Kunst op Zondag | Voorwaarts na de bevrijding

Politieke prenten van Fritz Behrendt, Alex Jagtenberg en Max Velthuijs. De verwachtingen waren hooggespannen na het einde van de Duitse bezetting, 75 jaar geleden. Alles zou anders worden. De oude vooroorlogse politiek had afgedaan. We gaan met een schone lei en nieuwe partijen beginnen aan een progressief en welvarend Nederland. Dat was de stemming, die al in het laatste oorlogsjaar in verschillende verzetsbladen tot uiting was gekomen. Het communistische blad De Waarheid was een van de belangrijkste spreekbuizen van de politieke vernieuwing. De voormalige verzetskrant kwam direct na de bevrijding uit als dagblad en trok onmiddellijk duizenden abonnees uit verschillende politieke groeperingen. Het in de oorlog opgebouwde distributieapparaat maakte het mogelijk om binnen korte tijd uit te groeien tot de grootste krant van het land met bijna 350.000 abonnees. De Waarheid heeft aanvankelijk een aantal jaren een weekblad uitgegeven: Voorwaarts. Het blad was bedoeld om nieuwe lezers aan te trekken en spiegelde zich aan vooroorlogse bladen als het satirische blad De Notenkraker en vooral WIJ, het weekblad van de SDAP. Max van den Berg, die als jonge vrijgestelde van de CPN voor Voorwaarts heeft gewerkt, zag al snel dat het doel niet werd gehaald en dat de verspreiding van het blad beperkt bleef tot de eigen kring. Het werd in 1950 opgeheven en vervangen door Uilenspiegel, weekblad voor het gezin. Het isolement van de communisten in de Koude Oorlogsperiode was toen al vergevorderd en de politieke vernieuwing waar Voorwaarts in zijn korte bestaan van getuigde was volledig mislukt. Voorwaarts opende elke week met een politieke prent. Die tekeningen zijn onder andere gemaakt door tekenaars die we later elders zijn tegengekomen, zoals Max Velthuijs, bekend van de Kikker prentenboeken voor kinderen, Frits  Behrendt, jarenlang politieke tekenaar van onder andere het Algemeen Handelsblad, Het Parool en de De Telegraaf, en Alex Jagtenberg, tekenaar en grafisch ontwerper die onder meer boekomslagen maakte voor de uitgevers H.J. Paris en Born.

Door: Foto: Detail voorpagina Voorwaarts speciaal nummer december 1946 copyright ok. Gecheckt 12-02-2022

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.