Strijd om EU-standpunt van de PvdA brandt los

Nu, op die van de PVV na, de lijsttrekkers van alle belangrijke partijen voor de Europese verkiezingen bekend zijn, kan de strijd om de overige verkiesbare plaatsen losbarsten. Dat zijn er, zeker nu het aantal Nederlandse zetels afneemt van 27 naar 25, over het algemeen niet veel.

Omdat de PvdA er in de peilingen niet al te rooskleurig voor staat, is het niet onlogisch dat de huidige beoogde kandidaat 5, René Cuperus, begint te zweten. De PvdA heeft weliswaar nu nog 7 zetels, maar het risico dat de partij tussen aan de ene kant het eurosceptische geluid van PVV en SP en aan de andere kant het eurofiele geluid van D66 en GroenLinks vermorzeld wordt is groot. Dan is zo’n vijfde plek helemaal geen garantie voor verkiezing meer. Geen wonder dus dat Cuperus een campagne is gestart om hoger op de lijst te komen.

Opmerkelijk is wel dat Cuperus zich bewust profileert als eurosceptische of toch op z’n minst euro-kritische kandidaat, dit in tegenstelling tot de als zéér pro-Europa geziene lijsttrekker Thijs Berman. Inmiddels heeft Cuperus ook al een behoorlijk lijstje grotere en minder grote prominenten bij elkaar gesprokkeld die hem ondersteunen. Hij maakt dus waarschijnlijk een goede kans in zijn opzet hoger te komen, zeker omdat de zittende euro-parlementariërs die boven hem staan vaak nogal kleurloos en onbekend zijn.

Nu kun je als je echt machiavellistisch denkt dit natuurlijk zien als een groot PvdA-complot: door iemand nu te profileren als euroscepticus op de lijst kunnen ze misschien stemmen weghouden bij PVV en SP. Ik geloof daar echter niet zo in, omdat het risico van negatieve berichtgeving over de PvdA die voor de zoveelste keer met zichzelf overhoop ligt veel te groot is.

Hoe moet je dit dan duiden? Je kunt het natuurlijk zien als een amusante interne rel, of een logisch gevolg van de ideologische spagaat waarin de PvdA rond de EU zit sinds het grootste deel van haar eigen achterban in 2005 tegen de Europese grondwet stemde. Kort na het referendum kwam de PvdA bijvoorbeeld met een kritische EU-notitie, waar echter in het nieuwe Europese verkiezingsprogramma weinig van terug te vinden is. Ouderwets PvdA-draaien, zou je kunnen zeggen.

Ik kies er echter voor om het in de eerste plaats te zien als iets verfrissends: de PvdA heeft nu de kans om iets unieks te doen: een groot publiek intern debat over waar we heen moeten met de EU. In andere partijen gebeurd dat feitelijk nooit: men is voor of tegen de EU en dat is het. Als je de verkiezingsprogramma’s er op naleest is dat weliswaar vaak veel genuanceerder, maar dat is niet hoe de partijen zich profileren. En als PvdA’ers onder elkaar openlijk het debat aangaan over wat goed en slecht is in Europa, kunnen wij allemaal meekijken en er zelfs iets van leren. Dat zou de Europese verkiezingsstrijd op een wat hoger niveau kunnen brengen.