Salvini werkt aan extreemrechts blok in Europa

ELDERS - Wie krijgt hij mee?

Italiaans vice-premier en Lega-leider Matteo Salvini heeft Europese ambities. In eigen land gaat het zijn partij voor de wind. Vorig jaar juni kwam Lega als kleinste van de twee coalitiepartners in de regering met de Vijfsterrenbeweging. Maar de vijf sterren verbleken  door moeilijk te vermijden rechtse compromissen. En Salvini wint.

Nu biedt Salvini zich aan als voorman van nationalisten en eurosceptici in het Europees Parlement. Begin dit jaar bezocht hij in Warschau de Poolse conservatieve regeringspartij PiS met voorstellen voor een samenwerkingsverband waaraan ook het het Franse Rassemblement National van Marine Le Pen wel zou willen deelnemen. De Hongaarse premier Orbán, inmiddels geschorst maar nog steeds lid van de Europese Volkspartij (EVP), toonde zich enthousiast over het nieuwe initiatief. ‘Een veelbelovende ontwikkeling’ noemde hij de mogelijke samenwerking tussen Salvini en Kaczynski.

Salvini heeft nu voor aanstaande maandag in Milaan een conferentie belegd om het verbond van populistische, extreemrechtse eurosceptische partijen verder uit te bouwen. Hij ziet daarvoor goede kansen nu deze partijen in verschillende landen, zoals Polen, Hongarije, Oostenrijk en Italië in de regering zitten en in andere landen, zoals Frankrijk en Nederland flink aan kracht winnen. In Milaan zijn partijen uit twintig landen uitgenodigd. Wie er precies aan de conferentie gaan deelnemen is nog niet bekend. Vandaag heeft Salvini in Parijs alvast een ontmoeting met Marine Le Pen, zijn belangrijkste bondgenoot.

Het doel van Salvini is wel duidelijk: het breken van de machtige as Parijs-Berlijn. Dat moet afzonderlijke natiestaten meer soevereiniteit opleveren, meer bescherming van de eigen identiteit en een zeer restrictief immigratiebeleid. De samenwerking van alle nationalistische partijen zal niet zonder slag of stoot van de grond komen. De verschillen zijn groot, bijvoorbeeld als het gaat over de relaties met Rusland. Salvini staat op goede voet met Poetin, de Polen kunnen zijn bloed wel drinken.

Als Salvini er in slaagt een sterk nationalistisch en eurosceptisch blok van partijen in het Europees Parlement te smeden is de kans groot dat Europa net als in afzonderlijke lidstaten naar rechts opschuift. De interne markt zal er niet onder lijden. De aanpak van de belastingontduiking of van de klimaatverandering waarschijnlijk wel. En wie brengen Salvini en zijn vrienden allemaal mee naar Brussel?

Identitaire beweging

Op Politico waarschuwt Julia Ebner, voor de ‘blinde vlek’ in Europa: de invloed van de extreemrechtse ‘identitaire’ beweging. Ze wijst naar de onlangs onthulde connecties tussen de terrorist die in Christchurch, Nieuw Zeeland, vijftig moskeegangers vermoordde en de Oostenrijkse Identitairen.  Brenton Tarrant sloot zich aan bij de ideeën van de Oostenrijkse extremisten die zich verzetten tegen de Großen Austausch, de ‘omvorming’ van de bevolking die er toe zou leiden dat de autochtone bevolking ‘een minderheid in eigen land’ wordt als immigranten niet het land worden uitgezet. Het is bekend dat de Oostenrijkse FPÖ, regeringspartner van de christendemocratische ÖVP nauwe banden onderhoudt met dit soort extreemrechtse groepen. De link met Christchurch was de aanleiding voor de Oostenrijkse premier Kurz om een conflict over een inval bij de geheime dienst te beslechten door de verantwoordelijkheid voor de dienst naar zich toe te trekken ten koste van zijn minister van Binnenlandse Zaken Kickl van de FPÖ.

Stille overname

Naar verwachting zal de FPÖ maandag aanwezig zijn bij Salvini’s conferentie. Ook de Duitse AfD wordt verwacht. Dat biedt nieuwe openingen voor nog obscuurdere extreemrechtse groepen. De AfD blijkt net als de FPÖ aantrekkelijk terrein voor neonazi’s die uit zijn op een ‘stille overname.’ Sociale media spelen daarbij een grote rol, schrijft Ebner, die verbonden is aan het Institute for Strategic Dialogue, een organisatie die zich inzet voor de bestrijding van extremisme. Zonder dat we het in de gaten hebben verspreidt extreemrechts via ‘libertarische’ platforms in alle vrijheid oproepen om geweld te gebruiken.

Het ISD ontdekte bijvoorbeeld hoe de Oostenrijkse beweging vorig jaar via besloten netwerken een campagne voorbereidde tegen het VN-migratiepact dat in Marrakech getekend moest worden. In verschillende Europese landen leidde het pact tot omvangrijke rechtse anti-migratie campagnes. De Oostenrijkse regering zag daar uiteindelijk van af.

De Duitse binnenlandse veiligheidsdienst volgt sinds vorig jaar tot grote verontwaardiging van de AfD de jeugdafdeling Junge Alternative en de Thüringse afdeling van de partij rond Björn Höcke. Het gaat met name om de banden met de Duitse Identitaire beweging. Vorig najaar stond het aantal dodelijke slachtoffers van extreem rechts geweld in Duitsland sinds de eenwording op 169.

‘Meer vrijheid voor racisten’

In Oostenrijk circuleert op social media een filmpje van een vrouw die in Wenen vanwege haar hoofddoek werd beschimpt en bespuugd. ‘Dit is ons land. De FPÖ smijt jullie er allemaal uit’, kreeg ze te horen. Haar vriendin die het filmpje openbaar maakte zegt dat racistische uitingen in Oostenrijk toenemen sinds de FPÖ in de regering zit. ‘Het lijkt er op alsof mensen die zich eerst gedeisd hielden nu menen dat ze alles kunnen zeggen en doen omdat er boven iemand zit die ze toch wel beschermt.’

Hoeveel ruimte gaat extreemrechts straks bieden aan groepen die het geweld niet schuwen om hun neonazi-denkbeelden in praktijk te brengen? Dat is een vraag die in de komende maanden zeker nog gesteld moet gaan worden aan Salvini, Le Pen, Gauland (AfD) en Strache (FPÖ), of ze nu gaan samenwerken of niet.