Vlucht vooruit

ANALYSE - Het lijkt erop dat Viktor Orbán, in reactie op de aanname van het Sargentini rapport in het Europese parlement op 12 september, opnieuw de vlucht vooruit kiest door zich steeds openlijker op te werpen als de leider van een Europese coalitie van rechts-nationalistische partijen, schrijft onze Hongaarse correspondent Henk Hirs.

In Hongarije zelf heeft het EP-besluit intussen helemaal niets veranderd: de oppositie is totaal machteloos en de uitbouw van de autoritaire partijstaat gaat onverdroten verder.

Drie recente Hongaarse nieuwsberichten illustreren dit laatste:

• De regering Orbán heeft bijna 6 miljard forint (18,5 miljoen euro) uitgetrokken voor een nieuwe affiche campagne. Bij eerdere campagnes werd bushaltes en reclameborden in het land volgeplakt met ‘regeringsinformatie’ tegen migranten, Brussel en de financier/filantroop George Soros. Gisteren verscheen een nieuw tv-spotje tegen Soros, Sargentini en Verhofstadt op de Facebook-pagina van de regering.
• Culturele instellingen in Hongarije die door de overheid worden gefinancierd zoals de Opera, nationale musea, het nationaal ballet enz., mogen op geen enkele manier meer met journalisten communiceren (individuele interviews, het uitbrengen van persverklaringen, het organiseren van persconferenties) zonder toestemming vooraf (48 uur) van het ministerie.
• Zoltán Spéder, de zakenman/miljonair achter de grootste nog overgebleven onafhankelijke nieuwssite index.hu, heeft zijn hele financiele belang in Index verkocht. Spéder was altijd een tussenfiguur die redelijk goede relaties met het Orbán regime probeerde te combineren met een onafhankelijke positie waarin een kritische website als Index paste. Een van de twee nieuwe eigenaren is een politicus van de christen democratische KDNP, een fractie binnen Orbán’s Fidesz-partij. En hoewel de redactie van index.hu hoopt op de oude voet verder te kunnen werken, stemmen eerder ervaringen met dit soort politieke overnames niet optimistisch.

“Kulturkampf”

Voor de goede orde: de drie berichten zijn van ná het EP besluit, maar ze zijn er niet het gevolg van. Al sinds de oneerlijke verkiezingen van april dit jaar, waarin Orbán een nieuwe tweederde zetelmeerderheid in het parlement wist te organiseren, worden de duimschroeven verder aangedraaid. In de afgelopen maanden zijn andere onafhankelijke media opgekocht en “kaltgestellt,” zijn plannen uitgelekt om de onafhankelijke Academie van Wetenschappen verder onder regeringscontrole te brengen en onderzoekinstellingen van de Academie op te heffen, zijn wetten aangenomen die de werkzaamheden van NGOs verder bemoeilijken, en wordt in regeringsgezinde media volop gezinspeeld op een op handen zijnde intensivering van de “Kulturkampf” met als doel het culturele en het wetenschappelijke leven verder te zuiveren van linkse en liberale invloeden.

Intussen zetten de Orbán-media onverdroten hun campagne voort die de Hongaren duidelijk moet maken dat West-Europa inmiddels in een staat van burgeroorlog leeft met islamitische en zwarte immigranten. Dagelijks publiceren ze berichten die meestal zwaar vertekend, soms ronduit gelogen zijn. De kerk die vorige week afbrandde in Amstelveen, waarschijnlijk door kortsluiting? Niet volgens Hir-Magazine, die zijn Hongaarse lezers voorhoudt dat deze unieke christelijke kerk door een menigte buitenlanders (migránsok) in brand is gestoken en dat hun plaatselijke “leider” eist dat er op die plek nu een moskee wordt gebouwd.

Emigratie als uitweg

De Hongaarse oppositie is intussen op sterven na dood, en ook daar brengt het Sargentini rapport geen enkele verandering in. De centrum-rechtse oppositiepartijen wilden niet door Orbán voor landverraders worden uitgemaakt en spraken zich daarom tegen aanname van het Sargentini rapport uit (inclusief de LMP, officeel een groene partij en lid van de Groene fractie in het Europees Parlement). De linkse oppositiepartijen durfden openlijke steun voor sancties wel aan (hoewel dat er bij de socialisten nog even om hing), maar de gezamenlijke demonstratie voor een Europees Hongarije afgelopen zondag trok slechts een paar duizend mensen. De steun voor de oude oppositie is na de april-nederlaag volkomen ingezakt en hoewel onder Orbán-kritische Hongaren het Sargentini rapport over het algemeen met instemming is ontvangen, is er ook het wijdverbreide gevoel dat het te weinig en te laat is. De enige uitweg die de meesten voor zichzelf nog zien, is emigratie. Volgens het jongste onderzoek zijn, na de 800-duizend tot 1 miljoen Hongaren die het land inmiddels al hebben verlaten (8-10% van de bevolking), nog eens 1,2 -1,5 miljoen van plan om het land te verlaten. Onder jongeren ligt het pertcentage potentiele emigranten zelfs op 41% ! Opvallend is ook dat een meerderheid nu expliciet zegt dat men weg wil om economische én politieke redenen.

Samen met Salvine en Strache

Het enige terrein waarop de aanname van het Sargentini rapport wel de nodige consequenties op korte termijn kan hebben, is de Europese politiek zelf. Nu een meerderheid van de Europese Christen Democraten van de EVP hun partijgenoot Orbán eindelijk de wacht hebben aangezegd, wordt het ook steeds minder ondenkbaar dat ze Fidesz uit de EVP zullen zetten. Orbán zelf loopt daar al op vooruit, zowel in de communicatie binnen zijn Fidesz partij zelf, als in recente gesprekken met zijn Italiaanse en Oostenrijkse strijdmakkers van radicaal rechts Salvini en Strache. Zijn ambitie is nu, zo lijkt het,  om na de Europese verkiezingen in mei volgend jaar als de nieuwe leider van nationalistisch rechts de EU te gaan leiden. Dat kan makkelijk te hoog gegrepen zijn (zie deze analyse in het Engels) en wie weet wat dat dan weer voor consequenties heeft voor zijn positie thuis.

[Henk Hirs woont sinds 1990 in Hongarije, aanvankelijk als Oost-Europa correspondent voor diverse Nederlandse kranten en radiozenders, later ook als hoofdredacteur van Engelstalige publicaties in Boedapest. De laatste jaren is hij vooral actief in het toerisme. Henk schrijft ook voor Hongarije Vandaag]