Recensie: Alzheimer-opera

Alzheimer is zo?n verschrikkelijke ziekte dat je wel heel erg je best moet doen om een opera erover niet aangrijpend te laten zijn. De Muziektheaterunie krijgt het bijna voor elkaar.

Vroeger was het makkelijk, met collectanten. Als je graag kunst subsidieerde, dan gaf je aan het Anjerfonds, en als je liever de ziekte van Alzheimer de wereld uithielp, dan stak je een tientje in de bus van Alzheimer Nederland. Als u zich afvraagt wat er met dat geld gebeurt, kunt u vrijdag gaan kijken: honderdduizend euro heeft de Alzheimerstichting opgehoest voor een opera.

Dat die opera grotendeels onverstaanbare liedjes bevat is natuurlijk niet erg. Dat hoort zo bij opera, en bovendien worden de teksten op een schermpje getoond, zodat de bezoekers alsnog het sinterklaasrijm van auteur Bert Keizer mee krijgt: ?De dood maakt geen geintjes, hij pakt de groten, maar ook de kleintjes.?

De slechte teksten, af en toe een valse noot, daar gaat een opera niet aan ten onder. De voornaamste schuldige is Eveline Karssen, die de vrouw van een dementerende bioloog speelt. Ze schmiert, ze heeft een lelijke stem en uitgerekend zij moet in het kader van dramatiek vrijwel elke zin twee of drie keer zingen. Het is een lange zit tot aan de pauze, en een enkele bezoeker houdt het dan voor gezien.

Na zo?n twintig minuten opera borrelt de gedachte op dat het podium er enorm op vooruit zou gaan met een kleine aanpassing, zoals een napalmbombardement.
En dan, ineens, staat hoofdrolspeler Hein Meens op, en doet hij een plas in de hoek van de slaapkamer. Zijn vrouw wordt boos, en begint het op te ruimen. Eén minuut later is manlief het voorval al weer vergeten. ?Weet jij waar mijn bril is??, vraagt hij. ?Lazer op!? is het antwoord. De verscheurende ellende van de ziekte is ineens getoond, maar ook de grappige, onvoorspelbare kant ervan.

De opera wordt af en toe onderbroken door een filmpje: hersenonderzoeker Dick Swaab, bioloog Midas Dekkers, politica Agnes Kant en een rijtje minder bekende Nederlanders belichten diverse aspecten van de ziekte. Het is een bekend verhaal: onze verpleeghuizen hebben nu al te weinig geld, en er komt nog een hele golf Alzheimerpatiënten aan. Ziekte en ouderdom zijn taboe in Nederland, dus we verbannen het naar lelijke zorgbunkers, waar we demente bejaarden laten verzorgen door allochtonen ? autochtone Nederlanders doen liever iets leukers voor hun werk.

De filmpjes zijn oases van rust en kwaliteit in het stuk. Alzheimer is een verschrikkelijke ziekte die niet alleen de patiënt zelf, maar ook zijn omgeving kapot maakt. Ook de hoofdpersoon gaat uiteindelijk ten onder in een grauw verzorgingstehuis, met naast hem een echtgenote die hij niet herkent en een dokter die niets voor hem kan doen.

Je moet wel heel erg je best doen om een stuk over Alzheimer op te voeren dat niet aangrijpend is. De Muziektheaterunie krijgt het bijna voor elkaar. Wie weet wat voor prachtig onderzoek er van de subsidiegelden had kunnen uitgevoerd? Na afloop heeft de bezoeker zelf een dementie-ervaring: niet één van de liedjes blijft hangen in je hoofd.

Rectificatie: De naam van Eveline Karssen was in een eerdere versie verwisseld met Caroline Cartens. Ons telefoontje naar de Muziektheaterunie had ons de verkeerde naam opgeleverd.