Socioloog Jaron Harambam schreef een proefschrift over de complotdenkerscultuur in Nederland: is het idee van een georganiseerd complot dat achter belangrijke wereldgebeurtenissen zit wel zo gek?
Kijk naar een overheid die haar burgers afluistert en geheime operaties uitvoert. En ook: illegale afspraken tussen grote bedrijven die aan de orde van de dag zijn. Belangrijker nog, en dit is Harambams argument door zijn hele studie heen: als we willen begrijpen waarom zo veel mensen tegenwoordig zich bezig houden met complottheorieën, dan moeten we hen niet wegzetten als paranoïde gekken, maar de betekenissen die zij (en anderen) hier aan hechten onderzoeken.
Harambam maakt duidelijk dat de populariteit van complotdenken niet los gezien kan worden van verschillende sociologische transformaties die de waarheid op losse schroeven hebben gezet: secularisering, mediatisering, democratisering en globalisering. Harambam concludeert dat in dit culturele klimaat van epistemische instabiliteit complottheorieën goed gedijen.
Reacties (57)
Complot denkers zijn gewoon verzot op science fiction.
@1: Dat hoeft helemaal niet eens. Sommige complottheorieën zijn heel erg low tech (zoals overigens ook bijna alle aangetoonde complotten). Denk bv. aan de complottheorieën NWO, illuminatie en Bilderberg (al dan niet in combinatie met elkaar). Met name die laatste gaat uit van ontzettend low tech face to face bijeenkomsten tussen mensen die daar bedisselen hoe de wereld bestuurd wordt. Of de aangetoonde complotten van de prijs/kwaliteitsafspraak kartels, zoals OPEC en Phoebus.
Iemand in mijn directe omgeving is een complotdenker (voormalige beste vriend) en die houdt inderdaad helemaal niet van science-fiction. Alleen 1984 vindt-ie goed, maar dat beschouwt hij niet als sf.
-edit-
ik bedoel niet dat hij denkt dat 1984 ‘echt’ is (al denkt hij dat eigenlijk ook herinner ik me nu, omdat hij gelooft dat orwell banden had met de fabian society, en dat dat een geheime organisatie is/was die stiekem allerlei sinistere plannen had met de samenleving en die orwell via 1984 naar buiten wilde lekken, zoiets) maar ik bedoelde eigenlijk gewoon dat hij 1984 niet indeelt als sf, maar als serieuze ‘literatuur’ …
@1
Ik ben dol op science fiction. Ik zit op het puntje van m’n stoel bij dat ruimte-epos waarbij partijdige rechters samenzweren tegen Wilders.
@3: de laatste zin van je edit is toch ook gewoon waar? 1984 is een uitstekend geschreven stuk serieuze literatuur.
Complotdenkers zijn niet gek maar toch paranoïde; ze zien immers OVERAL een complot in.
Het kenmerk van complotten is juist dat ze vaak uitkomen omdat er zoveel mensen bij betrokken zijn waarvan er altijd wel een paar een slecht geweten krijgen, wraak op een niet zo aardige collega of ex-werkgever willen uitoefenen, of zich simpelweg verspreken dan wel geen geheim kunnen bewaren.
Maar de echte complotdenker denkt dat de overheid of deep state of illuminati in staat zijn foutloos een 9/11 event op te zetten waarbij honderden zo niet duizenden mensen betrokken moeten zijn. En al die betrokkenen zijn van te voren gescreend en worden naderhand tot hun dood in de gaten gehouden of ze niet toch hun mond opentrekken anders moeten ze uiteraard geliquideerd worden.
Zo spannen miljoenen artsen en medische instanties en farmaceuten samen om vaccinaties van gif te voorzien.
Zo spannen miljoenen piloten en vliegvelden en vliegtuigfabrikanten samen om ons met “chemtrails” te vergiftigen.
Zo spannen duizenden klimaatwetenschappers en windmolenfabrikanten en overheden samen om ons extra belastinggeld uit de zak te kloppen.
En geen van die betrokkenen krijgt gewetenswroeging of neemt wraak op een slechte werkgever et cetera.
En gie geleuf da?
@5: Jazeker, maar de impliciete stelling die erin verborgen ligt (dat iets óf science-fiction, óf serieuze literatuur moet zijn, het kan niet allebei) is discutabel.
Zou Alex Jones dan toch niet zo paranoïde en anderzijds gek zijn als hij zich voordoet?
Het ene complot is het andere niet. Een algemene uitspraak over “complotdenkers” maakt dan ook geen sens. Sommigen zijn gewoon te dom om hun eigen dommigheid te begrijpen. Anderen zijn weer zo slim dat de rest hun rationele vermoedens niet begrijpt of gelooft.
Een overheid die haar burgers afluistert is al erg, maar wat te denken van de experimenten die de CIA op Amerikaanse burgers heeft uitgehaald? (atoomstraling, biologische en chemische wapens, lobotomie en hersenspoeling op grote schaal etc). En maar blaten over ‘de vrije wereld’… Complot-feiten dus. Als het over Tempeliers, vrijmetselarij en dergelijke gaat is het geheid onzin, maar je kunt het mensen m.i. steeds minder kwalijk nemen als ze hun overheid niet vertrouwen.
Volgens mij hebben complotdenkers vooral narcisitische neigingen. Dat is ook wel eens onderzocht, meen ik, maar ik kan het zo snel niet terugvinden.
Mijn privé-theorie (voor wat die waard is): complotdenkers menen dat ze deel uitmaken van een select groepje dat snapt hoe de wereld echt werkt. Hun inzicht is dus ver verheven boven dat van de massa (“sheeple”). Dat is een van de redenen waarom ze zo vasthouden aan hun waanbeelden: als ze die loslaten dondert niet alleen hun wereldbeeld, maar ook hun ego in elkaar.
@11: In zoverre narcistisch dat ze van zichzelf denken dat ze het gewoon beter weten dan artsen (vaccinatie, homeopathie) of wetenschappers (klimaatopwarming, 9/11) of andere deskundigen.
Maar velen zitten inderdaad in hun eigen sociale media bubbel en als je bv. gaat toegeven dat klimaatopwarming bestaat en door mensen veroorzaakt wordt, dan val je uit je sociale omgeving, val je van je geloof. En geloof in een hogere macht of kosmos of perfecte moeder natuur hoort daar veelal bij. Kijk maar eens op alt-right sites welke onderwerpen daar de meeste reacties krijgen, dat gaat vaak over aliens, goden, filosofie, leven na de dood.
Nou, vele complottheorieen zijn zo bizar dat je gerust mag aannemen dat de gelovers er in WEL paranoide gekken zijn.
@8: [ Zou Alex Jones dan toch niet zo paranoïde en anderzijds gek zijn als hij zich voordoet? ]
Tijdens de rechtszaak over de voogdij over zijn kind beweerde Alex Jones dat hij normaal was en dat zijn getier en gescheld op de radio alleen maar show was.
Maar de rechter geloofde hem niet :-)))
@12: Die interetbubbels dragen wel bij aan het complotdenken
@13: Misschien groeien ze er wel in…
Eerst waren de Twin Towers ingestort door controlled demolition.
Daarna waren er geen vliegtuigen, dat waren raketten vermomd als vliegtuigen.
Daarna waren de vliegtuigen holografische projecties.
Daarna waren de Tin Towers met laserstralen vanuit de ruimte ten gronde gericht. Door die laserstralen waren sommige auto’s maar half verbrand.
En juist nu worden bij de bosbranden in California half verbrande auto’s aangetroffen, dus die 60+ branden zijn waarschijnlijk ook vanuit het heelal met lasers aangestoken.
Zucht…
En ik maar denken dat vele complotdenkers hobbyisten zijn, die willen kijken hoeveel mafferiken hun sterke verhalen geloven.
;-)
Wat wel een probleem kan worden:
Wanneer er echt iets gevonden wordt, wordt een en ander afgedaan als een complottheorie.
Toe, geef eens een direct linkje naar dat proefschrift. Wat ik tot op heden las, waren nogal wat open deuren.
Ja, er zijn ‘gekkies’. Maar sommige ‘gekkies’ hadden bestheuswel gelijk, hoor.
Ga ik nu eerst even de backlog/ archief bij Barracuda lezen. Doet U mee?
https://barracudanls.blogspot.nl
@ Prediker, ben jij bekend met dat proefschrift?
@8
“Zou Alex Jones dan toch niet zo paranoïde en anderzijds gek zijn als hij zich voordoet?”
Die gek is een clown, zoals hij zelf eerder al aangaf, tijdens de recente rechtzaak omtrent zijn huwelijk. Zoekmachine naar keuze.
Daarnaast ligt er een recent onderzoek waaruit zou blijken dat de producten, welke Alex Jones verkoopt, nogal wat Lood bevatten. Saturnisme is a bitch:
https://en.wikipedia.org/wiki/Lead_poisoning
Suckers…
@4: Bij Bolkestein/Wilders moet ik denken aan De talen van Pao, maar dan iets minder ehh … gewelddadig (?)
Is er recentelijk (#marsmetoo) niemand ontvoerd door een marsmannetje, misbruikt, en daarna weer teruggebracht naar de aarde?
@18 Nee, ik ben er niet mee bekend, wat ook niet zo vreemd is aangezien hij dat proefschrift vandaag verdedigt.
Hier is een direct linkje naar het proefschrift (zo te zien open access); en hier is de originele bron van het stukje waar Jos hierboven uit citeert, met een verwijzing naar een radio-interview met Harambam.
Interview met Erasmus Magazine van begin dit jaar.
Kort interview met Trouw uit maart.
Volgens mij zegt ‘ie ook niet dat sommige gekkies heus best wel gelijk hebben, maar dat complotdenken wordt gevoed door onzekerheid over of we onze eigen instituties wel kunnen vertrouwen. En dat helpt het bijv. niet als journalisten collectief in een filterbubbel zitten en geen kritische vragen stellen, of wanneer bestuurders hun eigen goddelijke gang gaan, burgers die medezeggenschap willen maar lastig achten en legitieme kritische kanttekeningen afdoen met een rapportje zus of zo dat in een la verdwijnt indien de informatie niet uitkomt, of systemen inrichten waar je als burger geen zicht op heb, met de ‘geruststellende’ boodschap: komt allemaal goed hoor, vertrouw ons maar.
Dat werkt een manier van denken die een sluitende en omvattende betekenis tracht te geven voor het optreden van de overheid, media en academici in de hand. ‘Ze houden informatie onder de pet!’ etc.
Nou ja, soms is dat ook zo, maar dan is dat omdat een bestuurder moet roeien met de riemen die hij heeft, en geen zin heeft om de zwarte piet toegespeeld te krijgen, om bestuurlijk falen te verbloemen, en wat dies meer zij, of omdat een academico enkel naar de beschikbare cijfertjes kijkt en nooit uit zijn studeerkamer en collegezalen in een of andere afzichtelijke universiteitsflat komt, om te kijken hoe de praktijk is (om maar wat te noemen).
Ergo: iedereen zit in een informatiebubbel.
Het kan altijd nog gekker waarbij je je echt af kan vragen of een informatiebubbel wel een verklaring is.
https://www.theguardian.com/us-news/2017/oct/26/las-vegas-shooting-conspiracy-theories-social-media?CMP=share_btn_tw
@13: Dan wil ik u een paar complot-theorieën voorleggen.
Kunt u mij zeggen welke zo bizar zijn dat de gelovers paranoïde moeten zijn?
– De geheime dienst van Rusland wilde in 1905 het anti-semitisme aanwakkeren en fabriceerde daarom de Protocollen_van_de_wijzen_van_Sion
https://nl.wikipedia.org/wiki/Protocollen_van_de_wijzen_van_Sion
– De Belgische Rijkswacht was betrokken bij de Bende van Nijvel
https://nl.wikipedia.org/wiki/Bende_van_Nijvel
– De NAVO heeft een verzetsorganisatie opgericht in Europa (tegen een russische inval) en deze organisatie heeft in Italië wapens aan terroristen geleverd.
https://nl.wikipedia.org/wiki/Operatie_Gladio
– De VS hebben via Pakistan Al-Qaeda gesteund
https://en.wikipedia.org/wiki/Allegations_of_CIA_assistance_to_Osama_bin_Laden
@23: Wat dacht je van:
-de aarde is plat, ‘ze’ houden ons voor de gek
-de globale elite zijn reptielachtigen die van gedaante kunnen wisselen
-de maan is een enorm ruimteschip
@24:
Ja.. maar.. dat is toch misschien echt een beetje waar? Ze zenden het immers uit bij THE History Channel… Toch?
@24:
Er zijn inderdaad complot-theorieën die ik onzin vind.
Maar dat betekent niet dat iedereen die een complot-theorie aanhangt, paranoïde is.
Een mooi twijfelgeval vind ik de beschuldingen over Joris Demmink.
De beschuldigingen zijn misschien onwaarschijnlijk, maar niet onmogelijk.
https://www.nu.nl/binnenland/3734483/turkije-chanteerde-justitietop-met-demmink.html
En het helpt natuurlijk niet dat Nederlandse politici liegen als ze denken dat het bonnetje nooit gevonden zal worden.
https://nos.nl/nieuwsuur/artikel/2023736-bonnetje-gevonden-opstelten-en-teeven-stappen-op.html
@26: Je hebt giga operaties die van te voren opgezet zijn, vaccinatie, 911, chemtrails.
En je hebt lullige voorvallen die (achteraf) in de doofpot moeten, Demmink, Teeven bonnetje, affaire Spijkers, fotorolletje*.
Die lullige voorvallen zijn in mijn ogen geen complot, wel de affaire Oltmans, meer kan ik zo even niet verzinnen.
* Waarbij ik niet suggereer dat er bij Demmink en het fotorolletje daadwerkelijk iets is gemanipuleerd.
Misschien is ‘vormingsbubbel’ een beter woord dan informatiebubbel. In de Pdf – met dank aan Prediker @21 – ben ik begonnen op p.186:
Etc. etc.
Vervolgens laat Harambam een aantal slachtoffers :) (nee … respondents) hun ervaringen vertellen waaruit blijkt dat deze hun (wetenschappelijke, theoretische, filosofische) vorming gebruiken als verweer tegen bagger van de media (en politici en soms zelfs wetenschap) om uiteindelijk tot een conclusie p.195 te komen waarvan ik slechts de slotwoorden geef:
In algemene zin wijst Harambam dus eerder op een sociologisch/epistemologisch probleem dan op een persoonlijk probleem wanneer er sprake is van wat betiteld wordt als complotdenken.
Gezien de reactiedraad hier is het volgende hoofdstuk misschien belangrijker gezien de titel: 6. “I Am Not a Conspiracy Theorist” Relational Identifications in the Dutch Conspiracy Milieu.
@11: Ja. Het zijn gelovigen die zichzelf voor skeptisch houden.
Maar ja, het is wel een gekke wereld. #wandtegelalarm
@27:
Inderdaad kunnen we bij Joris Demmink, of de val van Srebrenica, niet vaststellen dat dingen gemanipuleerd zijn.
Misschien is Joris Demmink slachtoffer van een lastercampagne omdat hij homosexueel is (en prostitués bezocht).
@30: Aha, dus er is een complot tégen Joris Demmink!
@27: Inderdaad zijn er vaker domme voorvallen die onhandig geheim gehouden worden, dan vooropgezette plannen.
Maar het gladio-netwerk in Italië vind ik wel een complot (althans, het deel dat rechtse terroristen wapens gaf voor een “false flag” aanslag).
Verder is sprake geweest van valse propaganda voor de inval van de VS om Koeweit te bevrijden.
https://en.wikipedia.org/wiki/Nayirah_testimony
Hoeveel mensen hiervan wisten weet ik niet, maar het was een (klein?) complot met een groot effect.
@31: De schellen vallen nu van mijn ogen!
Dat verklaart wel waarom een (plaatje van een) Turks document opdook, waaruit zou blijken dat hij in een bepaalde periode in Turkije was (wat het ministerie ontkent).
Misschien was het bonnetje van Teeven ook een vervalsing.
Misschien waren de rechtzaken tegen “Gladio” in Italië ook een complot.
Sargasso is het beste complot so far :)) Voor zolang het duurt.
@32: Vergeet de “weapons of mass destruction” niet om Irak te kunnen binnenvallen, maar persoonlijk zoek ik meer naar Nederlandse voorbeelden.
Een kleintje is van Neelie Kroes die gele nummerborden nodig vond voor beter zichtbaarheid, maar die in werkelijkheid voor de (snelheids-)camera’s bedoeld waren.
Verder is Schiphol natuurlijk een al minstens 50 jaar durend complot om de omwonenden steeds meer lawaai door de strot te duwen.
Een ander complot kan zijn de verkeersbewakingscamera’s die misschien wel vooraf al bedoeld waren om de autobewegingen iedereen te volgen en vast te leggen.
@34: Eindelijk iemand die het door heeft.
Ik miste een paar psychologische referenties bij korte scan van het proefschrift. Ik ken een Britse pscycholoog, die nog niet zo lang geleden op dit onderwerp is gepromoveerd, maar die schittert door afwezigheid. Dat wekte bij mij enige argwaan.
Die argwaan werd bevestigd bij het lezen van zijn eerste hoofdstuk. Hij bespreekt weliswaar een aantal onderzoekers die ook onderzoek doen naar complotdenken, maar eigenlijk geeft hij hun modellen en theorien niet weer. Hij gebruikt heel veel letterlijke quotes zonder daar een context bij te geven, maar hij legt nergens uit hoe de auteurs precies tot die quotes zijn gekomen.
Een voorbeeld is het verband met paranoia. Er zijn een aantal persoonlijkheidskenmerken en andere factoren gevonden bij zowel echte paranoide personen als bij complotdenkers. Dit gaat om empirisch onderzoek; de auteurs brengen paranoia in verband met complotdenken, omdat ze in de echte wereld aanwijzingen daarvoor vinden. Maar Harambam negeert dit volledig, en stelt dat het slechts framing is; de onderzoekers zouden dit verband slechts stellen, omdat ze daarmee complotdenkers kunnen wegzetten. Quod Non. Ik ken een paar van die studies.
Een ander voorbeeld is de schade van complotdenken. Die is vrij groot, en dat is niet heel moeilijk of controversieel om te zien. Het mag tegenwoordig van Godwin zelf, dus laat ik maar meteen het meest spectaculaire voorbeeld gebruiken: Eigenlijk is Adolf Hitler aan de macht gekomen door een complottheorie. En ik ga even duidelijk uitleggen wat ik hier bedoel: het probleem van complotdenken is dat mensen hun gedrag erop gaan baseren. Dus bij een complottheorie over een Joodse samenzwering is het niet raar dat mensen op de NSDAP gaan stemmen. Maar alweer geeft Harambam dit volkomen anders weer. Hij stelt opnieuw dat het slechts framing is. Onderzoekers zouden, volgens hem, complotdenkers via een soort guilty-by-association aan bloedige dictators willen koppelen. Quod Non.
Ik ben na een tijdje gestopt met lezen. Het kan best zijn dat dit een normale manier van betogen is in de sociologie, maar op mij komt het allemaal niet zo wetenschappelijk over.
@32: Er is een belangrijk verschil tussen een complot en een complottheorie. Het is jammer, dat betogen zoals in dit proefschrift aan dit verschil voorbij lijken te gaan. Toch is het vrij elementair.
Een complot is over het algemeen bewijsbaar. Anders zouden we er niets vanaf weten. De meeste verhalen over echte complotten ontstaan, omdat er informatie naar boven komt die het complot laat zien. We weten van de Protocollen, de bende van Nijvel, Gladio en Al Qaeda omdat er allemaal documenten over naar boven zijn gekomen en omdat mensen zijn gaan praten. Een niet-complotdenker kan best wel leuk speculeren over stiekume samenzweringen, maar als hij die niet kan bewijzen dan zal hij ze als verzinsels blijven zien. Pas zodra er voldoende aanwijzingen bij elkaar zijn zal hij dingen echt gaan vermoeden. Echter, dat geldt niet voor de complotdenkers. Complotdenkers zien het gebrek aan bewijs juist bijna als bewijs. Immers, dat laat zien dat er stiekum wordt samengezweerd. Het kenmerk van een complottheorie, in tegenstelling tot een echt complot, is dat het niet falsificeerbaar of bewijsbaar is.
Dus iedereen die stelt, dat complottheoretici ergens wel gelijk hebben, omdat er in de echte wereld wel degelijk complotten bestaan, snapt eigenlijk niet wat complotdenken precies is. Het gaat om een manier van denken die eigenlijk rationaliteit afwijst. Dat is een manier van denken die nooit gelijk kan hebben, hoeveel complotten we ook ontdekken …
@38: Dat er gestoorde, paranoïde complotdenkers zijn wil ik graag geloven. Dat wil nog niet zeggen dat iedereen die een vermoeden uit van een complot gek is. Soms krijgt zo iemand gelijk, toch?
@37: je ‘godwin’ vind ik te simpel. De NSDAP is niet aan de macht gekomen, enkel vanwege een complottheorie van Hitler. Die geschiedenis is volgens mij veel complexer. Het ‘denken’ is nooit de enige sturende kracht in de loop der gebeurtenissen. Ook al willen sommigen dat graag aannemen omdat ze anderen verwijten ‘verkeerd’ te denken. Dat is pas echt een gevaarlijke neiging.
@39: Volgens mij snap je niet helemaal wat ik probeer te zeggen.
Er is niemand die zegt dat complotdenkers gek zijn. Of in ieder geval, binnen de pscychologie niet; de andere vakgebieden ken ik niet goed genoeg. Wat de pscychologen hebben gedaan is simpelweg meten. Zijn er bepaalde psychologische eigenschappen, zeg maar persoonlijkheidskenmerken, die samenvallen met complotdenken ? Wel, dat soort eigenschappen zijn er inderdaad gevonden. Dus als een pscycholoog zegt dat complotdenken samengaat met paranoia, dan is hij niet bezig om complotdenkers te framen of zo, maar dan rapporteert hij simpelweg iets dat hij in de echte wereld heeft gevonden.
Natuurlijk is mijn Godwin te simpel, want ik wilde een simpel voorbeeld gebruiken. Wat ik wilde laten zien, is dat complottheorien wel degelijk schadelijke invloed hebben. Ook dit wordt in het proefschrift neergezet als framing, maar het gaat om dingen die gewoon echt gebeurd zijn. We hebben tegenwoordig weer mazelen-epidemien, bijvoorbeeld.
Je hebt volkomen gelijk, als je stelt dat denken niet de enige kracht is die de geschiedenis beweegt. Maar juist daarom is de aanpak van Harambam heel jammer, want hij lijkt te ontkennen dat er uberhaupt een relatie tussen denken en gedrag bestaat. Dat lijkt me veel te kort door de bocht. Om terug te komen op mij Godwin, we weten dat een aanzienlijk deel van de politieke retoriek van Hitler uit een complottheorie bestond, en we weten ook dat hij electoraal uitermate succesvol was. Dan lijkt het onverstandig om maar meteen te concluderen dat die complottheorie helemaal geen rol heeft gespeeld, denk je niet ?
@39:
” … omdat ze anderen verwijten ‘verkeerd’ te denken.”
En stel nu dat dat klopt, en die anderen denken inderdaad verkeerd. Waarom is het dan zo gevaarlijk om dat te zeggen ?
@40:
“Dus als een pscycholoog zegt dat complotdenken samengaat met paranoia, dan is hij niet bezig om complotdenkers te framen of zo, maar dan rapporteert hij simpelweg iets dat hij in de echte wereld heeft gevonden”
En om daar nog iets aan toe te voegen … dit soort onderzoek zegt niets over individuele complotdenkers. Het gaat, zeg maar, om gemiddeldes. Gemiddeld gezien zullen complotdenkers vaker eigenschappen van paranoia laten zien dan andere mensen, maar er kan best een complotdenker zijn die absoluut niet paranoide is.
@38: [ Complotdenkers zien het gebrek aan bewijs juist bijna als bewijs. ]
Het is dan ook een geloof van de gaten. Als de instanties niet alles 100% kunnen verklaren is dat hun bewijs dat er een complot gaande is. En elke verklaring levert weer links en rechts een gat op dat de instanties moeten verklaren. Als een specialist berekent dat een “slap” aluminium vliegtuig door de stalen kolommen van de Twin Towers kan breken, dan moet er een real life test uitgevoerd worden, als de overheid dat weigert, is dat bewijs voor complot. Als de overheid wél test en gelijk krijgt, dan is het testmateriaal niet correct geweest óf het staal van de Twin Towers was van een slappe kwaliteit. Twee nieuwe gaten. Met deze cirkelredeneringen krijg je dus altijd gelijk bij je medegelovigen. Het is dus ook zinloos om als overheid hierin mee te gaan, je verliest het altijd. Het is trouwens altijd de overheid, de ander, die het bewijs moet leveren, nooit de complotdenker zelf, die mag vrijuit beweren.
Het vaccinatieverhaal en Sylvia Millecam zijn duidelijke voorbeelden dat complotdenken wel degelijk schade aanricht.
In plaats van de Godwin: Rechts propageert op dit moment het “complot” dat de EU bezig zou zijn met een doelbewuste islamisering van Europa.
@43: Ja, dat is wat ik hier duidelijk probeer te maken. Het gaat er helemaal niet om dat er in het echt wel degelijk complotten bestaan. Het gaat om een groep mensen, die door hun manier van denken overal complotten zien waar die er niet zijn.
@42: [ er kan best een complotdenker zijn die absoluut niet paranoide is. ]
Dan moet hij stevig in zijn schoenen staan en niet de alt-right sites bezoeken die je dagelijks bombarderen met een reeks artikelen die aangeven dat NIEMAND te vertrouwen is. Daar is bv. elke aanslag, of dat nu Las Vegas of Charlie Hebdo is, een “false flag” door acteurs uitgevoerd om de CIA/FBI in het zadel te houden. Als je daar niet paranoïde van wordt…
De doorgewinterde complotdenker zal trouwens ALLES in verband brengen met de illuminati die een New World Order willen vestigen. Opvallend is daarbij dat Poetin, Erdogan en Assad allemaal lieve jongens zijn. Trump was dat in aanvang ook, maar die blijkt uiteindelijk toch bij de deep state te horen of daar niet tegen op te kunnen. En anders is hij “controlled opposition”, om de cirkelredenering maar weer eens van stal te halen.
De beste manier om je samenzwering geheim te houden is deze te verbergen achter een verzonnen samenzwering die bijna identiek is, op een paar ongeloofwaardige details na.
@41: Het is misschien een te subtiel onderscheid. Denkfouten moet je corrigeren. Maar alle gedachten zijn sinds de Verlichting gelukkig wel vrij. ‘Verkeerd denken’ veroordelen komt soms dichtbij de uitsluiting van een bepaalde ideologie, filosofie of religie.
Zit er een dokter socioloog in de zaal?
@48:
nog beter lijkt me iemand met een normaal verstand, die niet gehinderd wordt door een eenzijdige opleiding.
;-)
@49: Die reageert hier niet op.
@50:
:-)
@47: Ja, maar dat gaat in dit geval dus niet op. “Verkeerd denken” in dit geval is gewoon verkeerd denken: een manier van denken die niet tot correcte uitkomsten leidt.
Wat dat betreft, eigenlijk is Harambam hier degene die voluit aan het framen is, niet degene die hij daarvan beschuldigd …
@52: Sorry, maar in de kritiek hier zie ik slechts cognitio ab experientia vaga, geen cognitio secundi generis. Uit ‘Beter denken.’
Hier nog een voorbeeld dat complotdenkers schade aanrichten: Las Vegas slachtoffers worden bedreigd op facebook omdat zij een “scumbag govt actor” zijn.
https://www.theguardian.com/us-news/2017/oct/26/las-vegas-shooting-conspiracy-theories-social-media
@38: ‘Complotdenkers zien het gebrek aan bewijs juist bijna als bewijs.’
Inderdaad, en dat komt mede hierdoor:
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/ejsp.2331/full
Een ander probleem van complotdenken is dat het de aandacht afleidt van de echte misstanden in de wereld. Dit Guardian-artikel legt dat zo mooi uit, dat ik een stukje ga quoten:
“On Thursday we learned that 1,500 billionaires have now amassed $6tn of wealth, a level of inequality not seen since the Gilded Age. That’s not come about because of a secret meeting in an underground boardroom, but because of a system that is fatally flawed. Tackling that system may lack the satisfying clarity of exposing an evil government agency or clandestine cabal, ready to murder its own fellow citizens or assassinate a youthful, golden president. But it would get us closer to the truth.”
https://www.theguardian.com/commentisfree/2017/oct/27/conspiracy-stories-jfk-donald-trump
Ik heb het idee, dat Harambam in zijn proefschrift enigszins probeert om complotdenken te normaliseren. Ik denk, dat dat een heel slecht idee is.
@55:
Mooie studie … ik moet er nog gedetailleerd naar kijken, maar op het eerste gezicht ziet het er goed uit.
Kort samenvattend: deze studie kijkt naar de vaardigheid van mensen om patronen te ontdekken. Deze vaardigheid verschilt van persoon tot persoon. Er zijn mensen, die de neiging hebben om patronen te zien in chaotische data, waar juist geen patronen inzitten. En, niet geheel verrassend, deze mensen zijn heel vaak mensen die in complottheorien en paranormale verschijnselen geloven.
Dus, even voor de duidelijkheid, deze studie is niet bezig om complotdenkers weg te zeggen als gestoord. Wat deze studie doet, is onderzoeken of complotdenkers ook bepaalde, meetbare, pscychologische kenmerken hebben, die in verband gebracht kunnen worden met het cognitief functioneren van mensen.