OPINIE - Waarom lukt het het onderwijs niet te veranderen? Jan Fasen, voorzitter centrale directie van het Limburgse scholengemeenschap Connect College kijkt naar drie verschillen met de zorgtransitie.
Onlangs mocht ik aanschuiven bij het zoveelste gesprek over veranderingen in het onderwijs. Een groep ‘kantelaars’ – geestdriftige visionairs die op hun school belangwekkende veranderingen doorvoeren – was in Rotterdam bijeen onder leiding van veranderprofessor Jan Rotmans. Hij was onder de indruk van de visie en passie waarmee we de zaal al snel wisten te vullen. Hij vroeg zich hardop af hoe het kon dat hij, die van veranderen en dwarsdenken leeft, nog nooit iets gehoord of gelezen had over die kantelende scholen. En dat maakte dit zoveelste gesprek tot een bijzonder gesprek. Want Rotmans trok parallellen met transities in de zorg en de energiesector, waar nieuwe ideeën het bestaande systeem laten kapseizen. Waarom lukt ons dat niet? bleef Rotmans maar vragen. Die vraag liet me niet meer los. Vooral de vergelijking met de zorg intrigeerde me.
Voordat ik besloot les te gaan geven werkte ik tien jaar in de geestelijke gezondheidszorg. Er is geen sector zo ingewikkeld en bureaucratisch als de zorgsector. Minutieus beschreven zorgprocedures werden boven het belang van inhoudelijk goede zorg gesteld, althans dat vonden wij, de professionals aan het bed. Die ervaring leert me dat de vergelijking tussen de zorg en het onderwijs, in het punt dat Rotmans aansnijdt, op drie met elkaar verweven punten mank gaat.
Ten eerste leidde de bureaucratisering en daarmee de teloorgang van goede zorg tot collectieve verontwaardiging onder de beroepsgroep. Zo wilden en konden wij ons werk niet doen. Zijn ze nou helemaal belatafeld in Den Haag? was de gemeenschappelijke gedachte. Die collectieve verontwaardiging ontbreekt volledig in het onderwijs. Als er al een groep verontwaardigd is, zijn het de captains of industry van grote bedrijven die toekomstig personeel afgeleverd zien worden waar ze straks niks mee kunnen. Binnen de sector zelf ligt de focus zelfgenoegzaam op successen uit het verleden als garantie voor de toekomst. De kloof tussen de sector en de samenleving lijkt groter dan ooit.
Ten tweede kunnen de broeders en zusters in de ziekenhuizen prima verwoorden waar goede zorg uit bestaat. Wanneer het om de zieke medemens gaat weten we blijkbaar beter wat ons te doen staat dan wanneer opgroeiende pubers de vragende partij zijn. Binnen en buiten de scholen is een heldere visie op modern onderwijs ver te zoeken. Daardoor ontbreekt een archimedisch punt waartegen we de huidige en gewenste werkelijkheid kunnen afzetten en bediscussiëren. In het debat zijn er bovendien zoveel onderwijskundigen als er gebruikers zijn.
Ten derde is er de collegiale guillotine. Wanneer de verontwaardiging over het heden ontbreekt en een aansprekende toekomstvisie geen prioriteit heeft, wordt verandering gevoeld als een diskwalificatie van het verleden in plaats van een kwalificatie voor de toekomst. Niemand wil graag gediskwalificeerd worden, dus de enkelen die dat risico wel durven nemen worden vakkundig onthoofd in de lerarenkamers of op Twitter.
Deze column is eerder verschenen in het februarinummer van het onderwijsmaandblad ‘Van 12 tot 18′.
Reacties (8)
Kul.
Het verschil is de factor ouders en de factor financieringsmodel.
Collectieve verontwaarding personeel is supervergelijkbaar tussen de sectoren.
Ga allemaal weer eens de geniale film “Being there” met Peter Sellers kijken. Na het zien van deze film snap je de collectieve waanzin in de politiek veel beter. De zorg, het onderwijs, het woonbeleid, het hangt allemaal van krankzinnige regelgeving aan elkaar. Als normale mensen die krankzinnigheid niet meer (willen?) zien dan besef je pas echt goed hoe krankzinnig alles is geworden.
http://dvd.nl/recensies/949/being-there/dvd/
“Waarom lukt het het onderwijs niet te veranderen?”
Misschien omdat het volstrekt niet duidelijk is waarom er veranderd zou moeten worden, en in welke richting. Ook na het lezen van dit artikel valt het me op dat er zelfs niet de poging wordt ondernomen om dit helder en klaar te krijgen.
De mensen die -3 hebben aangeklikt hebben waarschijnlijk alleen naar mijn naam gekeken en de film “Being there” nooit gezien. Ik denk dat de satire in deze film ook veel te hoog gegrepen is voor hen. Sargasso.nl lijkt me toch geen tokkiesite, of vergis ik mij nou?
@4: Sargasso.nl lijkt me toch geen tokkiesite, of vergis ik mij nou?
Jij bent hier toch.
Het onderwijs is de afgelopen 20-30 jaar juist ontzettend vaak veranderd?
Deze stelling zou ik graag onderbouwd zien, tot die tijd beschouw ik hem als onzin
” Binnen de sector zelf ligt de focus zelfgenoegzaam op successen uit het verleden als garantie voor de toekomst. “
Ik vraag me af wat de schrijver bedoelt met lesgeven, als hij voorzitter is van de centrale directie. Veel zal hij niet voor de klas hebben gestaan om die positie te bereiken. Ook begrijp ik niet wat hij doet op zo’n bijeenkomst als hij zegt dat een visie op wat de jeugd nodig heeft binnen en buiten het onderwijs ver te zoeken is. Ik heb zelf al een keer gehoord over steve jobs scholen, 21st century skills, iederwijs, en zelf is hij is kennelijk ook een zogenaamde ‘kantelaar’. Vindt hij zijn eigen visie niet goed genoeg? Vindt hij die van anderen verkeerd? Er bestaan toch al jarenlang verschillende visies op onderwijs, zoals vrije school, dalton, jenaplan, montessori? Is niet het probleem, dat die verscheidenheid aan opvattingen er door de schoolinspecties wordt uitgewerkt, en dat door de enorme nadruk op taalachterstand van minderheden, slecht reken en taal vakonderwijs op de pabo’s, de kinderen steeds meer worden gezien als wandelende, domme probleemgevallen?