ACHTERGROND - De ideale universiteit bestaat niet en dat is helemaal geen probleem, concludeert Marlies Hanifer.
Op de vraag wat een universiteit is antwoordt Jamil Salmi tijdens een interview: ‘Universities make students dream and deliver tools to make those dreams reality.’
Dat vond ik zelf wel een mooie en rake formulering. Volgens mij is dat inderdaad wat een universiteit zou moeten zijn. Een plek waar studenten zichzelf kunnen ontplooien, kunnen dromen maar ook worden opgeleid tot kritische burgers.
Maar hiervoor is niet één formule, één model. Het werk van Dr. Jamil Salmi in meer dan negentig landen voor onder andere de Wereldbank, laat zien dat universiteiten wereldwijd zeer verschillend zijn ingericht.
Zo is er bijvoorbeeld een verschil in financiering: universiteiten worden privaat of publiek gefinancierd. Aan sommige universiteiten zoals in Polen studeert 53% parttime, heel anders dan een jonge studentengemeenschap die zich in z’n geheel kunnen concentreren op hun studie. In sommige landen is het onderzoek in de universiteiten geïntegreerd (zoals in Nederland), andere landen hebben daar weer aparte research instituten voor, en concentreren universiteiten zich op louter onderwijs. Overigens komen ze zo nooit op de Shanghai ranking te staan. Last but not least, is er een verschil in toegankelijkheid van universiteiten. Sommige universiteiten hanteren stevigere toelatingseisen. Zo blijken bijvoorbeeld de Indian Institutes of Technology zelfs competitiever te zijn dan MIT en Harvard in Amerika.
Kortom, op vele niveaus is er veel verschil, zoveel diverse aanpakken. Moeten we dan eigenlijk niet toewerken naar één succesvol model om die ‘ideale universiteit van ieders dromen’ te realiseren?
Nee, zegt Salmi. Zeker niet. Het is juist gezond om niet alles te homogeniseren. We moeten er wel voor open staan om van elkaar te leren. Zeker ook van andere landen, opkomende landen, BRIC-landen. ‘It’s not the west and the rest anymore.’ Veel landen zijn verrassend goed uitgerust. ‘Ze’ komen met nieuwe innovaties, integreren hun onderzoek en wetenschap in de samenleving, zodat universiteiten een substantiële bijdrage kunnen leveren aan hun eigen community. Denk daarbij aan Smart Cities, het oplossen van regionale klimaat- en duurzaamheidsproblematiek. We moeten dus verder denken dan copy/paste. Nederlandse universiteiten moeten blijven innoveren om bij te blijven.
Volgens Salmi moet er één gezamenlijk gedragen uitgangspunt zijn, en dat is het nastreven en realiseren van maatschappelijke impact. Maar hoe doe je dat dan als universiteit, als land? Op deze vraag die ik hem stel antwoordt hij vrij resoluut. Ook hier is niet één weg. Het gaat om het tonen van leiderschap en organiseren van good governance. Je zult dus in continu contact moeten staan met je omgeving, de samenleving. De dialoog aangaan, de zorgen en behoefte kennen van de mensen om je heen. Alleen op deze manier kun je komen tot het werkelijke zijn van een universiteit. Niet alleen goed onderwijs, maar een plek waar studenten hun dromen kunnen realiseren. Niet alleen voor zichzelf, maar zeker ook voor de samenleving.
Marlies Hanifer is senior communicatieadviseur en persvoorlichter bij het Rathenau Instituut.