Hoe intolerant is het neo-atheïsme? (deel 3)

Het atheïsme heeft zich de afgelopen vijftien jaar in reactie op de invloed van christelijk rechts in de VS en de dreiging van wereldwijd jihadisme ontwikkeld tot een missionaire beweging, met een polemische, fel anti-godsdienstige inslag. In navolging van verscheidene andere auteurs, laat CJ Werleman in 'The New Atheist Threat: The Dangerous Rise of Secular Extremists' (2015) zien hoe dit neo-atheïsme vanuit een dualistisch en zelfs apocalyptisch schema opereert, dat de wereldgeschiedenis beschouwt als een strijd tussen de krachten van goed en kwaad, licht tegenover duisternis, vooruitgang versus achterlijkheid, wetenschap tegenover geloof, en religie als een plaag die de wereld ketent in slaafse volgzaamheid en blind bijgeloof; een plaag die mogelijk de ondergang van de wereld kan betekenen. Zoals Werleman aannemelijk maakt, wanen missionaire atheïsten zichzelf in dat schema een uitverkoren voorhoede, die zich heeft bevrijd van dit bijgeloof en niet alleen inzicht heeft in hoe de werkelijkheid echt in elkaar steekt, maar ook het bevattingsvermogen om te beoordelen wat de wereld al sinds mensenheugenis dwarszit: de godsdienst. Daarmee vormt neo-atheïsme de seculiere evenknie van de godsdienstige orthodoxie: de natuur vormt hun bijbel, de wetenschap biedt de exacte methoden van interpretatie, de collectieve ratio wordt in staat geacht de sleutels en boodschap ervan te ontcijferen en aldus inzicht te krijgen in de voornaamste, zo niet alle mysterieën des levens. Als men nou maar de valse godsdienst uitroeit dan is de weg vrij voor al die miljarden stumpers om hier ook inzicht in te krijgen en zo tot hun ware levensvervulling en werkelijk geluk te komen.

Door: Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Quote du Jour | Het was net een kerk

I’d probably have called myself an atheist at the time. But normally, that means going your own way and creating your own response.

Instead, it felt more like being in church. Suddenly, there were a whole heap of people who seemed to be responding as one. To me, that reproduced some of the things I disliked about the church I was brought up in, because leaps are made from atheism to other beliefs that you are meant to have as well.

For instance, the belief that there is something negative about the influence of religion, which I don’t necessarily think is true. It’s a very complex sociological question that would take a lot of research, but suddenly, if you’re one of us, you also have to be against religion.

At that point I feel uncomfortable. I also felt uncomfortable with the idea of wanting to convert people – to atheism in this case. It felt evangelical, and that’s not my instinct at all.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.

Foto: copyright ok. Gecheckt 23-11-2022

Hoe intolerant is het neo-atheïsme? (deel 2)

Schrijver en opiniemaker CJ Werleman schreef ‘The New Atheist Threat: The Dangerous Rise of Secular Extremists’ over de intolerante achterkant van de missionaire atheïstische beweging die de afgelopen vijftien jaar is ontstaan. Hieronder volgt een fragment.

De boeken, conferenties, podcasts en blogs van neo-atheïsten functioneren als een brouwsel van godsdienstige demonisering. Neo-atheïstische schrijvers en sprekers venten een mengsel uit van hoop en angst.

Het eerste (hoop) leest als een utopische belofte – dat de beschaving de dag nadat godsdienstig geloof is uitgeroeid vervolmaakt zal worden – terwijl het tweede (angst) godsdienst voorstelt als een existentieel gevaar voor de gehele mensheid.

In een toespraak voor de American Humanist Association in 1996 vergeleek Dawkins de dreiging van godsdienst met de dreiging van AIDS en andere menselijk overdraagbare virussen. “Er valt veel voor te zeggen dat geloof een van ’s werelds voornaamste kwaden vormt, vergelijkbaar met het pokkenvirus, maar een stuk lastiger uit te roeien,” zo schrijft hij.

new atheist threatIn Augustus 2014 ontving ik een telefoontje van Peter Boghossian, een universitair docent aan Portland University en auteur van het best verkopende atheïstische boek dat jaar: A Manual For Creating Atheists. Boghossian wilde weten of ik geïnteresseerd was in deelname in een samenwerkingsproject. Hij legde uit dat hij een “anti-religie app” voor de iPhone IOS aan het bouwen was.

Foto: copyright ok. Gecheckt 26-10-2022

Hoe intolerant is het neo-atheïsme? (deel 1)

Wie heeft er inmiddels niet gehoord van Richard Dawkins, Christopher Hitchens, Daniel Dennett en Sam Harris? Terwijl christelijk rechts zich in de VS steeds agressiever bemoeit met schoolcurricula, de controle die vrouwen hebben over hun baarmoeder steeds verder weet in te perken en Amerikaanse atheïsten marginaliseert als immoreel en on-Amerikaans, klonk er de afgelopen jaren van deze vier atheïstische ‘ruiters van de non-apocalyps’ een duidelijke klaroenstoot die een tegenoffensief inluidde.

Godsdienst, zo was hun gemeenschappelijke stelling, is een plaag, een irrationeel virus dat mensen van jongs af aan indoctrineert om in sprookjes en bijgeloof te geloven, hen inprent dat wetenschap en vooruitgang maar gevaarlijk zijn, en hun vermogen fnuikt om zelf kritisch na te denken over moraliteit.

Graag citeert men in een of andere vorm dit aforisme van Steven Weinberg:

 “Met of zonder godsdienst kunnen goede mensen zich goed gedragen en slechte mensen kwaad doen; maar om goede mensen slechte dingen te laten doen – daar is religie voor nodig.”

Inmiddels heeft deze atheïstische revival behoorlijke populariteit bereikt, vooral op het internet. Vele grotere of mindere goden hebben zich bij de beweging gevoegd, waaronder natuurwetenschappers zoals Lawrence Krauss en Victor Stenger, biologen als Jerry Coyne en PZ Myers, komieken als Bill Maher, en tal van vloggers, bloggers en podcasters met namen als The Amazing Atheist, Thunderfoot, The Friendly Atheist en AronRa.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Quote du Jour | Groupthink & celebrity worship

The Harris-Chomsky exchange, in my mind, summarizes a lot of what I find unpleasant about [the skeptic and atheist movements]: a community who worships celebrities who are often intellectual dilettantes, or at the very least have a tendency to talk about things of which they manifestly know very little; an ugly undertone of in-your-face confrontation and I’m-smarter-than-you-because-I-agree-with [insert your favorite New Atheist or equivalent]; loud proclamations about following reason and evidence wherever they may lead, accompanied by a degree of groupthink and unwillingness to change one’s mind that is trumped only by religious fundamentalists; and, lately, a willingness to engage in public shaming and other vicious social networking practices any time someone says something that doesn’t fit our own opinions, all the while of course claiming to protect “free speech” at all costs.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.