Een bijdrage van Bart Bronnenberg van de Universiteit van Tilburg. Het stuk is overgenomen van Me Judice.
In het rapport Differentiёren in drievoud stelt de Commissie Veerman voor om Californische universiteiten te bestuderen en lessen te trekken voor Nederland. De auteur van dit artikel werkte van 1998 tot 2007 als docent en hoogleraar aan de University of California, Los Angeles (UCLA) en beargumenteert waarom de Californische universiteiten een goed voorbeeld zijn van hoe universiteiten kunnen bijdragen aan de kenniseconomie.
Om via hoogwaardige kennis onze talenten en natuurlijke bronnen beter in te kunnen zetten ten gunste van de maatschappij, wil de overheid dat Nederland tot de top 5 kenniseconomieën behoort. Nederlandse universiteiten dienen hierbij een belangrijke rol te spelen. Recentelijk suggereerde de Commissie Veerman dat Nederland kan leren van het Californische universiteitssysteem. Wat maakt dat het zogeheten University of California (UC) System, met campussen in steden als Berkeley, Los Angeles, San Diego en San Francisco, een mooi voorbeeld is van hoe de kenniseconomie gediend kan worden?
De econoom Nathan Rosenberg schreef dat om Amerikaanse universiteiten te begrijpen, je ze moet zien als instituten die alert inspelen op de economische behoefte van hun lokale omgeving. Hij stelt dat ze intens concurreren, met elkaar en de maatschappij verbonden zijn en ook nog eens sterk gedecentraliseerd zijn. De Californische universiteiten voldoen perfect aan dit beeld.
Concurrentie om talent: selectie van studenten en wetenschappers
Californische universiteiten strijden met elkaar om de meest gemotiveerde studenten en wetenschappers. Concurrentie om studenten vindt plaats middels curriculumontwikkeling, rankings van universiteiten, kansen op de arbeidsmarkt en middels het toekennen van studiebeurzen.
Amerikaanse wetenschappers zijn zeer mobiel en bereid te verhuizen over afstanden van duizenden kilometers. Door concurrentie en hoge arbeidsmobiliteit is de markt voor wetenschappers transparant en zijn arbeidsvoorwaarden aantrekkelijk. Deze situatie nodigt aspirant topwetenschappers uit om te promoveren (een zware investering van 4 jaar) en om in de VS te werken aan de productie en verspreiding van kennis. Mede door selectie van de meest gemotiveerde professoren en studenten hebben de UC’s een historie van baanbrekend onderwijs, onderzoek, en specialisatie op het gebied van vele nieuwe technologieën: UC San Diego en UC Irvine op het gebied van telecommunicatie, UCLA en UC Santa Barbara op het gebied van nanotechnologie, UC Berkeley en UC San Francisco op het gebied van biotechnologie. Nederlandse universiteiten daarentegen lijken vooral te concurreren om aantallen studenten. Dit draagt niet bij aan de ontwikkeling van een kenniseconomie en verleidt universiteiten tot overmatig studieaanbod, om zo voor elk wat wils te hebben.
Verbondenheid met de maatschappij
Californische universiteiten zijn op diverse productieve manieren verbonden met hun achterland en met de lokale economie. Zo heeft UC Davis een 130-jarige historie van onderzoek naar het cultiveren van druiven en maken van wijn. Deze kennisproductie heeft van Napa Valley in Californië een wereldproducent van wijnen gemaakt. De Californische universiteiten (en Amerikaanse universiteiten in het algemeen) beheren de informatie van een groot netwerk van alumni die zeer betrokken zijn bij de reputatie van hun alma mater. Alumni vertolken een voorbeeldrol voor toekomstige studenten, en vormen een bron van contacten en inkomsten. Er zijn carrièrecentra op hun campussen waar werkgevers naar toe komen om studenten te interviewen. Deze centra houden tevens contacten met werkgevers actueel en bieden ook vaak directe terugkoppeling over de effectiviteit van het curriculum. De universiteiten spelen een vitale rol in nascholing van lokale professionals, met kortlopende programma’s die passen binnen het voorstel voor “leven lang leren” in het rapport Veerman. Dit is een bron van inkomsten, contacten, en informatie over de arbeidsmarkt. En tot slot voeren de universiteiten contractonderzoek uit voor lokale overheden en het lokale bedrijfsleven: UC Berkeley beheert het Los Alamos National Laboratory en voert grote onderzoeksprojecten uit voor diverse ministeries.
Binnen het veelal Europese beeld van de universiteit als producent van zuivere wetenschap zijn economische banden met de maatschappij niet altijd logisch. Ze worden misschien zelfs als niet-productief gezien. Californische universiteitsbestuurders daarentegen zien de universiteit juist als onderdeel van hun kenniseconomie en vinden het passend om zulke contacten breed aan te gaan. Het mooie van deze benadering is dat dit zich terugbetaalt.
Decentralisatie
Amerikaanse universiteiten – en de Californische universiteiten zijn geen uitzondering – hebben een decentraal onderwijs- en onderzoekssysteem dat voorziet in een duidelijke en stabiele werkomgeving met weinig organisatorische veranderingen. Deze decentrale structuur en een positieve houding ten aanzien van ondernemerschap stellen universiteiten in staat vroeg in te stappen in nieuwe kennisgebieden.
De structuur van het universiteitssysteem is ook stabiel. Behalve in budgettaire zin hebben de Californische overheden weinig inbreng over hoe de wetenschap en het onderwijs er gestalte krijgen. Om een voorbeeld te geven, de UC’s worden bestuurd door een raad van regenten waarin de staat Californië slechts een minderheidszetel heeft. Dit ligt sinds 1878 vast in de Californische Grondwet, om “de universiteit te beschermen tegen de veranderende politieke winden”.
Uit de organisatieliteratuur blijkt dat verandering en ontwikkeling van een goed werkende praktijk vaak veel tijd kost. Een belangrijke kracht van het Amerikaanse (en Californische) systeem is dat de langzaam verworven efficiëntie van het bestaande systeem niet opgeofferd wordt aan de invoering van een nieuw systeem.
De universiteit en de kenniseconomie
Het Californische universiteitssysteem heeft ertoe bijgedragen dat de staat Californië in een relatief korte tijd een mondiale uitblinker is geworden in hoogwaardige informatie-, bio-, telecommunicatie-, nano-, energie-, en agrarische technologie. De UC’s zoals UCLA en UC Berkeley gedragen zich meer marktgericht en commercieel dan hun Nederlandse evenbeelden. Dit lijkt niet op gespannen voet te staan met pure wetenschap. De vier UC’s, genoemd in het begin van dit artikel, staan allemaal in de top 20 van de Shanghai mondiale ranking van universiteiten. De UC’s onderscheiden zich verder positief op het gebied van studentenevaluaties en toppublicaties. Op UC Berkeley werken acht Nobel laureaten, waarvan Oliver Williamson voor economen de bekendste is.
Zelfde overheidsbijdrage, meer budget
Hoe worden de universiteiten van Californië gefinancierd en laat die methode zich vergelijken met de Nederlandse financiering van universiteiten? De UC’s hebben evenveel studenten als de Nederlandse universiteiten tezamen. De totale baten de Nederlandse universiteiten komen bij optelling van hun jaarverslagen uit op een bestedingsruimte van 5,8 miljard euro. Daarvan betaalt de Nederlandse overheid 3,5 miljard euro (60%), 0,5 miljard (8%) komt van college- en lesgelden, 1,4 miljard (24%) van derde geldstromen en de rest (8%) komt uit overige baten.
De UC’s krijgen jaarlijks 3,3 miljard dollar van de staat Californië. Echter, hun totaal budget is fors hoger (zelfs met de huidige koers van de dollar): 14,7 miljard dollar. De grote verschillen met Nederland zijn meer inkomsten uit onderzoek en valorisatie (3,7 miljard, 25%) en uit exploitatie van “leven-lang-leren” initiatieven (3,5 miljard, 24%). Tevens dragen (ex) studenten bij via collegegelden (1,6 miljard, 11%) en schenkingen (1,5 miljard, 10%).
Deze middelen komen niet alleen ten goede aan “economisch belangrijke” studieprogramma’s, zoals techniek en management, maar voeden juist cultuur en pure wetenschap. De faculteiten Theater & film en muziek op UCLA zijn gereputeerde faculteiten. Bij wiskunde en sterrenkunde werken zowel winnaars van de zeer prestigieuze MacArthur “Genius” Awards als winnaars van de Fields Medal (de belangrijkste wetenschapsprijs in wiskunde).
Conclusie
Door concurrentie om talent verkrijgen de Californische universiteiten de beste wetenschappers en studenten voor het produceren en doorgeven van nieuwe kennis. De verbondenheid met de maatschappij maakt dat deze kennis sneller op waarde wordt geschat. Decentralisatie geeft de slagkracht om vroeg te specialiseren in nieuwe hoogwaardige kennis, op een tijdstip dat wetenschappelijke en economische reputaties nog moeten worden gebouwd.
De Commissie Veerman stelt in haar rapport een goed voorbeeld met de Californische universiteiten. Een dergelijk systeem kan in Nederland ook werken. De overheid moet dan niet bezuinigen op het universitair onderwijs, maar juist meer 3de geldstromen en “leven lang leren” activiteiten stimuleren. De structuur van het universitair onderwijs moet ook minder onderhevig zijn aan de goedbedoelde ideeën van een zittend kabinet en in plaats daarvan duurzaam en decentraal worden bepaald door een vertegenwoordiging van de universiteiten zelf, (ex)studenten, de overheid, en werkgevers.
Reacties (6)
Interessant stuk en er zit zeker een kern van waarheid in. Ik betwijfel alleen of de inkomsten uit collegegeld even hoog kunnen zijn als in de V.S., waar studeren toch exorbitant veel duurder is dan hier. Ook betwijfel ik of er, binnen afzienbare tijd, meer uit giften gehaald kan worden. In Nederland hebben we nou eenmaal niet echt een giftencultuur voor universiteiten, net zoals dat er niet echt is voor de kunsten.
Het klinkt zeker als een goed voorbeeld, maar je weet met deze overheid dat het betekent dat ze alleen derde geldstromen, het percentage aan overheidsbijdrage en ‘eigen initiatief’ lezen en de rest niet doorvoeren.
Tot 2007 hoogleraar? Kijk wat er gebeurde na 2008. Torenhoge schulden met fatale gevolgen. Dankzij aandelenhandel oa. Bij mijn weten is het dramatisch gesteld met de financiele situatie van de Californische universiteiten.
Docenten werden op grote schaal ontslagen, collegelden omhoog, grotere klassen. Hoezo voorbeeld?
http://www.rbs0.com/univ09.htm
http://www.csmonitor.com/Business/The-Sports-Economist/2010/0428/Financial-problems-beleaguer-UC-Berkeley
“Consequences of the budget cuts in 2009 and previous years include: larger classes, fewer classes, higher tuition charges, fewer students admitted to study, fewer services for students, and famous faculty leaving the Univ. of California to take higher paying jobs at other universities. In short, students would pay more and get less. California is killing its future.”
De UCs hebben $20 miljard aan ongedekte pensioentoezeggingen. Waar gaan ze dat geld vandaan halen?
Mooi voorbeeld, alleen, en dat is bedenkelijk voor een academicus, vergeet de auteur van dit stuk de vele andere universities and colleges te betrekken bij dit stuk in de VS die maar matig tot ronduit slecht scoren.
Dit soort studies en onderzoeken zijn prachtig hoor; je zoekt een paar parels, je kijkt wat en hoe ze doen wat ze doen en je concludeert dat deze wijze van werken dus de oplossing voor alle andere soortgelijke instellingen.
hetzelfde zie je in de bedrijfskunde: de meeste onderzoekers storten zich op de succesvolle broeders in de zakenwereld en komt tot een X-stappenplan dat leidt tot succes. Veelal wordt er niet gekeken naar degene die niet succesvol zijn, een gemis want vaak hebben deze bedrijven hetzelfde proberen te doen als de succesvolle bedrijven (bijv tegenwoordig door te netwerken, open innovatie-achtige kreten nahollen, kennis als een productie middel beschouwen dat je moet managen etc) maar die ergens toch de boot gemist hebben. In dit stuk is het mijn inziens best interessant waarom al die andere Amerikaanse universiteiten niet het zelfde doen als de Californische? Die zitten er toch redelijk dichtbij, relatief gezien, tenniste in het zelfde land. En als wij hier aan de andere kant van de oceaan kunnen zien dat de Californische universiteiten het goed doen dan zal iedere Amerikaanse universiteit dat toch ook zien. Klaarblijkelijk is simpelweg copy-pasten niet zo eenvoudig als vaak wordt gepropageerd.
Daarnaast vertonen dergelijke onderzoeken en argumentaties vaak ook een gebrek aan historische vergelijking. Men kijkt veelal maar een paar jaar terug maar zelden naar de hele historie. Succesvolle universiteiten en bedrijven ontstaan niet zomaar uit het niks, vaak zit er een heel traject van vallen en opstaan en geluksfactoren aan vast. Mede door deze historische factoren die buiten de eigen invloedssfeer stonden valt succes niet zo simpel te copieren.
Het zijn vaak deze externe variabelen die een groot deel verklaren van succes. De Amerikaanse zaken, giften, leef -en wetenschaps cultuur is inderdaad anders dan de onze. Wil je het Californische systeem overnemen dan zal je ook de zaken cultuur, de studie cultuur en weet ik wat in Nederland moeten aanpassen.
Vergelijkbaar was het succes van de Japanse industrie in de jaren 80. kaizen, Kanban, en allerlei andere management en organisatie en innovatie technieken die in Japan zeer succesvol waren werden bestudeerd en werden hier in het westen gepropageerd als het voorbeeld model voor onze toenmalige kabbelende bedrijfsleven. Echt goed van de grond kwam het echter nooit, decennia later bedachten een paar slimmeriken dat de “algemene” Japanse cultuur waarin de de Japanse management methodieken werkten wel eens te veel verschillenden van die van ons in het westen zouden kunnen zijn.
Samengevat: leuke analyse van de Californische universiteiten maar simpelweg dat proberen te copieren lijkt mij niet de weg.
Leuk artikel, maar net zoals de voorgaande reactie denk ik dat het Californische systeem niet een-twee-drie overgeplaatst kan worden naar Nederland.
Specifieker gezegd, Nederlanders zijn veel huiveriger voor risico en onzekerheid dan Amerikanen. Deels spreek ik uit eigen ervaring. Een professor neemt liever een middelmatige maar bekende student aan als PhD, die als een soort student-slaaf hem helpt met het schrijven van 10 middelmatige publicaties. Buitenstaanders en buitenlanders worden alleen bij uitmuntende prestaties of grote tekorten (denk beta-wetenschappen) aangetrokken.
Ook zullen Nederlandse studenten niet geneigd zijn een jaarsalaris neer te leggen voor een opleiding met een onzeker resultaat. Studenten die dat wel doen, zullen denk ik het geld besteden aan een studie met een hoge baankans: denk rechten, bedrijfskunde, medicijnen. Wederom, risico-aversie. Van de overheid kan een excellente Nederlandse universiteit ook niet meer geld verwachten, want alle universiteiten zijn zogenaamd gelijk (en moeten evenredig gefinancieerd worden).
Ik denk dat het beter is om naar het Duitse model te kijken dwz specialistische universiteiten die zich concentreren op een enkele discipline. Geen duur baanbrekend onderzoek maar incrementele vooruitgang op basis van vakmanschap.
@5: Misschien doen ze het in Duitsland goed op onderzoek, maar in onderwijs blinken ze niet uit. Alle universiteiten (en hogescholen) die binnen de actieradius van een Duitse Mercedes vallen worden overspoeld met Duitse studenten van vooral bemiddelde ouders, die hun kind liever in Nederland laten studeren. Hier in Maastricht maken ze al jaren meer dan een kwart van de studentenpopulatie uit (feitelijk komt dat neer op meer dan de helft Duitsers voor alle Engelstalige bachelors en dan gemiddeld nog meer dan 10% op Nederlandstalige opleidingen. Liever nog Nederlands geleerd, dan naar een Duitse universiteit gaan).