, en daarbij is dit een mogelijke eerste stap. Niet voor niets wordt gesproken van experimenten met een basisinkomen. Daarbij: tel uit je winst. Het opheffen van de armoedeval en emancipatie van niet-kostwinners zijn belangrijke punten van het basisinkomen die hiermee inderdaad niet verzilverd worden, maar een betere armoedebestrijding en een humaan vangnet zonder verdringing van werk zijn dat óók, en die worden hiermee wel gewonnen. En zoals gezegd, de nieuw ontstane uitkering biedt weer mogelijkheden voor een volgende stap.
@11 Het gaat om een proef met driehonderd mensen die reeds in de bijstand zitten, om eens te kijken wat de effecten zijn als je mensen gewoon geld geeft zonder verdere plichten, dwang of controle.
Betekent ook dat die mensen verder geen aanspraken kunnen doen op bijzondere bijstand, en het scheelt een hoop geld aan dure trajecten en ambtenaren die deze mensen moeten controleren.
Na drie jaar kun je dan bekijken wat de effecten zijn op het gedrag. En uit eerdere experimenten blijkt dat mensen zich zelf gaan ontwikkelen als ze niets meer hoeven.
Leuk dat ik plannen heb gezien waarbij niet alleen bijstandstrekkes, maar ook kunstenaren, zzp-ers en andere groepen worden meegenomen in een voorgestelde proef.
Eerlijk gezegd geloof ik niet in een basisinkomen, zeker als ik naar de motieven kijk. De mensen die echte (financiële) steun nodig hebben, die worden al dichtgeknepen (ziekte, met kinderen, enz.). En dan net zoveel als de gozer die al 20 jaar werkschuw is? Over mijn lijk!
@14:
Over 25 a 30 jaar is er vanwege de robotisering nauwelijks werk meer.
Er zijn dan m.i. 2 keuzemogelijkheden:
1. We verdelen de noodzakelijke levensbehoeften
eerlijk met elkaar.
(of dat nu in de vorm van geld, “coöperatiezegeltjes” of weet ik
veel wat moet, maakt niet veel uit)
2. We laten het over aan een paar kapitalisten en we krijgen een “slavenmaatschappij”
@12
Indien je bedoelt: voor iedereen: niet mee eens. Indien je bedoelt: het volledige bedrag: wel mee eens.
Maar ik zie niet in waarom voorstanders van een basisinkomen lopen pielen met de bijstand onder de noemer basisinkomen terwijl het gewoon de bijstand blijft maar dan met wat andere voorwaarden. Ben je ECHT SERIEUS voor een basisinkomen, dan laat je dit soort popi-jopi geneuzel achterwege en pleit je voor een langzame invoering. Stel een geldbron veilig (aardgas? co2-tax? staatsbedrijf-dividend?), geef iedereen een euro (of tien, whatever) en zorg dat je die euro bovendien bespaart op toeslagen, uitkeringen en belastingaftrek. Bouw dat jaarlijks uit tot dusdanig serieuze hoogte dat je bepaalde toeslagen en uitkeringen kunt afschaffen et voila. Realistisch (voor zover een basisinkomen zelf realistisch is), haalbaar, overzichtelijk, veilig en eenvoudig. Bovendien kun je nadelige of onverwachte (socio-)economische effecten tijdig opmerken en er maatregelen tegen nemen.
Maar met dit soort gepruts komen we sowieso niet bij een basisinkomen. Er is immers simpelweg geen realistische route van een kleinschalig experiment met een basisinkomen ter hoogte van de totale bijstand naar de invoering van een basisinkomen voor iedereen. DAT is juist onhaalbaar en onrealistisch. En daarom ben ik hier ook zo kritisch op en zal ik dat blijven.
@14
Eerlijk gezegd geloof ik niet in werkgelegenheid voor iedereen op de middellange termijn. Of zie je alle vrachtwagenchauffers die binnen 10-20 jaar weggeautomatiseerd zijn in de zorg werken? Ik niet. Op termijn is een basisinkomen is onvermijdelijk, maar wellicht is het nu nog iets te vroeg.
Maar zonder het volledige bedrag uit te keren krijg je weinig winst. Je kan nog nauwelijks iets afschaffen, dat kan pas zodra er een substantieel bedrag is. Dus wat je bepleit is helemaal geen snellere invoering, het is alleen een andere route.
Ik vind de route waar nu ook de gemeenten voor pleitten veel beter, want door eerst die stap te zetten pak je een heleboel voordelen in één keer mee. Zoals gezegd, je kan gelijk 20% bezuinigen op de bijstand, terwijl de armoedebestrijding een stuk verbetert. Vervolgens heb je een uitkering waar andere uitkeringen makkelijk mee samen te voegen zijn, weer veel administratieve winst. Eenmaal daar is het kan je alsnog voor jouw route kiezen om het verhaal compleet te maken om van de armoedeval af te komen, of je kan eerst het kostwinner-model afschaffen en de partner niet meer laten meetellen om eerst het winstpunt van emancipatie mee te pakken. En dan heb je maar een stuk kleiner gat te dichten.
@16:
Die omscholing van vrachtwagenchaufeurs kun je wel vergeten:
http://www.npo.nl/real-humans/POMS_S_VPRO_404136
;-)
@17 Ik snap de voordelen van bijstandshervorming, maar ik snap niet waarom je dat zou willen koppelen aan het basisinkomen. Dat lijkt me nergens voor nodig. Hervorm gewoon de bijstand. Idem voor eventueel versimpelen van uitkeringen. Kun je gewoon doen zonder basisinkomen te noemen; dat is het immers ook niet.
Het is pas een basisinkomen als iedereen het krijgt. Dan pas zul je ook de effecten van het basisinkomen zien. Zolang je het blijft toepassen op een selecte groep is en blijft het gewoon een uitkering die vervalt als je weer een inkomen hebt.
Ik zie niet in hoe je vanuit daar de stap kunt maken naar een basisinkomen. Uiteindelijk zal dat in de door jou voorgestelde route altijd een “big bang”-aanpak zijn en zit je halverwege met allerlei volstrekt onhaalbare pogingen om uitkeringen, pensioenen en toeslagen te “consolideren”. En zo’n “big bang”-aanpak gaat er niet komen; een verstandige 2e kamer gaat zo’n risicovol voorstel nooit accepteren. Bovendien zie ik niet waarom je zo’n risicovolle route zou kiezen als je het ook geleidelijk kunt invoeren zoals ik voorstel in @16.
Maargoed. We bedoelen gewoon hetzelfde, alleen heb jij – net als allerlei gemeente-ambtenaren – op de een of andere manier de onweerstaanbare drang om uitkeringshervorming onder de noemer “basisinkomen” te willen doorvoeren. Waarom?!
Omdat al een hele hoop voordelen die het basisinkomensstelsel met zich mee kan brengen verzilverd worden en het ook een aantal kenmerken al met zich meeneemt. Nee, het geldt niet voor iedereen nee, maar het geldt wel voor iedereen die onder een bepaald inkomen komt. De uitkering is al bijna ‘onvoorwaardelijk’.
Daarbij denk ik dat een ontspannen bijstand en harmonisatie van uitkeringen prima voorbereidingsstappen zijn voor een eventueel basisinkomen. Zoals gezegd, het te dichten gat wordt kleiner.
Bedenk dat experimenten als mincome ook onder het basisinkomendiscussie genoemd worden, en zoals jij ernaar keek was ook dat dus geen basisinkomen (want slechts voor een ‘arme’ groep).
Vervolg op @19. En, erger nog, in feite stel je voor om de invoering van een basisinkomen uit te stellen tot de uitkeringshervormingen naar je zin zijn:
De invoering van een basisinkomen wordt waarschijnlijk een buitengewoon langdurig en ingewikkeld proces vol met verrassingen en hobbels. We gaan daar serieus de tijd voor nodig hebben. Het risico bestaat dat we in een situatie belanden waarin een basisinkomen noodzaak wordt. Met alle vertragingen die je voorstelt zou het wel eens te laat kunnen zijn. Aangezien dit wel eens het verschil zou kunnen maken tussen een slavenmaatschappij of een eerlijke oplossing (zie @15) maak ik me ernstig zorgen over alle ruis op de lijn van het basisinkomen.
Inmiddels is @20 ook verschenen;)
Dat het basisinkomen dezelfde nadelen van ons huidige stelsel wegneemt als met uitkeringshervormingen bereikt kunnen worden wil nog niet zeggen dat het een stap in die richting is, net als minder suiker eten geen stap richting meer sporten is.
Ik zie dat niet. Echt niet. Je zult nog altijd de overstap moeten maken van een uitkering voor een select gezelschap naar een basisinkomen voor iedereen. Dat is een gigantische stap en ik zie niet in hoe uitkeringshervorming dat significant gemakkelijker maakt als we nou juist van die uitkeringen af willen. Bovendien zie ik niet in waarom je daarop zou gaan zitten wachten. Er is m.i. maar een manier om tot een basisinkomen te komen en dat is door het gewoon geleidelijk in te voeren naast alle bestaande regelingen.
Daar is deze ellende, de hype, mee begonnen. Elders kun je volgens mij al de nodige kritiek mijnerzijds daarop vinden.
Voor de oplettende lezer: eerder en elders heb ik betoogd dat ik in geval van een basisinkomen waarschijnlijk niet zou zijn gaan werken na mijn studie en dat dat een risico is voor een samenleving met een basisinkomen. Dat is nog steeds het geval. Echter, inmiddels ben ik tot de conclusie gekomen dat er geen alternatief is; we gaan op termijn dusdanig veel werklozen hebben dat een basisinkomen (en een inventieve oplossing om dat te financieren met veel minder werkenden) onvermijdelijk is.
@15: Henk,
Sinds de tweede wereldoorlog heeft de automatisering ook geleid tot een toename van het aantal bureau-banen.
Maar ik deel uw zorgen dat de inkomsten uit de productie bij een kleine groep terechtkomen.(en daarmee ook de producten uiteindelijk).
Ik denk dat belangrijk is dat veel mensen bij de productie betrokken blijven.
En dan liefst niet als krullenveger, maar als ontwerper, onderhoudsplanner of monteur (want robots kunnen niet alles repareren).
@Zmoooc: Waarom zou mijn agenda vertraging opleveren? Het zijn maatregelen die geen tijd nodig hebben, er is geen grondwetwijziging voor nodig, overgangsregelingen ook niet nodig. En je kan zelfs én én doen, en jouw methode en die van mij. Daarbij heeft die van mij het voordeel dat je al bezig bent om de huidige uitkeringen om te vormen tot een basisinkomen, zodat overgang geen pijn doet en je al ervaring kweekt met vrijwillige in- en uitstroom. Ik zie kortom je bezwaren niet. Of gaat het om terminologie? In dat geval: het valt me al tijden op dat iedereen die de term basisinkomen in zijn mond neemt, daar iets anders mee bedoelt.
@23
Dat zeg je in @21, maar wellicht bedoel je dat niet.
Dat is de essentie van ons meningsverschil. Ik zie de stappen die je voorstelt – uitkeringshervorming – in het geheel niet als een stap richting een basisinkomen. De “overgang” waar je het over hebt (van hervormde uitkeringen naar basisinkomen, neem ik aan) gaat in jouw voorstel juist een enorm risicovolle exercitie zijn. Op enig moment zul je in jouw voorstel alsnog de stap van uitkering naar basisinkomen moeten maken. De stap van “uitkering aanvragen” naar “sowieso een basisinkomen krijgen”. De stap waarin je ontslagbescherming afschaft en weet dat er geen onoverkomelijk probleem is als je vanaf morgen gewoon in je bed blijft liggen. De stap waarin oneindig studeren een zeer reële optie wordt en de VUT weer terug is (want je AOW krijg je vanaf je 18e).
Die stap kan enkel en alleen zeer geleidelijk worden ingevoerd en enkel en alleen indien je dit combineert met een slimme manier om dat geld ergens vandaan te halen die niet volledig afhankelijk is van de overblijvende groep werkenden en tegelijkertijd geen bedrijven het land uitjaagt richting belastingtechnisch voordeliger oorden. Ik zie geen andere optie dan het gedeeltelijk nationaliseren van met name landbouw, mijnbouw, maakindustrie. Communisme dus. En dat is tot op heden nog geen succes gebleken – dat wel tot een succes maken gaat een gigantische klus zijn. Ik moet er niet aan denken, overigens, maar ik denk dat we geen andere optie hebben als we de door @15 benoemde slavenmaatschappij willen voorkomen.
Dat alles kan mijns inziens alleen op de door mij beschreven manier: voorzichtig maar volledig. Jouw uitkeringshervormingen vind ik prima maar ik snap werkelijk waar niet hoe die helpen om die stap te maken noch wat ze überhaupt met het basisinkomen van doen hebben.
Het gaat me wel deels om de terminologie; het basisinkomen is een belangrijk instrument; mogelijk kunnen we op een dag niet zonder. En ik denk dat we eraan afdoen als we het gebruiken voor dingen die er niks mee te maken hebben, vooral als dat zaken zijn die onwaarschijnlijk veel eenvoudiger zijn zoals uitkeringshervormingen. Het gevaar bestaat dat we ondoordacht te werk gaan door alle verwarring die nu wordt gezaaid.
En ik merk ook dat iedereen wat anders bedoeld. Sterker nog, ik merk dat vrijwel eenieder die in het nieuws komt met het basisinkomen iets anders bedoelt en daarmee aantoont niet te beseffen wat de essentie van basisinkomen is. De definitie is nochtans klip en klaar. Zie http://nl.wikipedia.org/wiki/Basisinkomen
Vergeet overigens niet dat zelfs mensen met een bijstandsuitkering vandaag de dag al ver boven hun stand leven. Nederland als geheel is ongeveer 40 keer te klein voor onze voetafdruk. De aarde zelf bijna 2 keer te klein. En dat geldt OOK voor mensen met een bijstandsuitkering in Nederland. De huidige situatie, waarin we productiecapaciteit van andere landen kunnen gebruiken in ruil voor geld dat we verdienen met onze mogelijk niet heel erg toekomstvaste service- en transporteconomie is op termijn onhoudbaar wat betreft footprint en wat betreft de verdeling van zaken tussen Nederlanders en zij die minder hebben. En die verdeling is voor een belangrijk deel afhankelijk van onze arbeidsproductiviteit. Het basisinkomen gaat derhalve onherroepelijk invloed hebben op onze internationale handelspositie. Voor een land dat al een keer of 40 te klein is kan dat heel erg verkeerd uitpakken (tenzij je van rauwe mais houdt, dan is het te overzien:p). Het kan ook heel goed uitpakken; wellicht stimuleert het basisinkomen juist innovatie en/of drukt het de kosten, maar hoe de balans uitvalt weten we gewoon nog niet. Mede daarom is een zeer geleidelijke aanpak vereist en geen aanpak die een arbitrair begin kiest zoals de bijstandsuitkering (die mogelijk hoger is dan we op termijn aan basisinkomen op kunnen brengen!).
Laten we het zo zeggen: ik wil een heel aantal voordelen van het basisinkomen, waar we met jouw route (die die van mij overigens niet uitsluit) heel lang op moeten wachten al versneld verzilveren. Bovendien kan daarmee al gewerkt worden aan de schetsen van het sociaal stelsel dat er met en naast een basisinkomen (want een basisinkomen kan nooit vervangend zijn voor ons totale sociale stelsel) alvast vormgegeven worden.
Dat ligt mijns inziens wel degelijk in elkaars verlengde.
Voor de rest zie ik eigenlijk niet zo een verschil van mening.
@22:
De laatste alinea:
Die betrokkenheid productie van goederen zou inderdaad mooi zijn.
Maar dat zal waarschijnlijk neerkomen, op een paar uur per week of iets van dien aard, om er de volledige bevolking bij betrokken te houden.
Indien het geen coöperatief geheel wordt van productie en diensten, in de ruimste zin van het woord coöperatief, wordt het moord en doodslag op het ondermaanse.
De voordelen die je ziet zijn voordelen van uitkeringshervorming, niet van het basisinkomen. Je stelt immers voor om ze door te voeren zonder een basisinkomen in te voeren. Dan KUNNEN het geen voordelen van het basisinkomen zijn. Dat een basisinkomen “toevallig” vergelijkbare voordelen kan bewerkstelligen wil nog niet zeggen dat jouw volstrekt andere aanpak iets met het basisinkomen te maken heeft omdat het toevallig enkele specifieke voordelen deelt. En het wil al helemaal niet zeggen dat puur omdat jouw voorstel toevallig vergelijkbare voordelen heeft het ook meteen een stap in de richting van mijn voorstel is. Dat is ab-so-luut niet zo.
Dit is net zo logisch als “ik pak de auto want dat is milieuvriendelijk omdat de auto net als de fiets een stuk sneller gaat dan lopen en de fiets ook milieuvriendelijk is.”. Daar vervolgens de conclusie aan verbinden dat de auto pakken al een aardige stap richting met de fiets gaan is maakt al even min sens…
Waarom zou je daar met mijn route op moeten wachten? Mijn route zegt helemaal niets over het al dan niet doorvoeren van hervormingen voor een al bestaand concept. Het staat er vol-ko-men los van.
Waarom niet?
Dat dacht ik ook in @19, maar de twijfel slaat toe…
Tsja. Ik heb hier echt het idee dat je je in allerlei bochten zit te wurmen om het per se oneens te blijven. Nu ja, poging gewaardeerd. Ik heb er echter niet zoveel meer aan toe te voegen want ik zie het niet.
Idem (over die bochten). We zien elkaar bij het volgende draadje over het basisinkomen ;-) Edoch, bedankt voor de prettige discussie, ook al worden we het niet eens.