De belangrijkste drijfveer voor het aanpakken van excessieve bonussen was het wegnemen van een perverse prikkel.
Minister Jeroen Dijsselbloem blijft achter zijn bonuswetgeving staan, ondanks het feit dat (staatsbank!) ABN Amro onlangs het wettelijk vastgestelde bonusplafond omzeilde door de vaste beloning van de honderd hoogste topmanagers met twintig procent te verhogen.
Hoewel Dijsselbloem natuurlijk gelijk heeft dat zijn bonusplafond risicovol kortetermijndenken wel degelijk zal inperken, illustreert deze episode tegelijkertijd de volstrekte machteloosheid van de samenleving ten opzichte van de bankensector.
In de bankenwereld wordt de onaantastbaarheid van de publieke sector (banken mogen immers niet failliet) vermengd met het gebrek aan controleerbaarheid van de private sector.
Dat betekent niet alleen dat onverantwoorde risico’s kunnen worden genomen, maar daarnaast dat naar hartenlust kan worden gegraaid – ook als dat enkel in het belang van de werknemer is en niet in dat van het bedrijf.
Want zowel de tucht van de markt als de noodzaak tot publieke verantwoording ontbreekt.
En dan kan ‘de markt’ wel bepalen dat een bedrijf eigenlijk op de fles moet, dan kan de Tweede Kamer wel wat besluiten of de publieke opinie wat vinden; uitmaken doet dat toch niks.
Kortom: alles en iedereen staat machteloos. En dat betekent dat we gewoon kunnen gaan zitten wachten op een volgende ronde in de categorie ‘private winsten, publieke verliezen’.
En als in de tussentijd niks is veranderd, verwijten we degenen die straks voor deze publieke verliezen het hardst moeten bloeden de grootste morele zwakheid. Want alleen werkschuwe losers doen een beroep op een uitkering, nietwaar?
Gaat lekker zo.
Reacties (16)
De reden dat banken niet failliet mogen is omdat ze integraal onderdeel zijn van de belastingdienst in Nederland, zonder de banken zou de belastingdienst lang niet zo veel centjes ophalen als ze nu doet.
Verder vind de overheid het wel lekker die private banken die ze konden afromen (je hoorde de overheid niet klagen over het gedrag van de banken voor de crisis), daarom willen ze geen staatsbank omdat als die zich aan de regels houd er veel minder valt af te romen.
Plus dat geen enkele weldenkende Nederlander zijn geld op een bankrekening zet die van de overheid is, veel mensen zijn het gegraai van de overheid in de pensioenpotten van het ABP nog lang niet vergeten.
Zijn de bankiers graaiers, ja, is de overheid net zo’n grote graaier, ja, wie is de penarie, juist ja, de gewone burger.
@1:
Die overheid zit er namens ons(de kiezer) ;-)
Maar goed:
Er was eens een echte staatsbank.
“postbank-giro” zullen we maar zeggen.
De winst ging naar de staat en vervolgens in welke vorm dan ook, naar de burgers retour.
Toen de boel werd geprivatiseerd ging de winst naar het management en aandeelhouders.
Dus het privatiseren leverde de burgers verlies op en wat beleggers winst.
Dat de staat in het geval ING nog rentewinst heeft gemaakt
http://www.ing.com/Over-ons/Onze-berichten/Features/Features/Staatssteun-voor-ING-feiten-en-cijfers-op-een-rij.htm
is wel aardig, maar dat doet niets af aan het principe.
Geef mij maar staatsbanken
@2:
Welnee, de overheid is allang een staat binnen de staat geworden die zich niks meer van burgers aantrekt.
leg uit!
@0
“Hoewel Dijsselbloem natuurlijk gelijk heeft dat zijn bonusplafond risicovol kortetermijndenken wel degelijk zal inperken”
Is dat zo? Hoe kun je nou schrijven dat bonussen de hoofdoorzaak zijn en het too-big-too-fail principe slechts als zijdelinge factor beschrijven? Too-big-too-fail is hier HET probleem. Een vast hoog salaris lokt minder risicovol gedrag uit dan een bonus (al is het de vraag of bij dergelijk hoge salarissen een bonus nog veel uitmaakt, psychologisch gezien) dus daar heeft Dijsselbloem al gewonnen. Maar natuurlijk gaat het bij de politiek helemaal niet om het inperken van de risico’s, het gaat om symboolpolitiek: laten zien dat je bankiers iets kunt opleggen en dat je een moreel oordeel velt over het salaris van een bankier (want waarom zou 12 miljoen per jaar ineens onacceptabel zijn als 10 miljoen per jaar dat niet was?)
Het is symptoombestrijding en ondertussen is Nederland gewoon tegen de transactietaks en het opsplitsen van banken in retail- en zakenbanken (zodat die laatste groep voortaan gewoon failliet kan gaan).
Volgens mij staat de samenleving helemaal niet machteloos. Maar de eerste stap zou dan moeten zijn dat de overhoud zou wíllen ingrijpen. Het lijkt mij onwaarschijnlijk dat Zalm dit kunstje had geflikt, als hij had geweten dat Dijsselbloem enorme herrie zou gaan schoppen.
Maar volgens mij vindt de top van de huidige PvdA dit stelen, pardon welverdiende inkomen, helemaal geen probleem. Tot ’n jaar geleden of zo hoorde je excuus-Truus, pardon Hans Spekman nog met enige regelmaat over het royeren van leden die te veel graaien. Tegenwoordig: diepe stilte. En grootgraaier Wim Kok is nog steeds lid van de PvdA.
Pas als ze er iets aan zouden willen doen, in plaats van het kennelijk allemaal prima vinden, pas dan komt om de hoek kijken of het wel kán.
@5: Ik denk dat het idee met de bonusgrens eerder eentje was om (slecht) beleid te belonen met een bonus die het meervoudige was van het salaris in te perken omdat daarmee de bankiers bijna werd uitgelokt om ten koste van alles die bonus binnen te halen. Het too big to fail lijkt me niet het probleem dat aangepakt zou moeten worden met een bonusgrens. Dat dat wellicht het werkelijke probleem is, is dan ook een andere discussie die hiermee ook nooit had kunnen opgelost worden.
@7
Er worden minder bonussen uitgekeerd, dus als dat het doel was heeft Dijsselbloem gewonnen…
Bonussen worden mi vooral verdedigd door lieden die deel uitmaken ,of verwachten deel uit te gaan maken,van een dergelijke cultuur.
@9
Het feit dat er wel bonussen zijn maar geen straffen wanneer een doel niet wordt gehaald betekent botweg dat bonussen een graai methode zijn. Maar bonussen zijn niet de hoofdreden dat we problemen met banken hebben.
Wat de hoofdreden is, is niet zo makkelijk vast te stellen volgens mij. Het gaat om twee erg verweven en elkaar aanjagende factoren. Je hebt immers met twee aspecten van doen: de organisatie, en de individuele agenten. ( <- 'agenten' want de theorieen over hoe simpele heuristics in agents kan leiden tot complexe systemen is hier zeer nuttig.)
De bonussen zijn wel degelijk erg belangrijk – zoals punten in een spel bepaalden ze de score, en beinvloedden door hun beloning bepaald gedrag. Hierdoor kregen alle agenten, zonder dat dit noodzakelijkerwijs door de organisatie zo gestuurd was, sterke prikkels om zich te focussen op hoge risico's en snelle rendementen, ten koste van behoudendere structuren.
Het falen van instituties en organisaties leidt dan ook absoluut niet automatisch tot meer bestendigheid, als die interne mechanismen niet ook meeveranderen. Dat wordt nog versterkt omdat het falen van de organisatie niets zegt over de gevolgen voor de betrokkenen. Met de flitsfaillissementen van de laatste tijd is wel aardig aangetoond dat het helemaal niet erg hoeft te zijn om op gezette tijden je organisatie om te laten donderen – als je maar zorgt dat je zelf je waardevolle zaken alvast maar hebt afgedekt.
Verder: ja, de hoogte van de bonussen maakt veel uit, omdat het naast 'gewoon' geld vooral ook ging om een score, een ranking, wie is de beste. Dat zie je overal waar scores opduiken. Wat er aan vast hangt doet helemaal niet zo ter zake, het gaat om het meetbare.
En dat treedt uiteraard nog veel meer op in een omgeving waar scores en competitie en niet te vergeten testosteron ook nog eens bovenmatig aanwezig zijn. Allemaal mechanismen die elkaar aanjagen ipv temperen, in een steeds wilder wordende spiraal.
De reden dat banken niet failliet mogen gaan is dat ze ons girale geld creëren.
Ons papieren geld en muntgeld wordt door de overheid gecreëerd, voor private partijen staat daar gevangenisstraf op.
Al het girale geld wordt echter door private banken gecreëerd door middel van het verstrekken van kredieten. Dit is ooit eens zo gegroeid, en later gelegaliseerd: iedere augurk met een banklicentie kan geld creëren. En dat doen ze vervolgens anti-cyclisch: gaat het goed dan kan bij wijze van spreken iedereen zoveel krediet krijgen als hij maar wil, gaat het slechts zoals nu dan gaat de kredietkraan dicht.
Bijkomend probleem is dat het aflossen van schulden leidt tot het vernietigen van geld.
Oplossing: de overheid moet ook het girale geld gaan scheppen, en dit moet verboden worden voor private partijen.
Een instantie die zich hiervoor hard maakt in Groot Brittanië is http://www.positivemoney.org
@11
Bonussen zijn meer een symptoom dan een oorzaak , de extreme bonussen die we nu kennen zijn er pas gekomen toen dingen al uit de hand aan het lopen waren.
Je hebt gelijk dat het lot van de bestuurders lang niet altijd gebonden is aan het lot van de onderneming, dat is zeker een systemisch probleem (niet zozeer met flitsfaillissementen maar wel met gouden handdrukken en het hoge verloop dat tegenwoordig normaal is, plus natuurlijk voorkennis om aandelen te verkopen voor het failliesement wordt aangevraagd), maar natuurlijk worden investeerders wel terughoudender als een bank niet zomaar meer op staatssteun kan rekenen en bereiken banken niet meer zo makkelijk extreme groottes als falende banken niet meer overeind zouden worden gehouden.
Een overheid die gaat micromanagen hoe banken mensen belonen verspilt middelen die ook hadden kunnen worden ingezet om meer systemische problemen aan te pakken. Natuurlijk zitten heel veel politici niet op dat soort veranderingen te wachten, ze hopen dat het met een paar pleisters erop wel weer 20 jaar mee kan. Hervormen is ingewikkeldm kan misgaan en moet internationaal gebeuren, er zijn er maar weinig die daar hun handen aan willen branden en degenen die het wel willen houden er vaak nogal bizarre economische ideen op na (crypto-communisten, anarchisten, libertariers).
@12
Centrale banken beperken private banken sterk in hun vrijheid om geld te maken dus de overheid heeft zeker wel een vinger in de pap. Geldcreatie is geen reden om banken overeind te houden zolang niet alle banken tegelijk omvallen.
@14:
Op dit moment worden banken aangezet om meer geld uit te lenen. Onder meer door Quantitative Easing. Het gevolg is echter dat de banken hun geld op de beurs beleggen (nieuwe zeepbel), en amper geld in de economie stoppen. Op dit punt is de invloed van de overheid dus zo goed als nul.
Ten tijde van voor de huidige crisis lieten banken hun ‘leverage ratio’ maar oplopen tot ongekende hoogten (Fortis zat tegen de 44 juist voordat ze failliet gingen), en de centrale banken deden niets.
Met de Basel regelgeving (http://en.wikipedia.org/wiki/Basel_III) worden er nu wel limieten aan banken opgelegd, maar dat is geen duurzame oplossing.
@13, wie het ene doet, hoeft het ander niet te laten. Alleen de bonussen aanpakken is niet handig. Doen alsof de bonuscultuur alleen maar symptoom is en niet aangepakt hoeft te worden miskent de problemen.
En nee, de energie die hieraan besteed is had niet in plaats daarvan aan iets beters besteed kunnen worden – het is allebei nodig. Zonder het aanpakken van de bonuscultuur werken andere maatregelen namelijk ook niet goed. Het is vooral jammer dat men niet doorpakt.
(En tot slot: vergeet niet dat banken elkaars grootste investeerders zijn. Verwacht daar niet het heil van. Iedere bank heeft er namelijk op korte termijn baat bij, net als iedere individuele hoog niveau bankier/analyst, om het systeem uit te buiten – zelfs als dat tot ondergang van het systeem leidt. En het reele geld waar die systemen op gebouwd zijn, komen altijd uit de reele economie. Omdat bij faillissementen altijd de rekening neerkomt bij anderen dan degene die het faillissement hebben veroorzaakt – het hele punt van een faillissement is immers dat er een streep door de lopende schulden en verplichtingen gezet wordt en dat ze dus worden afgeboekt bij de schuldeisers. Zeker, de gevolgen van de ondergang van banken als ABN, ING, SNS of Rabo zijn onvoorstelbaar groot… maar met een heleboel DSB’tjes in je land krijg je ook flinke problemen.
Het geloof in de onzichtbare maar heilzame werking van faillissementen en de mogelijkheid om ten onder te gaan moet maar eens verdwijnen, het is niet op feiten gebaseerd.)