ELDERS - Een zeldzaam succes in Europa voor centrum links, schrijft Politico. Begint de revival van de sociaaldemocratie in Scandinavië? In Denemarken is er ook uitzicht op winst, maar dan wel ten koste van de immigranten.
De winst van de Finse sociaal-democraten (SDP) is nipt. Ze behaalden bij de verkiezingen van zondag j.l. 40 zetels (winst van 6), net één zetel meer dan de rechtse populisten van de Finse Partij, voorheen de Ware Finnen (39, +1). Maar de SDP krijgt nu wel het voortouw bij de regeringsvorming. Ondanks de winst van de Groenen (20, +5) en de Linkse Partij (16, +4) zit een linkse regering er niet in. Het Finse parlement telt 200 leden en ook hier is er in de afgelopen decennia sprake van terugloop van voorheen grote middenpartijen. Antti Rinne, de leider van de sociaaldemocraten zal moeten aansturen op een coalitie van links en rechts. Deelname van de Finse Partij is zeer onwaarschijnlijk.
De grote verliezer van de verkiezingen is de Centrumpartij van aftredend premier Juha Sipilä. Zijn plannen voor sociale hervormingen en gezondheidszorg leidden in maart tot de val van de coalitieregering die bestond uit de Centrumpartij, de Conservatieve partij en de Blauwe Hervormingspartij, een gematigde afsplitsing van de Finse Partij. De laatste groepering heeft in het nieuwe parlement geen zetel weten te behalen.
De campagne draaide vooral rond de hervormingen waar Sipilä geen meerderheid voor had kunnen vinden in het oude parlement. De SDP wierp zich op als behoeder van de Finse verzorgingsstaat. Uiterst rechts kwam in het nieuws met agressieve acties tegen campagnevoerende politici van andere partijen. Sipilä gaf zondagavond zijn verlies toe met de woorden: “De Centrumpartij is de grootste verliezer in deze verkiezingen”, een uitspraak die we echt wel een zeldzaamheid kunnen noemen voor een Europees politicus zo vlak na de verkiezingen.
Zorg en klimaat
Ouderenzorg is ook in Finland, het ‘meest gelukkige land ter wereld’, een hot item. Tekortkomingen in private verzorgingshuizen zorgden voor een schandaal dat Sipilä’s hervormingsplannen de nek omdeed. Verhalen in de media gaven het beeld van hebzuchtige particuliere bedrijven die zich verrijken ten koste van arme bejaarden, volgens politicoloog Teivo Teivainen. Onlangs liet de Nederlandse Tweede Kamer een vergelijkend onderzoek doen naar de ouderen- en gehandicaptenzorg in Scandinavië. In Finland is de zorg volgens dat rapport nog steeds grotendeels een publieke zaak. Toegang tot langdurige zorg voor ouderen is beperkt tot gevallen waarin sprake is van medische noodzaak.
Klimaatverandering was eveneens een belangrijk campagne-onderwerp. De Groenen mikken op een fossielvrij Finland in 2030. Met Pekka Haavisto, tweede in de presidentsverkiezingen van vorig jaar, heeft deze partij al een ruime regeringservaring.
Links heeft rechts nodig
Beoogd premier Antti Rinne (56) komt uit de vakbeweging en staat bekend als een harde onderhandelaar. In de campagne kwam hij op voor werklozen en sprak hij vaak over eerlijkheid en de gelijkheid van man en vrouw. Het zal niet eenvoudig zijn een nieuwe coalitie te smeden. Tussen de SDP en een van de potentiële regeringspartners, de conservatieve NCP bestaan grote verschillen wat betreft de belastingpolitiek en de privatisering van de zorg. Het is voor de rest van Europa te hopen dat ze er uit zijn voor 1 juli, want dan neemt Finland het voorzitterschap van de EU over. Met op de agenda een hele reeks complexe onderwerpen, nog even los van de continuing story van de Brexit.
Herstel van de sociaaldemocratie…
Als de SDP er in slaagt in Finland een nieuwe regering te vormen zou dat na Zweden en IJsland gezien kunnen worden als een voorzichtig herstel van de sociaaldemocratie in Noord-Europa. Denemarken kan gezien de polls na de verkiezingen in juni mogelijk nog aan het rijtje worden toegevoegd. De Deense sociaaldemocraten (SD) zitten sinds 2015 onder leiding van Mette Frederiksen in de oppositie. Ze maakten onlangs, tot ontsteltenis van hun potentiële coalitiepartners, een flinke draai naar rechts met een restrictieve immigratiepolitiek. De partij bindt de strijd aan met de segregatie en de non-participatie van immigranten. Denemarken moet minder migranten toelaten en degenen die wel worden toegelaten moeten zich volledig aanpassen aan de Deense cultuur. Dat is volgens de sociaaldemocraten nodig om de Deense verzorgingsstaat overeind te houden, als ook het bestaande niveau van sociale gelijkheid en de Deens manier van leven.
….om de populisten de wind uit de zeilen te nemen
Het is een duidelijke keuze die de sociaaldemocraten overeind houdt: terugvallen op de verzorgingsstaat, de collectieve, publieke voorzieningen die de politieke stroming groot hebben gemaakt. En dat gaat helaas ten koste van de nieuwe Denen die, net als in Zweden overigens, moeilijk integreren. Het is vooral ook een financiële kwestie, meer dan een culturele. Het ministerie van Financiën heeft berekend dat de kosten van de immigratie gelijk staan aan het instand houden van het gehele primair onderwijs in Denemarken. De conclusie: dat kunnen we op den duur onmogelijk dragen.
De SD kiest voor de traditionele achterban en wil voorkomen dat nog meer Denen hun heil zoeken bij de Deense Volkspartij (DF), die bij de vorige verkiezingen in 2015 de tweede partij van het land werd, vervolgens een plek kreeg in de rechtse coalitieregering en zo al een flinke aanscherping van het immigratiebeleid heeft bewerkstelligd. DF is met een gematigd sociaal beleid en aandacht voor ouderen een geduchte concurrent voor de SD. Intussen meldt zich rechts van de DF een partij die nog veel harder te keer wil gaan tegen immigranten en ook het geweld niet schuwt.