Kunst op zondag Archives - Pagina 32 van 55

De langst lopende serie op Sargasso. De kunstredactie zorgt voor wat kunsteducatie op de vroege zondagochtend. Lezersbijdragen worden zeer gewaardeerd.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | De esoterische oorsprong van abstracte kunst

6 november 2016 , 08:00 , door Prediker

Matthew Collins is een abstract beeldend kunstenaar. Hij begrijpt heel goed dat veel mensen maar weinig snappen van abstracte kunst.

Een veelgehoorde kreet is: ‘Dit kan mijn zusje van vier ook!’ Wel, da’s dus niet helemaal waar, want er zitten wel degelijk complexe ideeën achter abstracte kunst.

Wist u bijvoorbeeld dat de abstracte kunstbeweging hevig beïnvloed is door Mme Blavatsky’s theosofische beweging? Piet Mondriaan was een levenslang aanhanger van de theosofische school.

Frieda Harris

Ik moest bij het bekijken van bovenstaande documentaire in enen aan het werk van Frieda Harris denken, die in de jaren veertig Aleister Crowley’s tarot voor hem schilderde.

Hieronder treft u enkele voorbeelden van haar werk, die naast een abstracte ook een surrealistische inslag hebben.

Dat abstracte kunst nogal esoterisch kan lijken, berust kennelijk niet op toeval, maar ís – in tweeërlei zin – ook gewoon zo.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Sigaret

30 oktober 2016 , 08:00 , door Prediker

Wij kennen Edvard Munch natuurlijk vooral van ‘De Schreeuw’. Hier onderwerpt Evan Puschak zijn ‘Zelfportret met Sigaret’ (1895) aan een nadere blik en wat die sigaret destijds te beduiden had.

Voor Scharffenberg en Nordau was de sigaret symptomatisch voor de degeneratie van de hele maatschappij.

Een obsessie met ‘degeneratie’, dat is ook het thema dat in het boek van Eugen Weber Frankrijk, fin de siècle (1986) loopt. Weber beschrijft hoe de gegoede burgerij zich voortdurend zorgen maakt over decadentie en verval van de massa’s, over gebruik van drugs, prostitutie en om zich heen grijpende syfilis van een klasse die zelf de hele dag niks te doen heeft en ’s avonds aan de boemel gaat en met drank, drugs en seks experimenteert.

Het zal de tijdgeest wel zijn geweest: een verwrongen manifestatie van de angst voor de emancipatie van arbeidersklasse. Uiteraard waren het juist de kunstenaars die zich met deze emancipatie vereenzelvigden.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Dutch simplicity

23 oktober 2016 , 08:00 , door Jona Lendering

ACHTERGROND - In Holland, nothing ever happens. Today – I’m writing this on Friday, October 21th – our main headlines are: repairs for a bridge across a wide river; slow traffic because of an accident; the extradition of three people suspected of manslaughter; something about steel prices and something about manure surpluses. The stock exchange has been stable for some three months and our best weather forecast is “tomorrow the same as today”.

This is not a country of warfare, terror, murder or bloodshed. At least not for some time now. Four centuries of comparative peace have produced some pretty good chococolate, a particular kind of cheese, a lot of windmills, and radical enlightenment.

Over the centuries we’ve had our share of artists as well, of course. I won’t go so far as claiming there is something like a “Dutch school”, yet I wouldn’t be surprised if art historians will one day recognize a certain ‘Dutchness’ in the work of Dick Bruna, Joost Swarte, Piet Mondriaan and Pieter Saenredam.

Nijntje

Below is Miffy, a rabbit designed by an illustrator named Dick Bruna. In Dutch, she’s called “Nijntje”, which means as much as “little rabbit”. Every Dutch child knows her: there’s a plethora of Miffy books, Miffy pillows, Miffy furniture and Miffy games. We even have a Miffy Museum. As Donald Trump would say: “She’s huge.”

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Keukentaferelen

16 oktober 2016 , 08:00 , door Prediker

De VS kennen een hele subcultuur waarin hobbyisten de eigen geschiedenis – geromantiseerd – naspelen. James Townsend heeft er z’n werk van gemaakt: het leveren van goederen en spullen als antiek kookgerei, kleding en aardewerk waarmee mensen aan de slag kunnen.

Op zijn youtubekanaal presenteert hij educatieve video’s waarin hij aan de hand van 18e eeuwse kookboeken laat zien wat er in die tijd zoal gegeten werd. Dat levert soms verrassende vondsten op.

Wist u bijvoorbeeld dat de gegoede burgerij in die tijd als dessert ook wel roomijs met de smaak van Parmezaanse kaas at? Of waaruit een 18e eeuwse ‘pudding‘ zoal bestond? Of dat men overal nootmuskaat in gebruikte? Ik ook niet.

Een belangrijke bron van informatie over het leven in de 18e eeuw zijn schilderijen, zoals dit keukentafereel van de Nederlandse (!) schilder Adriaan de Lelie (1755-1820).

Yoeri Albrecht maakte er laatst attent op dat het schilderen van wereldlijke schilderijen met landschappen en/of werkvolk een nieuwe fase is in de schilderkunst, opkomend in de vroegmoderne tijd. Daarvoor schilderde men uitsluitend werken in commissie, en dat waren doorgaans schilderijen van religieuze of mythische taferelen, portretten van nobelen en notabelen of voorstellingen van de vorst op jacht.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Papyri

9 oktober 2016 , 08:00 , door Jona Lendering

ACHTERGROND - Is het kunst, de verzameling Egyptische, Griekse en Romeinse papyri die ik u vandaag ga tonen? Daarover valt een boom op te zetten. De teksten zijn natuurlijk niet bedoeld als kunst: ze dienen om informatie over te dragen. Toch hebben de schrijvers geprobeerd er iets moois van te maken. Dat kun je zien, zelfs als je die oude talen niet kunt lezen: regelmatige handschriften van geoefende klerken. Mensen die, in een samenleving waarin de meeste mensen ongeletterd waren, een zeldzame vaardigheid bezaten en dat wilden tonen door het mooi te doen.

Papyri liggen – bij tienduizenden – in musea, maar worden lang niet allemaal getoond. Het materiaal is namelijk extreem kwetsbaar: door te veel licht kan de inkt al verbleken. (Deze kwetsbaarheid draagt voor mij, om redenen die ik ook niet helemaal kan peilen, bij aan de ervaring dat dit mooi is.) In sommige musea worden de papyri daarom getoond in halfverlichte zalen; in het Neues Museum in Berlijn liggen ze in laden die je moet openen voor je ze kunt bekijken en, wie weet, lezen. Het merendeel der papyri is overigens nog niet gepubliceerd: er is nog voor eeuwen werk voor papyrologen.

Het eerste fragment is een deel uit de mythe van Horus en Seth, een van de grote Egyptische verhalen. De tekst is te zien in een van de laden van het Neues Museum. Deze papyrussnipper is gevonden in Hermoupolis en betrekkelijk laat geschreven, in de eerste eeuw v.Chr. Het hiërogliefenschrift was toen al drastisch vereenvoudigd geraakt en is in feite al iets totaal anders geworden: een schrift dat kan worden gebruikt om met inkt op papier te schrijven. Vermoedelijk zijn de leuke plaatjes van Egyptes oudste schrift esthetisch aantrekkelijker, maar je begrijpt de praktische afwegingen die de latere schriftsoorten populair maakten, het hiëratisch en demotisch (hieronder). Ondertussen kan iedereen zien dat deze klerk een mooie hand heeft.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | How to Understand a Picasso

2 oktober 2016 , 08:00 , door Prediker

Vandaag gaan we het eens even heel anders doen, want vandaag gaat u zich oefenen in het kijken naar en het interpreteren van moderne kunst. Tenminste, als u daar zin an heeft natuurlijk. U kunt op ieder moment nog besluiten weg te zappen!

Niet dat ik nu enig benul heb van kunst, daarom heb ik Evan Puschak, alias de Nerdwriter, hierheen gehaald om dat klusje te klaren, met een mini-college over Picasso’s Nachtvissen in Antibes (1939).

Hij lijkt er namelijk kijk op te hebben en hij kan zaken goed uitleggen. Bovendien zitten z’n video’s retegoed in elkaar, en heeft ‘ie wat wel de ‘gouden youtube-stem’ genoemd wordt. De woorden glijden lekker via het gehoor het brein in, in ieder geval.

Met z’n dictie is sowieso niets mis. Luister zelf maar!

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Gerard de Lairesse

25 september 2016 , 08:00 , door Lauren van Zoonen

ACHTERGROND - Op 10 september jl. opende Rijksmuseum Twenthe (RMT) te Enschede de deuren van zijn nieuwe tentoonstelling over de zeventiende-eeuwse schilder Gerard de Lairesse. Een primeur, want nog nooit eerder werd in Nederland een overzichtstentoonstelling aan deze oude meester gewijd. In de verschillende zalen hangen schilderijen, tekeningen en prenten uit circa dertig binnen- en buitenlandse collecties met als hoogtepunt de orgelluiken van de Westerkerk te Amsterdam. Naast het esthetische genot draagt de tentoonstelling ook bij aan het eerherstel van De Lairesse, die wat in vergetelheid was geraakt.

Van Luik naar Amsterdam

Gerard de Lairesse werd geboren in 1640 te Luik. Hij volgde zijn eerste lessen in de schilderkunst bij zijn vader en later bij de Luikse schilder Bertholet Flémalle. Hier ontdekte hij het klassieke schoonheidsideaal en waren Nicolas Poussin en Rafaël zijn grote voorbeelden. Inspiratie voor zijn modellen putte De Lairesse uit schetsen van Griekse beelden, waarvan de anatomie als ideaal gold.

In 1664 kreeg hij het aan de stok met twee ‘moordzuchtige’ zussen omdat hij zijn trouwbelofte aan een van de dames had verbroken. Hij vluchtte naar Maastricht en vervolgens naar Utrecht. Het jaar daarop werd zijn talent ontdekt door de belangrijkste kunsthandelaar van Amsterdam destijds, Gerrit van Uylenburgh, die hem in dienst nam. De Lairesse verhuisde naar Amsterdam en binnen zeer korte tijd was hij zo populair dat hij op eigen kracht de kost kon verdienen.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Hermes in Amsterdam

18 september 2016 , 15:30 , door Jona Lendering

ACHTERGROND - Amsterdam is de stad van dominees en kooplieden. Die laatsten hebben gezorgd voor een van de officieuze symbolen van de stad: de alom aanwezige Hermes, de Griekse god van de handel, kooplieden, dieven, boodschappers en reizigers.

De god – door de Romeinen aangeduid als Mercurius – wordt meestal afgebeeld als een naakte jonge man met twee attributen: de herautenstaf en een gevleugelde helm. Dit standbeeld maakt deel uit van de decoratie van het Tropenmuseum.

mercurius_tropenmuseum

De beeldhouwers die de sculptuur verzorgden van de Beurs van Berlage hadden wat meer moeite met naaktheid en gaven Hermes een mantel over de schouders en een nogal onpraktisch ogende rok die, zo te zien, permanent met de arm moest worden opgehouden.

amsterdam_beurs_mercurius1

Een derde attribuut van Hermes is de goed-gevulde beurs. Deze mies kijkende Hermes siert het herbouwde V.O.C.-schip ‘Amsterdam’, dat voor anker ligt bij het Scheepvaartmuseum.

voc_amsterdam_mercurius

Niet zelden heeft Hermes ook laarzen met vleugels. In de Griekse oudheid kon hij ook worden afgebeeld als een oude man, maar die is in onze eigen traditie bij mijn weten nooit aangeslagen. Ook de ‘herme’, een zuil met alleen een portret en een fallus, is niet erg populair geworden (zelfs niet op de Wallen). De ‘Hermes-als-kleuter’ is het dan weer wel, zoals dit guitige kereltje op het dak van het huis aan de Keizersgracht 64.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Tunnelvisie

11 september 2016 , 08:00 , door P.J. Cokema

Tunnelvisie is vooral bekend als een vorm van kortzichtigheid. De tunnel zelf wordt vaak gezien als een enge krocht, waar claustrofoben het al gauw Spaans benauwd krijgen. Zelfs als de wanden bedekt zijn met een kakofonie van kleurige graffiti, voelen sommige tunnelgangers zich er niet op hun gemak.

De tunnel is zwaar ondergewaardeerd. In essentie is de tunnel immers ‘verbinding’. Jawel, hoe langer een tunnel is, hoe donkerder de reis er doorheen kan zijn. En dat willen mensen niet. We zijn tenslotte ter wereld gekomen omdat we via een tunneltje uit het donker naar het licht zijn geperst.

Toch hoopvol nietwaar, dat mensen verlichting willen? Nu de tunnel nog louter als verbinding zien en we zijn al een stuk verder. Vandaag in KoZ onze tunnelvisie.

Korte tunnels zijn helemaal niet zo donker. Hooguit geeft het beton de passanten een grauw gevoel. Niet getreurd, door heel het land slaan overheid, burgers, bedrijven en kunstenaars de handen ineen om tunnels op te pimpen. Van Ruurlo tot Lierop. Van Almere tot Weesp. Het zijn hele, lieve tunnels geworden.

In New York komen tunnels voor die helser zijn dan de meest ellendige tunnel in Nederland. Ook daar moeten er kunstenaars aan te pas komen, om daar verandering in te brengen.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Glas in lood

28 augustus 2016 , 08:00 , door P.J. Cokema

Een paar stukjes gekleurd glas, omlijst door een loden randje. Meer is glas in lood niet. Iedereen kent het vooral van raamwerken in kerken, in Jugendstil architectuur of van de Tiffany lampen.

Glas in lood heeft echter een eeuwenoude geschiedenis en toepassingen zijn met de ontwikkeling van die geschiedenis mee gegaan. Voor wie van kleurrijke transparantie houdt vandaag dus glas in lood.

Om te beginnen met een paar fraaie voorbeelden, die in een eerdere aflevering van Kunst op Zondag werden aangedragen door trouwe reaguurders.

Met dank aan Rigo Reus die ons destijds Walter Womacka (1925 – 2010) tipte. Staatskunstenaar in de voormalige DDR en daarmee mede verantwoordelijk voor socialistisch realistische vensters. Onder andere in het voormalig Staatsraadgebouw in Berlijn, waar in het trappenhuis nog steeds Womacka’s volksverheerlijking hangt (hier een detail).

Ook in Berlijnse Humboldt Universiteit is glas in lood van Womacka te zien. Uiteraard een raam met bekenden als Marx en Engels….

… en een ode aan de wetenschap.

Tweede tip kregen we van reaguurder ‘zuiver’, die iets met religie heeft. Niet van de verstokt oude soort, denk ik, getuige zijn tip over Pierre Soulages, die tussen 1987 en 1994 een 104-tal glas in lood ramen maakte voor de Abdij in Conques (Frankrijk). Moderne kunst in een oude gebouw. Omdat het een kerk is, moest het natuurlijk iets mystieks hebben. Soulages is daar bijzonder in geslaagd.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Donald

21 augustus 2016 , 08:00 , door P.J. Cokema

De bekendste Donalds zijn ongetwijfeld een stripeend en een kuifeend. Allebei tamelijk lawaaiige snateraars. Herrie én brokken maken: het zal je enige troef maar zijn.

Er zijn zoveel leukere Donalds. Vandaag de verkiezing van de leukste, of mooiste, Donald. Trekt u zich er niets van aan dat sommigen postuum zijn. Hier zijn de kandidaten:

Donald Judd heeft wat met doosjes. Hier zijn ‘Untitled’, 1989, die u misschien al eens in het Stedelijk Museum hebt gezien.

Donald Sultan – Smoking Rings, 2001.

Donald Fortescue (i.s.m. Lawrence LaBianca) – Sounding, 2008.

Donald Duk – Monument van Puin, 1976.

Odili Donald Odita – Give Me Shelter, 2007.

Wegens copyright beperkingen kunnen we niet meer laten zien, maar neem zelf een kijkje bij graficus Donald van Schilt, landschapsarchitect Donald Marskamp, schilder Donald Rizzo, sculpturist Donald Morgan, schilder Donald Wilkinson, multi media kunstenaar Donald Fels, designer Donald Robertson en schilder/beeldhouwer Donald Locke.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Musea in alle jaargetijden

14 augustus 2016 , 08:00 , door P.J. Cokema

Sargasso duikt deze zomer in musea in Nederland en nabije omstreken. In elke aflevering van de zomerserie vertelt een lezer of redacteur over zijn of haar favoriete museum. Meer bijdragen welkom (mail naar info [at] sargasso.nl.). Vandaag gaat Kunst op Zondag de virtualiteit in.

Ook al blijf ik een ouderwetse liefhebber van concrete musea, de virtuele musea sla ik zeker niet over. Natuurlijk uit luiheid. Een viruteel museum is ‘het museum bij uw thuis’. Geen gedoe met afstanden en openingstijden. En zomer, winter, herfst of lente , je hoeft er geen snikhete dagen, sneeuw- en ijzel, stormwinden en stortbuien voor te trotseren.

Nadelen van virtuele musea: je bent er zo doorheen, zoveel zijn er niet. En je mist de geur, de ruimte, of een toevallig leuk IRL contact waarmee je eens lekker over de waargenomen kunst kan ouwebeppen.

Virtueel is alles mogelijk. Dat is waarschijnlijk de reden waarom websites die zich als internet museum prestenteren, dat nou net niet zijn.

Het London Internet Museum blijkt een architectuurwedstrijd te zijn: combineer het oude (een museumgebouw) met het nieuwe (internet technologie). In het voormalig North Woolwich Old Station Museum moeten bezoekers zowel de geschiedenis van het internet als diens toekomstmogelijkheden kunnen aanschouwen. Grappig dat het project dat de eerste prijs won ‘404:Not Found’ heet.

Vorige Volgende