Waarom zou G.W. eigenlijk veroordeeld moeten worden?

Het OM wil er niet aan. Na het seponeren van aanklachten tegen Wilders in 2008 komt het nu, in deze door het hof afgedwongen rechtszaak, tot vrijspraak als eis. De kans dat Wilders veroordeeld wordt voor zijn beledigende, discriminerende en haatzaaiende uitspraken wordt nu wel erg klein. Een teleurstelling voor de velen die W. graag zien hangen . Maar de wending die het proces neemt was toch niet geheel onverwacht. Je kunt Wilders natuurlijk vrijspraak om allerlei redenen misgunnen. Ik kan me dat heel goed voorstellen (en anders dan de rechter mag ik dit in alle vrijheid zeggen). Maar anders dan Wilders zou ik niet willen beweren dat een uitspraak die niet overeenkomt met mijn gevoelens een onterechte uitspraak is waardoor ik het vertrouwen in de rechtspraak verlies. Bovendien is er veel te zeggen voor vrijspraak.

Eerder deze week had het OM al standpunten ingenomen ten gunste van de verdachte. Groepsbelediging (art. 137c) werd niet bewezen geacht omdat Wilders niet een bevolkingsgroep maar een religie heeft beledigd. En dat mag volgens het OM. Dit standpunt is conform een eerdere vrijspraak van een ‘islambasher’ door de Hoge Raad. Een te verwachten tegenslag voor gelovigen die zich in hun religieuze gevoelens beschermd meenden door dit artikel. De voorgenomen afschaffing van het verbod op godslastering zal vanuit gelovige hoek nu opnieuw met kracht bestreden worden. Vervolgens was er de tegenslag voor de aanklagers die zich als benadeelden in het proces hebben gemeld en die een schadevergoeding claimen wegens hen door Wilders aangedaan leed. Volgens het OM kunnen zij niet als benadeelden erkend worden en moet hun claim worden afgewezen. Officier van Justitie Birgit van Roessel wees er op dat er een oorzakelijk verband moet zijn tussen een strafbaar feit en de door benadeelden geclaimde schade.

Wanneer is er daadwerkelijk sprake van schade ten gevolge van iemands uitingen? Als ik iemand ten onrechte beschuldig van malversaties kan ik om die reden wegens smaad veroordeeld worden. De beschuldigde kan van mijn uitlatingen directe schade ondervinden in zijn werk en zijn persoonlijk leven. Aan de politieke, ideologische uitspraken van Wilders kun je aanstoot nemen. Maar het zal lastig zijn directe schade aan te tonen. Hoe kun je een direct verband aantonen tussen de uitspraken van Wilders en ‘een tweedeling in de samenleving’ waar zijn tegenstanders over spreken? Leiden Wilders’ uitspraken rechtstreeks tot behandeling van mensen als tweederangs burgers? Nee, Wilders verkondigt een visie, hij propageert een idee, hij komt met plannen die, als ze uitgevoerd worden, tot schadelijke effecten zullen leiden. Maar zijn zijn uitingen daarmee ook schadelijk en strafbaar? Moet een politicus met in de ogen van velen verkeerde ideeën door de rechter een halt worden toegeroepen?

Twee weken geleden verklaarde een minderheid in het CDA zich tegen het gedoogakkoord met de PVV. De PVV zou een totaal andere kant op willen dan het CDA. Wat de PVV wil past niet bij ons christelijk gedachtegoed. Wij mogen de agenda van Wilders niet gedogen. Het pas niet in onze stijl om tweedracht te zaaien zoals Wilders doet. De argumentatie verwijst naar motieven van de PVV, denkbeelden, waar men heen wil, en de stijl van optreden. Veel meer dan naar concrete onderhandelingspunten wat je bij andere coalities zou zien. De tegenstem lijkt toch vooral ingegeven door een gevoel dat de PVV als zodanig niet deugt. De CDA-minderheid sluit zich na de verkiezingen alsnog aan bij de partijen die vooraf hebben gezegd dat ze niet met Wilders willen regeren. En of je het nu vooraf of achteraf doet, in beide gevallen is het een discutabele vorm van uitsluiting van de politieke standpunten van anderen. Praktisch gesproken had de uitspraak: “Jij mag niet mee doen”, een duidelijk averechts effect. Deze uitsluiting door de bestaande elite van politici is door een grote groep kiezers afgestraft met een stem voor het stoutste jongetje van de klas.

De stille wens op een veroordeling van Wilders wordt, vrees ik, gevoed door een overeenkomstig verlangen hem uit te sluiten van het politieke debat. Omdat hij ‘niet deugt’, de verkeerde standpunten uitdraagt, waanzinnige denkbeelden heeft en gemene plannen. Omdat Wilders anderen uitsluit, gebrek aan fatsoen toont, grof in de mond is en arrogant. Dit zijn geen onschuldige motieven. Niemand mag veroordeeld worden omdat een grote groep hem verafschuwt. Zo lang het niet gaat om daadwerkelijk aangerichte schade of gebruik van geweld. Het omgaan met afwijkende denkbeelden is de belangrijkste toets op de vrijheid van denken en spreken die een democratie vereist. En de bestrijding van gevaarlijke denkbeelden hoort daarom plaats te vinden in een vrij politiek debat en niet in de rechtszaal. Uiteindelijk zal dit proces de strijd tegen Wilders’ denkbeelden meer kwaad dan goed doen.