Verslaggeven in Israël wordt risicoberoep

Reporters without Borders (RwB) heeft op 3 november een open brief gestuurd naar de Israelische procureur-generaal Yehuda Weinstein om te protesteren tegen het feit dat de Israelische journalist Uri Blau een straf boven het hoofd hangt van zeven jaar gevangenis, wegens het illegaal in bezit hebben van documenten die licht wierpen op illegale praktijken van een Israelische generaal. Blau publiceerde hierover in zijn krant Haaretz in 2008. De journalist is voorgeleid op 23 mei en er wordt binnenkort een vonnis verwacht in de zaak tegen hem, volgens RwB.

De zaak draait om documenten die de jonge journaliste Anat Kamm onder ogen kreeg toen zij in haar diensttijd secretaresse was in het kantoor van generaal-majoor Yair Naveh, de toenmalige commandant van Israels Centrale Sector (waaronder ook de bezette gebieden vallen). Uit de documenten leerde Kamm dat generaal Naveh een uitspraak van Israels hooggerechtshof aan zijn laars lapte, waarin werd gesteld dat zogenoemde ’targeted killings’ (buitengerechtelijke terechtstellingen) van gevaarlijk geachte Palestijnen alleen zouden mogen als arrestatie niet mogelijk was en als er geen omstanders gevaar zouden lopen. Kamm speelde de documenten, waaruit bleek dat Naveh in Jenin leden van de Islamitische Jihad had laten doodschieten zonder dat was geprobeerd hen te arresteren, door aan Blau, die erover schreef.

Niet lang daarna werd Kamm door de Shin Bet ondervraagd. Kortgeleden werd zij na een huisarrest van twee jaar tot 4,5 jaar cel veroordeeld, plus anderhalf jaar voorwaardelijk wegens het verduisteren van geheime papieren. Blau, die tijdens het bekend worden van de ondervraging van Kamm in het buitenland verbleef, keerde in october 2010 terug nadat er een overeenkomst met de Shin Bet was gesloten. In maart 2011 werd hij alsnog in staat van beschuldiging gesteld, en wel wegens het illegaal in bezit hebben van geheime staatsdocumenten.

RwB schrijft: “At one point or another, all journalists receive and use classified documents. It is the basis of investigative reporting. Countless scandals and revelations of impropriety have come to light thanks to documents obtained without permission. In this case, only one question matters: was the information obtained in this manner of general interest? If it was, then media freedom takes precedence and the justice system must recognize the nature of the journalist’s work and refrain from prosecuting him.”

(Kort vertaald: onderzoeksjournalistiek vindt plaats bij de gratie van het bestaan van geheime documenten. Vroeger of later krijgen alle journalisten die zich ermee bezig houden ermee te maken, De vraag waar het om draait is: was het in het algemeen belang dat de betreffende informatie bekend werd. Als dat zo moet het juridische systeem dat erkennen en afzien van vervolging).

RwB wijst er ook nog op dat een eventuele vervolging de reputatie van Israel geen goed zou doen. Nee, misschien niet, voeg ik er dan aan toe, maar het is de vraag of het rechtssysteem in de enige democratie in het Midden-Oosten zich daar veel aan gelegen zal laten liggen.

Deze zaak heeft namelijk sowieso al een nieuw licht geworpen op de treurige stand van zaken waar het de vrijheid van meningsuiting in Israel betreft, en het naleven van rechtsregels. Klokkenluidster Anat Kamm kreeg een zware straf, terwijl generaal Naveh, de man in wiens opdracht illegaal was gemoord, werd gepromoveerd tot plaatsvervangend stafchef. De organisatie Yesh Gvul tekende hier protest tegen aan bij het hooggerechtshof, de instantie die de regels had uitgevaardigd die Naveh had overtreden.

Maar het hooggerechtshof, dat nota bene dus zelf die regels had opgesteld, vond dat kennelijk niet belangrijk genoeg om de benoeming van Naveh tegen te houden. Nee, het hof beknorde de generaal alleen een beetje, omdat hij zich in zijn rol als hooggeplaatste had moeten realiseren dat hij een voorbeeldfunctie had en dus de regels had moeten naleven….