Wetteren een jaar na de ramp

ELDERS - De trein- en giframp in Wetteren (B) van 4 mei 2013 wordt dit weekend herdacht. Giftreinen blijven overal voor onrust zorgen.

In de nacht van 4 mei 2013 ontspoorde even buiten Wetteren, een dorp ten oosten van Gent, een goederentrein die chemicaliën vervoerde. De Nederlandse machinist reed twee keer zo hard als de ter plekke toegestane snelheid. Enkele ketelwagens met acrylonitril vlogen in brand. Pas later op de dag bleek dat het bluswater vergiftigd was. Het riool was ernstig verontreinigd en giftige dampen drongen door in huizen en op straat. Een man overleed, zeventien mensen moesten in het ziekenhuis worden opgenomen wegens ademhalingsklachten. In totaal zijn bijna 2000 mensen geëvacueerd. De laatsten mochten pas weer na drie weken naar huis. Ook de land- en tuinbouw in de omgeving werd getroffen door gif in het grondwater.

Een jaar later is het onderzoek naar de oorzaak en omstandigheden van de ramp nog niet definitief afgerond. In hoeverre de inwoners zijn  blootgesteld aan giftige stoffen moet worden vastgesteld aan de hand bloed- en urinestalen die vorig jaar zijn afgenomen. Maar die zijn tot op heden nog niet geanalyseerd terwijl ze normaal gesproken niet meer dan een jaar bewaard kunnen worden, al zou dat in dit geval geen probleem zijn. Hoe dat onderzoek gaat aflopen is dus nog hoogst onzeker. De resultaten zullen overigens geen afdoende antwoord kunnen geven op de vraag naar toekomstige gezondheidsrisico’s, zo was van tevoren al aangekondigd. Wetteren zal toch wel meer opheldering blijven eisen, zeker na een tweede bijna-ongeluk in september vorig jaar.

De ramp in Wetteren leidde ook tot onrust in Nederlandse gemeenten langs de spoorbaan tussen Rotterdam en Antwerpen. De giftreinen rijden door dichtbevolkt gebied in Zuid-Holland en Brabant. Bestuurders van de Zuid-Hollandse gemeenten Dordrecht en Zwijndrecht pleiten voor een apart spoor voor gevaarlijke transporten. De burgemeester van Roosendaal zei in een raadsvergadering kort na de ramp dat het Westbrabantse spoor veilig is.Maar ook de gemeente Roosendaal heeft samen met Moerdijk en Halderberge een brief gestuurd naar de minister van Infrastructuur en Milieu waarin zij het belang aangeven van een nieuwe goederenspoorverbinding tussen Rotterdam en Antwerpen die buiten de bebouwde kom van de diverse gemeentes rijdt. Verder wordt er ook gedacht aan alternatieven zoals vervoer over zee en buistransport.

De provincie Noord-Brabant krijgt de komende tijd nog vaker te maken met riskant goederenvervoer over het spoor omdat de Betuwelijn naar Duitsland vanaf 2016 beperkt toegankelijk is vanwege werkzaamheden in Duitsland voor verlenging van de route. De treinen die niet door de Betuwe naar Duitsland kunnen rijden worden deels omgeleid via Zuid-Holland, Brabant en Limburg. Dat betekent een toename van het aantal goederentreinen dat gevaarlijke en brandbare stoffen vervoert in vele dichtbevolkte gebieden in die provincies. Hoeveel risico durven de verantwoordelijke autoriteiten hier te nemen om de chemicaliën uit de Rotterdamse haven even snel als nu in het Ruhrgebied te krijgen? Wat is er geleerd van de ramp bij Wetteren?

Wetteren laat de urgentie zien van Europese samenwerking ter voorkoming van rampen met giftreinen. De trein die daar vorig jaar ontspoorde was van het Nederlandse bedrijf DB Schenker, onderdeel van de Deutsche Bahn. De trein met de Nederlandse machinist reed, getrokken door twee Duitse locomotieven, op de baan van het Belgische Infrabel in opdracht  van het Belgische NMBS Logistics. Lokale autoriteiten moeten natuurlijk hun eigen verantwoordelijkheid nemen om de eventuele gevolgen van een ongeluk binnen de perken te houden. Zoals in Breda wordt nagestreefd. Maar het internationale karakter van dit soort geprivatiseerd vervoer in de vrijhandelszone die de EU is vraagt natuurlijk om bescherming op een hoger niveau. De EU heeft wetgeving voor het vervoer van gevaarlijke stoffen. De uitleg en de toepassing van deze regels kunnen meerdere kanten op gaan. Er zullen keuzes gemaakt moeten worden in de afweging tussen veiligheid, snelheid en vrijhandel. Dat zijn politieke keuzes die ook aan de orde zijn bij de komende Europese verkiezingen.