Wie wordt de nieuwe president van Frankrijk?

ELDERS - De winnaar van de Franse presidentsverkiezingen komt uit het centrum.

Na de aanwijzing van Francois Fillon als presidentskandidaat van Les Republicains was voor velen het scenario al geschreven. Fillon zou het in de tweede ronde gaan opnemen tegen Marine Le Pen van het Front National. En hij zou dan met de volledige anti-FN meerderheid van linkse en rechtse stemmers Le Pen verslaan.

Dit scenario ligt aan duigen sinds Penelopegate, de onthullingen over de “bijbaantjes” van Fillon’s vrouw Penelope en zijn kinderen. Hij zou zijn familie zonder veel tegenprestaties met krap 1 miljoen euro hebben bevoordeeld. Justitie gaat onderzoek doen. Een klap voor de Republikeinen die Fillon als rechtschapen conservatief katholiek in staat achtten Marine Le Pen al in de eerste ronde van de verkiezingen op 23 april voor te blijven. Fillon staat onder druk om er mee te stoppen maar hij ontkent dat hij iets fout gedaan heeft en gaat ondanks alle ophef door met zijn campagne. Libération citeert het boek dat hij speciaal voor zijn campagne heeft geschreven: “Veel Fransen hebben er genoeg van de ‘good guy’ te zijn terwijl anderen duidelijk profiteren van het systeem.” Dodelijk.

In de peilingen is Fillon flink gezakt. De voorspelling is nu dat hij de tweede ronde op 7 mei niet haalt, dat Le Pen daarin Emmanuel Macron als tegenstander krijgt en dat Macron uiteindelijk gaat winnen. Maar dan is er in het centrum ook nog Francois Bayrou. De voorzitter van MoDem (Mouvement Démocratie) en burgemeester van Pau, die het al drie keer eerder probeerde, heeft nog steeds niet besloten of hij zich opnieuw in de strijd gaat mengen. Hij heeft vorig jaar zijn steun uitgesproken voor Alain Juppé, die in november de voorverkiezingen verloor van Fillon. Van Fillon wil hij niets weten. “Die staat te veel onder invloed van het grote geld”, zei Bayrou nadat Juppé was uitgeschakeld.

De vraag is of Bayrou nu zelf een nieuwe poging gaat doen. Hij heeft zich eerder ook kritisch uitgelaten over Macron, als vertegenwoordiger van het ‘hyperkapitalisme’. Macron, de ex-bankier en millionnaire met goede relaties in het bedrijfsleven, komt uit de socialistische partij, was adviseur van Hollande en korte tijd ook minister van economische zaken. Hij heeft zich op tijd afgekeerd van de socialisten die op zwaar verlies staan en heeft zich nu als onafhankelijke kandidaat gemeld met zijn nieuwe beweging En Marche. Macron (39) is de jongste presidentskandidaat ooit. Hij presenteert zich ook als groene kandidaat. Maar Libération is niet erg enthousiast over dat onderdeel van zijn programma:  ‘mooie woorden, een paar beloftes en inconsistenties’.

Zowel Macron als Bayrou (65) zijn sociaal-liberaal, gematigd links en pro-Europees. Beiden voelen zich verwant met de Derde Weg van Blair en Clinton. Als Bayrou zich kandidaat stelt kan dat Macron stemmen gaan kosten. En dat zou dan weer in het voordeel zijn van Fillon, als hij als kandidaat overeind weet te blijven. Bayrou heeft de ambitie, volgens de commentatoren van het Franse televisiestation Europe 1. Rechts wil hem niet. Bayrou zelf heeft zo zijn bedenkingen over Macron die zijn eigen MoDem kiezersaanhang dreigt in te palmen. Er is dus een kans dat hij er alsnog voor gaat. “Te trots om op te geven. En gek genoeg zelfs om zijn carrière af te sluiten met een flop”, aldus Europe 1.

Aan de linkerkant van het politieke spectrum loopt Macron minder risico’s. De socialisten kozen op 22 januari niet de huidige rechtse premier Manuel Valls als presidentskandidaat maar de minister van onderwijs Benoît Hamon. Hij won de voorverkiezingen dankzij zijn roep om vernieuwing met onderwerpen als een basisinkomen en een linksere koers, waarbij hij ook openstaat voor een samenwerking met andere linkse partijen. Zijn kansen worden niet hoog ingeschat en veel kiezers die de socialisten tot nu toe trouw zijn gebleven zullen overstappen naar Macron.

Nog verder naar links doet Jean-Luc Mélenchon opnieuw mee. In 2012 behaalde hij met zijn Front de Gauche ruim 11% van de stemmen in de eerste ronde. Vorig jaar richtte hij een nieuwe beweging op onder de naam La France insoumise (het opstandige Frankrijk). In zijn programma heeft hij als speerpunten onder andere een vernieuwing van het bestuur (de ‘zesde republiek’), het opzeggen van Europese verdragen, het verdelen van de rijkdom en maatregelen tegen de klimaatverandering. La France insoumise wil zich net als soortgelijke bewegingen in Italië en Spanje onderscheiden van de klassieke politieke partij. Aanhangers wordt gevraagd bijdragen te leveren voor het invullen van de politieke speerpunten. Mélenchon probeert ook maatschappelijke organisaties en bewegingen op verschillende gebieden bij zijn programma te betrekken.

De verkiezingscampagnes worden intussen verstoord door een aanslag bij het Louvre (“het ging mij om de schilderijen, ik ben niet van IS”, zegt de Egyptische dader), de mishandeling van een zwarte jongen door de politie, gevolgd door heftige rellen in Parijse voorsteden, en speculaties over de inmenging van de Russische geheime dienst bij de verkiezingen ten gunste van Marine Le Pen. Zal het de kiezers straks gegund worden om in alle rust en na ampele overwegingen de juiste keuze te maken?