Aanstaande zondag vinden de Spaanse parlementsverkiezingen plaats. Zoals het er nu naar uitziet verliest de regerende volkspartij PP flink. Dat zal in elk geval een eind betekenen voor het tweepartijenstelsel dat de Spaanse politiek decennia kenmerkte.
Op 20 december doen 2 nieuwe partijen mee aan de parlementsverkiezingen: Podemos (“we kunnen”) en Ciudadanos (“burgers”) – of kortweg C’s. Deze nieuwkomers doen het in de peilingen zó goed dat het nu lijkt te gaan om 4 grote partijen die strijden om de gunst van de kiezer. De nieuwelingen beloven natuurlijk verandering: de een vooral op het gebied van corruptie, de ander op het gebied van economie.
Corruptieschandalen
In de afgelopen jaren zijn de regerende partijen – de PSOE (Partido Socialista Obreros Español – de sociaal-democraten) en de PP (Partido Popular – de rechts-conservatieven) – verwikkeld geraakt in verschillende corruptieschandalen, met name de PP. Wie de rechtszaken daarover volgt, valt van de ene verbazing in de andere: niet alleen vanwege de ontstellende hoeveelheid van misstanden waarvan de PP wordt verdacht, maar ook door het geklungel rondom de rechtszaken (bijvoorbeeld toen een belangrijk dossier zoekraakte).
Recht door zee
Albert Rivera van het liberale C’s profileert zichzelf als het alternatief voor premier Mariano Rajoy: een politicus die wél schone handen heeft. Overigens vindt hij zichzelf niet rechts, niet links, maar recht door zee (wie zei dat ook alweer eerder?)
Economie
Zowel Podemos als Ciudadanos zeggen de Spaanse economie erbovenop te willen helpen. Gelukkig maar, want dat is hard nodig. Het gemiddelde jaarinkomen is al decennia tragisch laag: het afgelopen jaar verdiende men gemiddeld €22.000, behalve de gelukkigen die in de energiesector werken, want kregen meer dan het dubbele: gemiddeld €58.000 per jaar. Waarschijnlijk komt daar ook de 3% groei van de economie vandaan. En dan vraag je je af waarom of hoe het toch komt dat alle oud-politici in Spanje bij energiebedrijven gaan werken… Maar dat terzijde.
Werkloosheid
De werkloosheid in Spanje is enorm hoog. Een verkiezingsbelofte van de PP in 2011 was dat de werkloosheid zou halveren. Inmiddels probeert Rajoy zich op de borst te kloppen dat de werkloosheid wel is verminderd, maar dat dit vooral is te danken aan het feit dat de beroepsbevolking ook is verminderd, laat hij liever achterwege. Ondertussen blijft het werkeloosheidscijfer in Spanje schommelen tussen de 20 en 25%, voor jongeren is dit het dubbele.
Armoede
Armoede is een zeer reële dreiging voor maar liefst een derde van de Spanjaarden. Mensen moeten kiezen tussen eten en het verwarmen van hun huis (in Spanje zijn maar weinig huizen geïsoleerd). De kosten die een huishouden voor elektriciteit moet betalen, zijn van een Hollandse hoogte. Dat is prima als je bij een energiebedrijf werkt, maar natuurlijk niet als je tot de 22% behoort die werkloos is of een gewone baan hebt met een gemiddeld jaarinkomen. Ondertussen heeft een huishouden – mede dankzij de stijgende energieprijzen – steeds minder te besteden.
Peilingen
De cijfers zijn koren op de molen van de kersverse partijen Podemos en Ciudadanos. Volgens de peilingen staat PP ondanks verlies van stemmen nog bovenaan. Wie de afgelopen debatten heeft gevolgd kan zich daarover verbazen. Premier Rajoy toonde zich dikwijls verward en wist zich slecht staande te houden. Maar veel PP-stemmers zijn net zo conservatief als hun partij: ze blijven doen wat ze altijd al doen. Daarmee zit na zondag een gehele politieke aardverschuiving er niet in. Wel is het de vraag wat de verkiezingsuitslag op den duur zal betekenen voor de Spaanse economie. En of dossiers waarmee corruptie wordt aangetoond van kopstukken van de PP of PSOE, weer plots boven water komen.
Reacties (8)
De PP had meer kunnen doen om de economie aan te zwengelen. De arbeidsmarkt is nog even inflexibel en verziekt als die altijd al was. Voorbeeld: ik mag u alleen betaald rondleiden door de stad als ik een speciale vergunning heb. Die vergunning krijg ik alleen als ik 50000€ op een bankrekening heb. Ander voorbeeld: niet de school en leraren bepalen wie waar werkt, maar de lokale overheid plaatst ze. Gevolg: niemand werkt waar hij zich thuis voelt en scholen krijgen door deze loterij nogal eens onwerkbare idioten toegewezen. Zo zijn er talloze beschermde beroepen waar je alleen met een speciale vergunning in kunt werken en andere bizarre werksituaties. Maar dan nog, zo erg als de vernietigingskoers van de PSOE was het natuurlijk niet.
Echt erg in Spanje is de totale armoede van de inkomensloze onderklasse (zonder bijstand). Daar heeft ook de PSOE nooit iets aan gedaan. Cs wil wel wat doen, maar zal in de praktijk tegenvallen, Podemos wil dolgraag, maar de vraag is waar ze het geld vandaan zouden halen.
https://www.youtube.com/watch?v=lQM7fzAWNsw
Wat er gaat gebeuren na de verkiezingen? Ik ben redelijk positief. Als PP en Cs een meerderheid halen (dat spant erom) krijg je redelijk economisch beleid, minder star en minder corrupt dan nu. Een verbetering.
Halen die twee rechtse partijen die meerderheid niet, dan is PP+PSOE theoretisch mogelijk, maar dat lijkt me onwaarschijnlijk. Het zou ook rampzalig zijn, want het combineert oud, inflexibel, corrupt en conservatief.
Logischer is dus de combinatie PSOE, Cs en Podemos. PSOE levert dan bestuurservaring, Cs flexibiliteit en een rem op al te bizarre economische experimenten en Podemos een focus op de echte armen.
Dus meer van hetzelfde, maar wel iets beter en iets minder corrupt of nieuw elan, maar op een gematigde manier.
@1: “Als PP en Cs een meerderheid halen (dat spant erom) krijg je redelijk economisch beleid, minder star en minder corrupt dan nu. Een verbetering.”
Ik moet nog zien hoe C’s in die situatie de inkapseling in het PP-bestuur gaat weerstaan (die hebben inmiddels hun partijgenoten immers ook weten te plaatsen op niet verkiesbare posities, die desalniettemin invloed op de politiek hebben). Daarnaast is de arme onderklasse met zo’n coalitie niet geholpen.
@2: Hoe veel het precies verbetert is onduidelijk, inderdaad. Dat kan teleurstellend weinig zijn. Dan nog is het verbetering en Spanje is natuurlijk niet een heel slecht land, dus dan nog is het van redelijk OK naar net iets beter.
Voor de echte onderklasse blijft de armoede de komende tijd extreem, wie er ook gaat regeren. Een bijstand opzetten is te duur (op korte termijn) en waarschijnlijk onhaalbaar binnen alle denkbare coalities. Persoonlijk denk ik dat meer vrijheid eigen initiatief te ontplooien (Cs) meer kan betekenen voor die onderklasse dan er wat vage projecten op te zetten (PSOE).
Een coalitie PSOE, Cs en Podemos zie ik wel na een paar jaar een einde maken aan de huisuitzettingen (nmm de beste rede Podemos te stemmen), maar dat betreft niet de absolute onderklasse, maar de klasse die dacht zich een hypotheek te kunnen veroorloven, de nieuwe armen zeg maar. Hoe dan ook belangrijk dat de huisuitzettingen stoppen of in elk geval gepaard gaan met schuldsanering.
Ik hoop dat het linkse UP veel stemmen binnenhaalt, dan zou een coalitie Podemos + PSOE + UP mogelijk zijn. Maar ja, dat gaat waarschijnlijk niet gebeuren.
@4: UP had zich beter terug kunnen trekken. Door het kiesstelsel gaan ze in veel regio’s de drempel niet halen, waardoor stemmen die anders naar Podemos zouden zijn gegaan, verloren gaan.
Tekenend dat ze hun baantjes belangrijker vinden dan hun idealen.
(UPyD tov Cs zelfde verhaal, maar die zijn zo irrelevant geworden dat het nauwelijks nog uit maakt)
@5: Volgens de peilingen zal de UP 3 tot 5 zetels halen. Daarnaast zijn verschillende partijen lijstverbindingen aangegaan (zoals En Comú Podem in Catalonië).
Overigens konden Podemos en de UP het niet eens worden over een samenwerking, en is het juist uit idealisme dat de UP zich niet heeft teruggetrokken.
@6: In 2011 haalden ze al het laagste aantal zetels per stem, het zal nu nog erger worden. Gevolg kan zijn (en ik verwacht het ook) dat PP en Cs met minder da 50% van de stemmen een meerderheid van de zetels gaan halen.
Als de communisten niet meedoen is de kans het grootst op een centrum-linkse regering. Als ze wel meedoen is de kans het grootst op een rechtse regering. Lekkere idealisten die dan toch mee gaan doen.
Even ter herinnering, de enorme meerderheid van de PP in het huidige parlement is behaald met slechts 44% van de stemmen in 2011.
(Voor wie nog meeleest: in Spanje levert elke provincie een aan het bevolkingsaantal gerelateerde hoeveelheid zetels. Madrid levert 36 zetels, dus de kiesdrempel daar is minder dan 3%. Murcia levert 10 zetels, dus de kiesdrempel daar is 10%. Halen Podemos en Communisten elk 9% in Murcia, dan levert dat voor Murcia 0 zetels elk in het parlement op. Als UP 5 zetels haalt en in de 4 Catalaanse provincies hun lijstverbinding een zetel haalt, dan zijn al hun stemmen in alle 41 overige provincies verloren gegaan.)
Dat het ook anders kan heeft Cs in Catalonië laten zien, toen zij nog klein waren en UPyD nog wat relevanter was. UPyD weigerde samenwerking, waarna Cs zich terugtrok om niet een vergelijkbare partij in de weg te lopen.
Ik zeg nieuwe verkiezingen. PP en Cs haalt geen meerderheid, PP en PSOE samen is ongeloofwaardig, Cs zal niet met PSOE en Podemos willen regeren (en zal sowieso ontevreden zijn met het behaalde aantal zetels en dus best een nieuwe kans willen wagen), ergo de Catalaanse nationalisten zitten op de wip en zullen een referendum voor hun steun bedingen. Daar willen noch PP, noch PSOE aan.