Uit onderzoek van de Rijksuniversiteit Groningen is vast komen te staan dat de gemeentelijke fusies vanaf 1997 financieel niets hebben opgeleverd.
Desalniettemin is het fuseren van gemeentes een belangrijke pijler van het huidige kabinetsbeleid. De bijbehorende bezuiniging van bijna een miljard euro is overigens al ingeboekt.
Volgens een woordvoerder van Plasterk ‘blijkt dat fusies wél lonen – niet zozeer financieel als wel bestuurlijk’.
Reacties (12)
Wat een giller!!!
Hoewel, indirect levert het wel wat geld op hoor:
Alle “ex gemeentehuizen” worden/zijn geen “loketten”
Ze vangen dus geld via de brandstofaccijns ;-)
Wat serieuzer:
Volgens mij wil Plasterk, als PvdA minister, aantonen dat hij minstens zo koppig kan zijn als, de zich op een ezeltje voortbewegend Donkey-Shot VVD-er, Opstelten ;-)
Wat of topic.
Zie laatste alinea van:
http://www.speld.nl/2014/06/27/beleidstatoeages-rage-onder-ministers/
Natuurlijk levert dit wel wat op. Eén van de verkiezingsmantra’s van de VVD is namelijk “minder overheid”. Als je het aantal gemeentes en provincies kunt reduceren, kun je met droge ogen volhouden dat je verantwoordelijk bent voor minder overheid(sinstanties). Ook al levert het geen cent op… Met andere woorden, dit wordt alleen gedaan omwille van de verkiezingsretoriek van de VVD.
Waar ik zelf voor vrees is dat het miljard per jaar dat op deze manier aan het gemeentefonds ontrokken gaat worden door de gemeenten zelf moet worden opgebracht. En die kunnen na jarenlange kaalslag alleen nog maar geld halen bij jeugdzorg, ouderenzorg en alle andere zorg die ze zojuist met korting van het kabinet hebben mogen ontvangen.
@3
Met de theorie dat grotere gemeenten tot relatief lagere kosten (dus gecompenseerd voor de omvang van het takenpakket) zouden kunnen leiden is niets mis, dat dat dan in de praktijk niet is gebeurd geeft aan dat de gemeenten het zelf verkloot hebben en dat ze dus wel degelijk zuiniger aan kunnen doen als ze er echt moeite voor zouden doen. Het kan zomaar een gevalletje zijn van “opmaken wat we krijgen” (dus dat de gemeenten niet minder zijn gaan uitgeven omdat ze niet minder binnenkregen). Of het verschil precies een miljard per jaar is weet ik niet (Den Haag kan het potentieel overschat hebben) maar ik weet wel dat we de gemeenten niet als onschuldige slachtoffers moeten zien. In het buitenland en in onze eigen geschiedenis zullen vast wel antwoorden te vinden zijn.
@4: De theorie hoeft dus niet getoetst te worden, want die klopt altijd en klopt die niet dan ligt het aan de praktijk.
@5
Eigenlijk zeg je dat eerst maar eens in de praktijk moet worden bewezen dat 1 burgemeester minder kost dan 3 burgemeesters en dat ook maar bewezen moet worden dat gemeenten voor de fusies niet letterlijk iedere taak perfect deelden met elkaar en dat er geen enkele vorm van overcapaciteit was (dus dat nergens een ambtenaar 36 uur werkte waar er maar voor 35 uur werk was o.i.d.)
Dus zeg nou eerlijk, wat is waarschijnlijker, dat de gemeenten voor de fusies alles al perfect hadden geregeld of dat ze na de fusies gewoon niet zo zuinig met geld omgaan omdat ze toch minstens evenveel kunnen binnenhalen als eerst (het Amerikaanse leger model: gooi er 100 miljard extra tegenaan en men zal het nog steeds opmaken en zeuren dat er te weinig geld is, waarbij uit onderzoek is gebleken dat er steevast vooral veel geld in het laatste kwartaal wordt uitgegeven om maar niet boven de 0 uit te komen)?
@Derpjan, ik ben toch wat beter van je gewend.
Laten we het zo stellen: je draagt eerst de theorie aan (die ook door Plasterk wordt gedeeld). “Grotere gemeenten leiden tot relatief lagere kosten.”
So far so good. Nu blijkt uit historisch onderzoek (waar je zelf al voor oproept in #4) dat die theorie (aanvankelijk) niet klopt. Nu zou het inderdaad kunnen dat de eerste theorie wél klopt, maar onvolledig is. Er kunnen inderdaad onvoorziene variabelen aanwezig zijn, die pas met je ‘reparatietheorie’ aanwezig zijn: “er geldt ook: opmaken wat je krijgt”.
Dat kan allemaal, maar als je vervolgens met het argument komt:
“Dus zeg nou eerlijk, wat is waarschijnlijker…”, is dat een beetje redeneren met het boerenverstand. In een iets hoogstaandere redenering kan ik namelijk analoog stellen (met behulp van Ockham): Wat is nou waarschijnlijker, dat die eerste theorie overeind blijft, enkel en alleen nadat je er een aantal variabelen bij hebt gevoegd, of dat die theorie niet klopt?
Om alvast maar op de zaak vooruit te lopen: je stelt dat het bedrag dat gemeenten krijgen afhankelijk is van het bedrag dat ze voorheen kregen (anders kun je niet spreken van ‘opmaken wat je krijgt’). De gedachte achter het achterblijven van lagere kosten in grotere gemeenten is dan dat ‘als ze dit jaar wat minder nodig hebben, en volgend jaar misschien wat meer, ze beter dit jaar wat extra geld op kunnen maken, omdat ze anders volgend jaar niet genoeg zouden krijgen’. Als dit zo is, dan wijt jij het eraan dat ‘gemeenten niet onschuldige slachtoffers zijn’. Hoewel ik daar best mee in wil komen, kan ik ook niet stellen dat gemeenten ‘schuldige daders’ zijn: de redeneertrant die ze aanhangen is namelijk volledig zuiver. Ik zou eerder de vinger leggen op een defect budgetterings(/subsidie)systeem.
Dit was onder de voorwaarde dat het bedrag dat gemeenten krijgen afhankelijk is van wat ze voorheen kregen. Laat ik daar eens naar kijken.
Voor zover er geld komt van het Rijk naar de gemeenten, gaat dat via het Gemeentefonds. De toelichting op de uitkering van het Gemeentefonds vrij uitgebreid. Voor de verdeling van de gelden worden een (behoorlijk) aantal maatstaven gebruikt. Voorafgaand daaraan wordt echter een ‘uitkeringsfactor’ gebruikt, die wel rekening houdt met een raming (maar wie doet de raming??). Als je ergens naar moet kijken voor je reparatietheorie, dan is het dus daar. Wat ik er echter van begrijp is dat die uitkeringsfactor voor alle gemeenten van toepassing is (maar niet voor alle maatstaven). Een gemeente kan dus niet in zijn eentje die reparatietheorie toepassen. Of die tactiek moet door alle gemeenten afgesproken worden, of het gebruikte systeem voor raming moet uitnodigen tot die tactiek. Nog steeds zou ik niet zeggen dat er sprake is van ‘schuldige daders’.
Daarnaast zou ik verwachten dat als gemeenten hun financiële nood ‘inflateren’ (en dus nooit -in feite- meer nodig zullen hebben dan ze krijgen, maar enkel ‘doen alsof’), er ook geen gemeenten onder curatele zouden staan (omdat ze dankzij budgettaire trucjes ’toch’ genoeg hebben), maar die gevallen zijn er wel.
Om af te sluiten, wil ik graag wijzen op wat zo’n bezuiniging beoogt te doen. Ze wil -in feite- de overheadkosten (kosten van bestuur) drukken. Die kosten zijn indirect: ze komen niet voor in de gebruikte maatstaven, enkel heel vaag dus in de ‘uitkeringsfactor’. Het idee is dus dat ze op de lange termijn de uitkeringsfactor drukken. En dat blijkt dus niet het geval te zijn. Laat ik even jouw voorbeeld aanhalen. Om pas profijt te hebben van dat ene verloren uur van die ambtenaar (36-35), moet je eigenlijk in een grotere gemeente 35, in plaats van 36, ambtenaren hebben, op hetzelfde beleidsterrein (!) met dezelfde of vergelijkbare competenties (!), wil je uiteindelijk dat efficiencyverschil van 2,7% (!) halen voor dat specifieke beleidsterrein (!). Nu schets ik weliswaar een beetje een doembeeld: je wilt in feite zeggen dat een gecombineerde 4,75 fte teruggebracht kan worden naar een 4,25 fte. Wat ik, en anderen hier ook denken, is dat dat te rooskleurig zou zijn. 4,25 fte is dan misschien de gecombineerde basistaken van de eerdere werknemers, maar in de nieuwe situatie is er sprake van een nieuwe werkelijkheid: 0,25 fte zou nog extra nodig moeten zijn voor nieuwe communicatietaken (de lijntjes zijn ietsje langer), 0,15 fte voor taken die voorheen in ondersteuning/samenwerking werden gedaan met een andere afdeling, 0,07 fte voor verlies van expertise (die collega van de andere afdeling met wie je werkte en goed op kon schieten, die fungeerde als ‘buitenstaander’klankbord, werkt nu in een ander gebouw, is er niet meer), en dan gooien we er nog 0,03 fte tegenaan ‘omdat je nu eenmaal niet met zulke kleine fracties fte kunt gaan werken: afronden naar de dichtstbijzijnde bovenste 0,05 fte (10,8 minuten)’.
@6:
Een ding staat dus vast:
Uit het “Groninger” onderzoek blijkt, dat de kosten in de fusiegemeenten niet omlaag gaan. (Er was trouwens tussentijds al waarschuwend gerapporteerd)
En een en ander was natuurlijk ook te verwachten:
Wat dat betreft is het bij gemeenten niet anders dan bij bedrijven.
Voeg 2 bedrijven van pakweg 75 werknemers samen:
→ Langere communicatie lijnen → meer controle → meer indirect personeel → meer kosten.
En dan zullen we het maar niet over de ellende hebben, dat de “belangrijke” jongetjes en meisjes in grotere organisaties veel meer moeten verdienen.
En laten we wel wezen:
De kans dat de gemeentes voor of na de fusie de zaken perfect gereld hadden is net zo groot dat dit in het bedrijfsleven het geval zou zijn; nihil.
@7
Bedankt voor je uitgebreide reactie.
Ja, ik liep een beetje hard van stapel. Wat ik maar wilde zeggen is dat “de theorie” prima werkt bij bedrijven (bv. de reden dat supermarkten goedkopere producten aanbieden dan kruideniers) en de aannames achter de theorie zijn nogal basaal, als je die kennis meeneemt valt Ockham’s scheermes niet zomaar uit in het voordeel van “de theorie is verkeerd, ipv. dat er meer variabelen zijn”.
De voorbeelden die je noemt van hoe extra kosten bij schaalvergroting van kleine organisaties zoals de vroegere gemeenten (die veel kleiner waren dan de megabedrijven waarbij je ziet dat verdere schaalvergroting bijna geen voordelen meer biedt) zijn juist minder waarschijnlijk in een grotere organisatie (er is een grotere kans dat een collega wel in hetzelfde gebouw werkt en dat gebouw en het onderhoud en stoken ervan zijn ook goedkoper in een grotere organisatie, enz…) Wat je ook zou verwachten is dat als sommige van de vroegere gemeenten een goede schaal hadden dat er grote verschillen zouden zijn tussen resultaten van fusies (want ze hadden verschillende groottes), maar het rapport zegt eerder dat fusie niets oplevert, wat de vroegere groottes ook waren, dat is verdacht en wijst op stroperigheid in de organisatie en geldverspilling. Het kan zijn dat die stroperigheid en geldverspilling “facts of life” zijn binnen lokale overheden, maar waarom dat dan precies zo is vind ik wel belangrijk.
@9
Aanvulling op @9.
Als we het over kleine percentages hebben: het rijk verwachtte van de fusies van gemeenten en provincies ook slechts zeer kleine bezuinigingen (een miljard minder voor de gemeenten klinkt als veel, maar gemeenten geven meer dan 50 miljard per jaar uit, 100 miljoen minder voor de provincies geldt als veel maar de provincies geven 4 miljard uit per jaar) het hield er dus al rekening mee dat gemeenten en provincies niet zo makkelijk als een bedrijf de extra ruimte zouden benutten. Men doet alsof Plasterk en de mensen die voor hem werken niet kunnen rekenen of uberhaupt nadenken, terwijl zij de lat dus bewust laag hebben gelegd. En ja, er waren waarschuwingen dat zelfs die lage lat niet kon worden gehaald door de amateurs bij de gemeenten (we hebben het hier over de tijd voordat het takenpakket van gemeenten werd uitgebreid) maar we leven in een wereld waarin bij iedere politieke beslissing de belangengroepen (zoals de burgemeesters en provinciebesturen zelf, alsof die wel even objectief advies zullen geven over het opheffen van hun eigen banen) over elkaar heen rollen om tegenstrijdige waarschuwingen te geven.
@9, je maakt er een potje van in je redenaties. Lees anders eerst het artikel even door, daar staan nog wat hypotheses genoemd die minder vergezocht zijn dan wat jij nu bij elkaar fantaseert.
@10
Wat je wel even in de gaten moet houden is dat gemeenten ook een boel geld doorsluizen.
Gemeenten betalen wel uitkeringen, bijvoorbeeld, maar hebben geen invloed op de hoogte ervan.
Dus die 1 miljard is een fors hoger percentage als het gaat pm het gedeelte van het budget dat beïnvloedbaar is.