‘Boeken lezen, dat hoeft een neerlandicus kennelijk ook al niet meer’

“Mensen,” zei Flo, de nieuwe decaan van de faculteit altijd als ze het woord voerde. Sommigen verdachten haar er om deze reden van dat ze heimelijk weleens woke kon zijn. Waarom zei ze niet gewoon ‘dames en heren’ zoals vroeger? “De wereld is gek geworden” Deze sommigen drongen daarom af en toe aan de lunchtafel aan op haar ontslag, ook al hadden de lunchpartners helemaal geen macht om Flo te ontslaan. Anderzijds wist niemand of ze vroeger, toen woke nog niet bestond, dan wél ‘dames en heren’ had gezegd. Flo was zich in het geheel niet bewust van de discussie over haar eventuele wokedom. Ze vervolgde daarom haar toespraak. “Zoals jullie weten hebben we een nieuwe regering. Ik heb daar”, ze keek schalks om zich heen, “ook niet om gevraagd.” Er werd niet instemmend gehumd, het bleef eigenlijk doodstil. “Dit beleid”, zei Flo, nu ernstiger, “is mij natuurlijk een gruwel. Het stuit me tegen de borst. Ik word er, dat mogen jullie eerlijk weten, onpasselijk van.” “En verdrietig”, vulde Wouter aan. Hij was inmiddels weer hoogleraar, maar zat naast haar omdat hij tot voor kort decaan was geweest. Samen hadden ze de boodschap voorbereid die ze nu naar voren moesten brengen. “Maar we moeten realistisch zijn.Het gaat al een tijdje niet goed met de faculteit. Ook zonder De Grote Blonde Leider zouden we waarschijnlijk wat efficiënter kunnen werken,” zei Flo. “En van de week heeft er een vernietigend stuk in de krant gestaan over een van onze collega’s”, zei Wouter. Hij keek naar Femke. Iedereen keek naar Femke, de jonge UD die zich had omgeschoold in de genderneutrale voornaamwoorden op TikTok, en daarover tegenwoordig de sterren aan de hemel publiceerde. Er was geen vooraanstaand wetenschappelijk tijdschrift of Femke had erin gestaan met haar haarscherpe analyses. Er was geen congres, of ze had er de aandacht getrokken, ook omdat ze een manifest had opgesteld “Linguists Need To Look To TikTok and RedNote”. Ook de traditionele – van de lokale universiteitskrant tot en met een tolkshow met Jort Kelder – kreeg geen genoeg van het idee dat je kennelijk ook onderzoek kon doen naar zoiets moderns. Maar dat was nu allemaal verleden tijd. “We kunnen het niet hebben, Fem”, had Wouter gezegd, “je moet echt iets doen dat wat minder de aandacht trekt, iets waardoor wij niet meteen in alle etalages staan als linkse hobby’s.” Maar Femke was doorgegaan, en had op een recent congres in Umeå zelfs een prijs gewonnen voor de beste presentatie van een onderzoeker onder 35. Nu keek echter iedereen naar haar, want de gevreesde kritiek was inderdaad gekomen. Een journalist van een populaire krant had in een stuk op een rijtje gezet wat voor onzin er allemaal gebeurde op de universiteit. Hoewel er aan haar onderzoek maar een paar regels gewijd waren geweest (“Boeken lezen, dat hoeft de gemiddelde neerlandicus kennelijk ook niet meer. Stel je voor!”) had Femkes foto groot boven het stuk gestaan, en sindsdien was het grappige commentaar op allerlei sociale media binnengestroomd (“Hen heeft zeker niks beter te doen!”) “Mensen!” zei Flo, “we hebben nog geen enkele beslissing genomen, we proberen het allemaal eerst te dekken zonder ontslagen. Wij van het FB dachten: “als we nu allemaal wat minder viltstiften gebruiken om op de whiteboards te schrijven, dan komen we toch ook al een heel eind.”

Door: Foto: © cartoon Marc van Oostendorp Iemand staat met haar foto in de krant, in ons herleefde managersfeuilleton De verleden tijd van lijken.
Foto: eigen werk - Cartoon Marc van Oostendorp eppo bruins sloopkogel.jpg

Nog meer destructieve plannen van de minister

Verontrustend nieuws uit doorgaans goed geïnformeerde kring: terwijl de universiteiten nog nasudderen van de draconische bezuinigingen die hen zijn opgelegd – de Eerste Kamer moet nog instemmen, maar niemand koestert nog illusies over de liefde van de christelijke partijen voor het onderwijs –, bezint minister Eppo Bruins zich alweer op de volgende grote klap met de sloopkogel.

Hij zou bij de Voorjaarsnota met een ingrijpende wijziging in het universitaire systeem komen. Drie lijnen daarvan zijn inmiddels bekend.

Rug naar de samenleving

Ten eerste wil de minister alle zogeheten randprogramma’s afschaffen—geld dat niet bedoeld is voor regulier onderzoek of onderwijs. Dit betekent dat het kleine beetje geld dat nu naar bijvoorbeeld wetenschapscommunicatie of ‘open science’ gaat (initiatieven om onderzoeksmethoden en -resultaten vrij toegankelijk te maken), verdwijnt. Hierdoor wordt de wetenschap gedwongen met de rug naar de samenleving te staan, juist nu er voorzichtige pogingen worden gedaan om toegankelijker te worden. Ook het programma Erkennen en Waarderen, dat voorzichtig probeerde universitair medewerkers te belonen voor meer dan alleen publicaties in toptijdschriften, dreigt hiermee te verdwijnen.

Je kunt ook zeggen: zo krijgen mensen zo min mogelijk mee van wat de wetenschap denkt, waardoor ze vatbaarder worden voor radicale, niet op feiten gebaseerde meningen.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: Sebastiaan ter Burg (cc)

Volgens de minister is het de schuld van de universiteiten dat wij ongerust zijn over haar plannen

COLUMN - Het stemde weinig vrolijk, het Kamerdebat van maandag over het rampzalige voornemen van minister Van Engelshoven om de noden bij onze collega’s van ‘bèta/techniek’ te lenigen door geld af te romen bij ‘alfa/gamma/geneeskunde’ (ineens is, zonder dat iemand het merkte, de vijfdeling van de wetenschap een feit geworden).

De oppositie – dat wil zeggen de woordvoerders van GroenLinks, de PvdA en de SP, want rechtse oppositie is er in dit soort kwesties kennelijk niet –, zag kennelijk een zo vast besloten coalitie dat ze weinig meer wist te doen dan vragen om uitstel: reken nu eerst eens uit wat de effecten precies zijn voordat je zulke grootscheepse maatregelen treft. Ook dit bescheiden voorstel werd door de minister echter resoluut van tafel geveegd: ‘We hebben al genoeg gewacht!’

Ondertussen was de minister, vooral bezig zoveel mogelijk onduidelijkheid te genereren.

Ze beweerde allerlei dingen waarvan je je afvraagt of het zelfs wel de bedoeling is dat iemand ze gelooft; bijvoorbeeld dat de universiteiten verantwoordelijk zijn voor de onrust die nu is ontstaan en niet haar rücksichtslose beleid. Volgens haar hebben de universiteiten namelijk allerlei tabellen in omloop gebracht waaruit blijkt dat een en ander zou kunnen leiden tot duizenden ontslagen. “Dat zijn niet mijn tabellen.” Tegelijkertijd weigerde ze daar dan andere cijfers tegenover te stellen. “Dat is niet mijn verantwoordelijkheid, daar gaan de universiteiten over.”

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

‘Ik ben geen plofprof’

NIEUWS - © WO in actie rood vierkantje Zo luidde een kreet op een van de borden tijdens een protest in Den Haag. Daar kwam het wetenschappelijk onderwijs in actie tegen bezuinigingen. Goed onderwijs heeft nu eenmaal een prijs.

De voorbije maanden heeft het landelijke platform ‘WO in actie’ aandacht gevraagd voor de onderfinanciering van de universiteiten. Echt geluisterd wordt er nog niet. Dus ging een grote groep wetenschappers staken, voor het eerst in de geschiedenis. Afgelopen vrijdag trok het platform voor een protest naar Den Haag. Zo’n 2000 wetenschappelijk medewerkers en studenten kwamen erop af.

Sommige deelnemers droegen een rood vierkant, dat een internationaal symbool tegen de bezuinigingen op hoger onderwijs is. Dat is namelijk wat hen dwars zit: het kabinet weigert aangekondigde bezuinigingen te schrappen.

Bovendien zei de minister van Financiën onlangs dat hij nieuwe bezuinigingen niet uitsluit. “Het is funest voor universiteiten om nog verder te bezuinigen,” zegt hoogleraar  en organisator van actiegroep WO in Actie Rens Bod in een interview in De Volkskrant. De werkdruk zal verder stijgen en de kwaliteit van het onderwijs neemt af.

Werkdruk

Volgens de universiteitsvereniging VSNU daalde de rijksbijdrage per student sinds 2000 van 20.000 euro naar 15.000 euro. Of universiteiten hierdoor steeds armer worden, is onderwerp van discussie. “Hier kunnen we eindeloos over steggelen”, zegt Bod in het interview. “Maar wij zien gewoon dat de werkdruk toeneemt.” Uit een onderzoek van wetenschapsvakbond VAWO en de FNV bleek vorig jaar dat bijna 70 procent van het personeel op universiteiten de werkdruk als hoog tot zeer hoog beoordeelt. 60 procent zegt lichamelijke of psychische klachten te hebben gehad door te hoge werkdruk.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.