Regering controleren in reces

Als er geen ongelukken meer gebeuren, geen lijken onverhoeds uit de kast rollen en er geen opruiende tweets meer worden gekatapulteerd dan staat aanstaande dinsdag kabinet Schoof bij zijne majesteit op de stoep. En wat doet het orgaan dat het kabinet dient te controleren?

Dinsdag 2 juli 2024: Geen plenaire vergaderingen gepland
Woensdag 3 juli: Debat over de regeringsverklaring
Donderdag 4 juli 2024: Debat over de regeringsverklaring (voortzetting)
Einde vergadering: Stemmingen over moties ingediend bij het debat over de regeringsverklaring

Oh, en die donderdag worden er misschien ook nog een aantal nieuwe Kamerleden geïnstalleerd, ter vervanging van de veertien Kamerleden die per 2 juli bewindspersoon in het nieuwe kabinet zijn geworden.

Voor de twee vacatures die er ontstaan voor het clubje van mevrouw Van der Plas is er ruim keus uit de kandidatenlijst waaruit geput zal moeten worden. De Omtzigtigen zullen waarschijnlijk weinig problemen hebben om uit deze lijst vier bereidwilligen te vinden. Ook uit de kudde van Yesilgöz-Zegerius moet met gemak vier nieuwe Kamerleden geworven kunnen worden.

Bij de bende van Wilders is het afwachten of uit de zes kandidaten die er voor in aanmerking komen, nog wel vier mensen beschikbaar zijn om de gaten te vullen. En als dat gaat lukken, blijven er niet meer dan twee kandidaten over die bij eventuele toekomstige uitval van fractieleden moeten invallen. Da’s krap.

Het is natuurlijk ook een manier om de parlementaire controle te verzwakken. We fantaseren er even op los:

Er wordt een PVV-Kamerlid langdurig ziek. Dat is invaller nummer één. Dan blijkt er een fractielid dusdanig met justitie in aanvaring te komen dat Wilders zich gedwongen ziet het lid te ontslaan. Hoppa, invaller twee betreedt het veld. De reservebank is ineens helemaal leeg.

Wat later raken de Kamerleden Van de Born en De Roon zo overwerkt van hun dubbelfuncties (naast Kamerlid zijn zij respectievelijk gemeenteraadslid en lid Provinciale Staten) dat ook zij een tijdje met ziekteverlof gaan. En dan telt de Tweede Kamer geen 150 maar 148 leden.

Maar dat terzijde. Als het gedaan is met de bordesfoto, de regeringsverklaring, het debat daarover en de nieuwe Kamerleden gezeteld zijn, kan het controleren van het kabinet echt beginnen. Dat doet de Tweede Kamer door met zomerreces te gaan.

Nou is er gerede kans dat het nieuwe kabinet, uitgeput van de formatieperikelen, het even rustig aan doet. Gebruikelijk is dat het kabinet in de maand juli met reces gaat. De nieuwe ministers en staatssecretarissen kunnen natuurlijk ook zo in hun nopjes zijn over hun pas verworden macht, dat ze enthousiast aan de slag gaan.

Alle boeren worden vrijgesteld van welke stikstofmaatregel dan ook, het potje voor de toerslagenslachtoffers wordt met een paar miljard aangevuld en heel Ter Apel en Budel worden ontruimd en de asielzoekers worden over de grens gezet.

Amper de kont naar de camping gekeerd, zal dat (een deel van) de Tweede Kamer toch te gortig zijn. Er zijn dertig leden nodig om het parlementaire circus terug van reces te roepen. Daar draait een beetje volksvertegenwoordiging de hand niet voor om, want dat is wel vaker gebeurt.

Meer recentelijk werd de Kamer van reces teruggeroepen om andere brandende kwesties. In 2021 kon weden Tweede Kamer en een deel van het kabinet tijdens het zomerreces opgetrommeld voor een plenair debat over corona. Een jaar later idem vanwege de buitenslapers bij het AZC in Ter Apel. En in 2023 werd het verkiezingsreces tweemaal onderbroken. Eenmaal voor een stemming voor een spoeddebat over de oorlog tussen Israël en Hamas. En een tweede keer naar aanleiding van hertellingen van stemmen voor de verkiezingen.

Zelfs als kabinet Schoof zich de eerste weken rustig houdt (waar de controlerende macht beslist niet vanuit moet gaan), kunnen er dus akkefietjes zijn die het zomerreces verstoren. Het kan misschien geen hete, maar toch wel een onrustige zomer worden.