“In mij zeer dierbare landen als de VS en Nederland wordt vrije meningsuiting vaak verward met het hebben van een luide bek.”
(Geert Buelens, prijswinnende columnist De Standaard)
Standaard-columnist Geert Buelens kreeg de Arkprijs van het Vrije Woord. In zijn dankwoord haalde hij historicus Tony Judt aan, en stelde met hem: ‘Er is één criterium, één basisregel zo banaal dat onze leiders in politiek, economie, media en onderwijs hem al te vaak ongestraft hebben kunnen vergeten. Dat criterium is: wordt de maatschappij beter van wat we doen?’ Ja, dus ook de media: ‘…veel media zijn structureel kritisch (soms zelfs vernietigend) voor gezagsdragers, maar over de problematische aspecten van hun eigen bedrijf wordt zedig gezwegen.’ Oftewel: ‘Wie wordt er beter van grijnsjournalistiek en catenaccioberichtgeving?’ Aldus onze Belgische vriend.
Reacties (32)
Een zeer mooie uitspraak. Maar de analyse van Tony Judt (Dat criterium is: wordt de maatschappij beter van wat we doen?) mist iets heel fundamenteels. Nl de definitie van wat beter is.
Adam Smith vond dat ieder het beste voor zichzelf moest zoeken omdat dat zou leiden tot de beste samenleving der samenlevingen (jaja, parafrase). Ultiem is dat dus het beste der besten voor het individu met de grootste bek. Het is daarom dat de vrije meningsuiting (=goed voor de samenleving) wordt verward met de luide bek (=het volgen van Adam Smith).
Anders gezegd: zolang de samenleving gericht is op individuen die zichzelf ten koste van de samenleving van alles het beste toerekenen moet de samenleving rekening houden met de volgende definitie van beter:
Beter voor de samenleving is dat wat leidt tot de vervulling van de wens van de ene en tot het tegendeel voor de rest.
En dat impliceert dus o.a. een grote bek van ieder die die ene probeert te zijn ipv. vrijheid van meningsuiting voor eenieder.
Met plezier getipt. Maar wat is me dat nu voor een irrelevante illustratie?!?
Terzijde: Buelens doceert aan de universiteit van Utrecht, zie ook
http://nl.wikipedia.org/wiki/Geert_Buelens
http://blog.onserfdeel.be/post/2010/03/16/60ste-Arkprijs-van-het-Vrije-Woord-naar-Geert-Buelens.aspx
Heb u de speech overigens vooral getipt wegens de “Luide bek” passage:
“In mij zeer dierbare landen als de VS en Nederland wordt vrije meningsuiting vaak verward met het hebben van een luide bek. Met onverbiddelijkheid. Met durf. Dit virus tast steeds vaker ook het publieke debat in onze gewesten aan. Het algemeen belang wordt daardoor niet gediend. Wie vandaag het vrije woord wil verdedigen, moet volgens mij streven naar nuance. […]
Heel lang hebben we geleefd volgens Boontjes eigenzinnige Bakoenin-parafrase: ‘ook de afbreker bouwt op’. Vandaag is het zeer de vraag of dat echt altijd het geval is. Er wordt afgebroken omdat het cool is. Te vaak functioneert onze kritiek niet meer als een controle op en van de machthebbers, maar als een soort speelpleinbully die elk moment van zwakte zal uitbuiten. Die kritiek is het niet langer te doen om het algemeen belang. Hij wil bovenal scoren. Zijn eigen slimmigheid demonstreren.
[…] Er is vanzelfsprekend niets mis met kritiek vanaf de zijlijn, maar wel met kritiek die weigert rekening te houden met de complexiteit van het spel binnen de lijnen.
Radicale bescheidenheid past ons en vastberaden beschavingswil. Wie echt denkt dat de vrijheid van meningsuiting absoluut is, heeft niet goed begrepen waar het over gaat. Beter dan oud-Arkprijswinnaar Jan Blommaert kan ik het niet zeggen, wanneer hij benadrukt dat die vrijheid van meningsuiting ‘onderworpen is aan regels — aan de regels van het debat, aan die van de redelijkheid en van het respect voor de tegenpartij. Die vrijheden bestaan immers maar indien ze worden gebruikt als instrument voor vrijheid, niet als instrument van macht, geweld en discriminatie. De diepe verruwing van het maatschappelijke debat, waarin men enkel nog een opinie lijkt te hebben wanneer die opinie rauw, ruw en radicaal is, maakt de vrijheid van meningsuiting tot een travestie van zichzelf.'”
Eat that, KJ.
@2: Niet zeer relevant, maar met een kleine knipoog. Overigens zie ik via jouw link dat Ons Erfdeel het heeft over een Vlaamse man van de letteren. En die citeer ik hier m.b.t. Nederland.
Voorlopig komt er geen einde aan de toename van mensen met een dikke bek. Zelfs ‘het volk’ heeft een luide bek.
Zeer vermoeiend, dat internet.
Taal van de zittende macht.
@#5: ik vind het dwaas, randje beledigend. Het is echte een tang op een varken, Danny. (En waarom ook geen Libische vlag bij de berichten over de vliegtuigcrash, met nog ’s de Schotse ernaast bij wijze van knipoog.)
@8: De voorbeelden die je erbij haalt vind ik toch echt iets anders.
Nergens in http://www.standaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=G62Q7NHS laat GB het woord “Vlaanderen” of “Vlaming” vallen, en het artikel gaat zeker niet specifiek over de media in Vlaanderen (as opposed to). GB is ook allesbehalve iemand die zich als VL profileert, en de quote die jij koos gaat ook niet over het Noorden van België, dus waar slààt het op?
@3
‘De vrijheid van meningsuiting is onderworpen aan regels’, stel je.
Zijn dit ongeschreven regels, zoals de normen van fatsoen, of zijn het wetten? Het is verboden de holocaust te ontkennen, het is verboden om de koningin te beledigen en het is verboden om ‘god’ te ‘belasteren’.
Dit is een wezenlijk verschil, dunkt me.
Constructief voorstel: http://forum.politics.be/images/smilies/icon_grootnederlandvlag.gif ;-/
@#11: ik stel niets, het is een quote uit de speech van Buelens. En Buelens citeert ook Blommaert.
@10: Bloggend vanuit Nederland ben ik mij kennelijk onvoldoende bewust van Belgische gevoeligheden.
@11, het is in NL niet verboden de holocaust te ontkennen, waarom je dat zou willen is een ander verhaal, maar goed. Het is wel verboden de holocaust te ontkennen door te lasteren of opzettelijk te kwetsen, maar dat staat los van de holocaust zelf. In de NLse wet wordt de holocaust op de Joden niet specifiek genoemd, in tegenstelling tot de landen om ons heen.
Volgens mij zouden heel veel mensen die dit soort uitspraken doen, er goed aan doen om het niveau van ‘verbieden’ dat zij willen bereiken, bij hun uitspraken aan te geven. Dat maakt een adequate reactie heel wat makkelijker. Want:
Ik word niet bang van iemand die een column schrijft over de luide bek van iemand anders.
Ik word al heel wat banger als zij dreigen met dingen vanwege de luide bek van iemand anders.
Ik word echt bang als zij rechtszaken beginnen om de luide bek van iemand anders.
Ik word licht paniekerig als zij met wetgeving op de proppen komen die de luide bek van iemand anders nou ten ene male moet doen sluiten.
En het loopt me dun door de broek als er wetgeving is, die de luide bek van iemand anders bij voorbaat sluit.
We zijn niet bij dat laatste niveau aangeland (nog niet), maar het koor van mensen dat schreeuwt om wetgeving om datgene te beteugelen wat hen niet aanstaat in de uitingen van andere mensen, en om het deksel te doen op datgene, wat gewoon een kwestie van fatsoen zou moeten zijn, en niet van wet, wordt luider en luider.
En daar word ik toch wel heel erg bang van.
O, en gronk, dit kun je in je reet stoppen.
U mag alles zeggen wat u wilt.
Zelfs als ik het niet met u eens ben zal ik uw recht om te zeggen wat u wilt verdedigen.
makkelijk principe toch?
Dan kan die mediacriticus leuk ouwehoeren over luide bek of zoiets, maar inhoudelijk zegt hij dat sommige mensen (lees schreeuwende nederlanders en amerikanen) beter hun mond kunnen houden. En dat vind ik vreemd. Vind je wat anders? Schreeuw het van de daken. “Niet iedereen wordt begrepen… Het is niet iedereen gegeven om open om te gaan met kritiek.” Hier komt dan toch echt de opmerking dat de schrijver even bij zichzelf te rade moet gaan.
Als iemand de holocaust wil ontkennen, dan zal een of ander wetje zijn mening niet veranderen, hoogstens zal hij als hij zijn onjuiste mening in het openbaar ten gehore brengt belaagt worden door bonnenschrijvers (een willekeurige burger die met weloverwogen woorden rustig reageert is in NL amper meer te vinden).
wat gewoon een kwestie van fatsoen zou moeten zijn
..en als mensen dat fatsoen niet hebben, en sterker nog, gaan roepen dat het niet hebben van fatsoen een deugd is, dat de buren onderschijten hun goed recht is en dat buren daar niet over moeten zeuren ‘want het is maar schijt’, dan heb ik d’r geen enkel probleem mee als d’r mensen zijn die dat fatsoen afdwingen.
En als dat betekent dat een pathetisch cartoonistje om 4 uur uit z’n bed wordt gehaald door de pliesie, dan moet dat maar.
Wat gewoon een kwestie van fatsoen is dat je andere mensen ook hun zegje laat doen. Zelfs als je dat kwetsend vind. Als mensen dat fatsoen willen afdwingen, hoe moet ik dat dan zien? Moslimbroeders die cartoonisten belagen, of pliesie die in het midden van de nacht op de koffie komt? Of de deportatie van mensen met een andere mening? Je weet dat dat laatste de agenda is van zowel Wilders als fundies (van een willekeurige abrahamsreligie)
@gronk; Dat ben ik niet met je eens, bovendien chargeer je: ‘onderschijten’ is namelijk niet hetzelfde als ‘gebruik maken van de vrijheid van meningsuiting’. In het geval van onderschijten kun je er zeker van zijn dat de politie dat ‘fatsoen’ komt afdwingen. Maar volgens mij weet jij dat ook wel. Had je nog andere punten ?
Wat gewoon een kwestie van fatsoen is dat je andere mensen ook hun zegje laat doen.
Ook daar heb je smaken in. Mensen die voor een abortuskliniek hun ‘vrijheid van meningsuiting’ gebruiken om vrouwen die een abortus willen ondergaan te intimideren of nog even in te wrijven dat ze echt heel heel slecht zijn mogen wat mij betreft door de politie verwijderd worden.
Mensen die voor een absolute vrijheid van meningsuiting zijn, zijn IMNSHO absoluut autistisch. D’r zijn ook andere mensen op de wereld dan jij en je mening. Deal.
Alsof er altijd sprake is van absolute vrijheid van meningsuiting in sociale situaties (ik noem verjaardagen).
Wat gronk zegt dus. autisten.
@KJ: Zal ik het even voor je uittekenen: d’r is niks op tegen als iemand met z’n matties op z’n verjaardag het horst-wessel lied gaat zingen. ’t wordt een ander verhaal als-ie dat in een kroeg doet. Genoeg mensen die dan denken ‘nou, al die kaalgeschoren koppies, mij niet gezien’. Dan worden die mensen beperkt in hun vrijheid van kroegbezoeken. Nou hoor ik jou natuurlijk al roepen ‘maar zuh doen toch niks’, en ze kunnen toch gewoon de politie bellen als zuh wel wat doen?
Kan aan mij liggen, maar ik zou m’n biertje liever op willen drinken in een gelegenheid waar er niet ‘per ongeluk’ iemand tegen me aanloopt met z’n ellenbogen. Zonder dat ik op m’n hoede hoef te zijn voor gedoe.
Geblaat op de apenrots, dat is ’t.
Wat ik bedoelde te zeggen: ‘een kwestie van fatsoen’ is leuk bedacht, maar niet iedereen is fatsoenlijk. Dus dan zullen niet fatsoensregels, maar wetten de spelregels* moeten bepalen OF er zijn geen spelregels. Daar moet een keuze gemaakt worden.
* Zoals Snaporaz in #3 citeert
@gronk
bedankt voor het compliment van autisme.
D’r zijn ook andere mensen op de wereld met andere meningen. Het verschil tussen jou en mij is dat jij aan deze andere mensen “jouw fatsoen” wil opleggen met polities en ik wil dat dus niet.
IMNSHO??? wat bedoel je? Of is dit een mening waarvoor ik de vrijheidvanmeningsuittingcensuurpolitite moet langs sturen?
Overgevoelig [x]
En omdat gronk liever niet gestoord wordt tijdens het bierdrinken, moeten wij zuchten onder de wet die zijn of haar persoonlijke fatsoensnormen aan iedereen bij wet opdringt. Onder alle situaties.
En jij noemt mij autist. Ik noem jou dictator.
Mensen, je moet gewoon lezen wat er staat. En er staat een appel om genuanceerd te debatteren. Quod non, supra.
@26: Je roeptoetert maar wat je wilt. Leg mij eens uit hoe jouw vrijheid beknot wordt als je niet meer mag schreeuwen tijdens dodenherdenking. Of ‘Bom, bom, vlucht’ mag roepen.
@gronk; Ik heb nooit gezegd dat ik voor absolute vrijheid van meningsuiting ben. Als je mijn schrijfsels daarover hebt gevolgd, dan weet je dat ik concrete, realistische, acute, persoonlijke bedreigingen een no-no vind, en dat paniek zaaien en stalking (pesten) niet toegestaan zouden moeten zijn. Alsmede de logische, maar al in andere wetten vervatte verboden op bedrog etc.
En dat ik er bovendien nog niet helemaal uit ben (een uitdaging van Hal Incandenza die ik nog moet inleveren) hoe ik met het ‘radio milles collines’ scenario om zou moeten gaan. Laat ik het er voorlopig maar op houden (hai Hal !) dat zulke dingen in Nederland niet snel voor zullen kunnen komen – het recht op juiste, tijdige informatie is ook zoiets, bijvoorbeeld. En dat hangt nauw samen met de vrijheid van meningsuiting, tenslotte.
Maar bij bovengenoemde beperkingen houdt het voor mij wel op. En dat staat in Nederland nog zo ver van de realiteit af, dat ik, kennelijk, straffeloos voor alle synoniemen van ‘revolutionair’ (en dan zeg ik het vriendelijk) uitgemaakt mag worden op weblogs. Niet dat ik daar iets tegen heb, want zoals je weet ben ik *voor* zulke vrijheid van meningsuiting. Maar prettig is anders. En dat is nu precies de crux. Voor het politieke discours (*speciaal* voor het politieke discours) is het verdomde nuttig als mensen gewoon kunnen zeggen wat ze vinden, zonder dat Rene Danen c.s. onmiddelijk naar zijn advocaten rent om een zaak aan te spannen waar hij (ironisch genoeg) geen enkele belanghebbende in is. En dan moet je het onprettige er maar gewoon op de koop toe bij nemen. Zo gaat dat, in de grote-mensen-wereld.
Dus, holocaust-ontkenningen ? Prima. ‘Intifadah’ schreeuwen in de Leidsestraat (hai Harry !). Ook goed. Gekke tekeningetjes maken van allerlei mensen met rare gewoonten ? Kan niet beter. Zeggen: jij bent een lul ? Kom maar op.
Mensen hebben een eigen verantwoordelijkheid (en moeten dus niet huilen als ze zijn ‘aangezet tot iets’ wat toevallig ook nog eens illegaal was), en kunnen tegen een stootje. Schreeuwen tijdens de dodenherdenking ? Je doet maar. Maar (waarschijnlijk, hopelijk) krijg je dan wel de wind van voren (en niet van de wet, mind you, maar gewoon van je moeder) en laat je dat de volgende keer wel uit je hoofd. En als niet, nou dan niet. En misschien zijn er op gegeven moment wel genoeg mensen die zeggen: die dodenherdenking ? dat hoeft toch eigenlijk niet ? En dan houdt het op. Het zal wel niet, en ik hoop het niet, maar als dat zo is, dan is dat zo. We kunnen niet, qua fatsoen en qua acceptabele meningen, onszelf in de tijd fixeren in de hoop dat de storm wel overblaast. Dat is conservatief en tot mislukken gedoemd. Dat is een van de hoofdredenen dat we fatsoen niet in de wet codificeren.
Leg me geen woorden in de mond, gronk. En chargeer niet zo. Ik ben heus niet onredelijk – ik heb alleen niet dezelfde mening als jij. En van *mij* mag dat.
Voor alle fatsoensrakkers: http://www.bondtegenvloeken.nl/
Het grootste probleem is dat vele mensen die “een grote mond” hebben dingen roepen die een politieke lading hebben.
Is fatsoen niet tijd- en plaatsgebonden? Ofwel: de luide bek van hier en nu zullen we mee moeten leren leven?
Persoonlijke luide bek: Het grootste probleem is dat sommige mensen die een grote mond hebben dingen roepen die maar één lading hebben: frustratie.