OPINIE - Natuurlijk staat een promotor ook als co-auteur op een proefschrift. Dat hoort bij het hele proces, vindt onderzoeker Edwin Horlings.
Universitair hoofddocent Paul Nieuwenburg beklaagt zich in het NRC Handelsblad van 29 juni 2013 over promotoren die worden opgevoerd als co-auteur van een proefschrift. Een proefschrift is een individuele proeve van bekwaamheid, meent hij. Er zijn andere manieren voor promotoren om de publicatielijst op peil te houden.
In zijn oproep tot een verbod laat hij echter zien de wetenschap buiten zijn eigen vak niet te kennen. Hij verwart onderzoek met schrijven, gaat voorbij aan het feit dat onderzoek in grote delen van de wetenschap draait om teams en consortia en geeft een incorrect beeld van de rol van de promotor.
Hij verwart onderzoek met schrijven. Onderzoek is alles van het eerste idee tot de definitieve tekst. Het betreft ook het organiseren van toegang tot kostbare apparatuur, het verzamelen van geld, gegevens, patiënten en andere middelen, het organiseren en aansturen van partners in andere groepen en instituten, het ontwerpen van nieuwe methoden en technieken en uiteindelijk ook het schrijven van het artikel of boek.
Zelfstandig is niet hetzelfde als alleen. Wetenschap is steeds vaker teamwork. Het werken in teams en consortia wordt belangrijker naarmate het resultaat sterker afhangt van het samenbrengen van verschillende soorten expertise, van toegang tot onderzoeksdata en kostbare apparatuur en van gelijktijdig onderzoek door verschillende onderzoekers naar hetzelfde complexe probleem. Dat zie je bijvoorbeeld sterk in de medische wetenschappen en in de toegepaste natuurwetenschappen, maar ook steeds vaker in de sociale wetenschappen. Niet alle vakgebieden zijn zo collectief georganiseerd. In wiskunde en geschiedenis draait het nog altijd om het werk van individuele wetenschappers. En in de filosofie, natuurlijk.
Bewijst een proefschrift de bekwaamheid van een individu? Als een promotor alleen beoordeelt of een promovendus zelfstandig kan schrijven, doet hij zijn werk niet goed. Hij moet letten op het hele scala aan vaardigheden en het hele werkproces: hoe een promovendus een idee ontwikkelt, met data omgaat, een netwerk van co-auteurs organiseert, enzovoorts. Dat moet een promovendus onder begeleiding leren. De promotor beoordeelt die bekwaamheid door intensieve samenwerking. De promotiecommissie toetst of de promotor de bekwaamheid goed heeft beoordeeld. Co-auteurschap is maar een bijverschijnsel.
Edwin Horlings is coördinator bij de afdeling Science System Assessment van het Rathenau Instituut.
Reacties (15)
Een promotor kan toch gewoon worden vermeld als promotor?
Misschien verschilt het per discipline, maar op mijn proefschrift staat toch alleen mijn eigen naam. En op een binnenpagina de namen van de promotor en co-promotor. Dat mijn promotor op zijn publicatielijst zichzelf als co-auteur van mijn proefschrift neerzet, vind ik verder prima, hij heeft immers geholpen met het hele proces.
gaat voorbij aan het feit dat onderzoek in grote delen van de wetenschap draait om teams en consortia.
In wiskunde en geschiedenis draait het nog altijd om het werk van individuele wetenschappers.
WTF? Geschiedenis een solistische bezigheid? Wel eens gezien wat er komt kijken bij archeologisch onderzoek? Welke partijen daarbij betrokken zijn, toestemming moeten geven? Jazeker, er zullen leiders zijn, teamleiders, groepsleiders, onderzoeksleiders. Hiërarchisch gestructureerd onderzoek is, muv universitaire laboratoria met wat glaswerk en microscopen, vrijwel standaard. Iedereen een radertje in de grote molen met bijbehorende ambtenarij.
En wat zegt onze lokale geschiedkundige ervan?
Waar is Jona als je ‘m nodig hebt?
Maar of dat alles een promotor als coauteur rechtvaardigt vraag ik me ernstig af. Wat #1 zegt dus. Een coauteur moet in mijn ogen een substantiële bijdrage hebben geleverd. Die bijdrage moet dan werkelijk onderscheidbaar zijn aangegeven anders weet je niet waar nu werkelijk de promotie aan wordt verdiend.
@1
Juist. En zeker niet als auteur. Sorry als ik hiermee mensen voor het hoofd stoot maar ik vind iemand een slap excuus voor een wetenschapper als hij zijn naam op het proefschrift van een promovendus wil hebben staan. Ten eerste omdat de promotor zoals Kalief zegt als comissielid vermeld is. Ten tweede omdat het onderzoek (als het goed is) reeds gepubliceerd is in een vakblad, met de promotor als laatste coauteur. Dat laatste UITSLUITEND als het om het promotieproject gaat en als zodanig ondersteund door de promotor. Overigens stimuleert een goede promotor een promovendus om ook zelfstandig zonder zijn naam te publiceren. Ten derde omdat het proefschrift een proeve van bekwaamheid is. Niet alleen in het schrijven, ook in het denken en onderzoeken. Het zou onzuiver zijn als een (mede)examinator medeauteur van het examen van zijn leerling is. Natuurlijk zit er een enorme inspanning van de promotor in het proefschrift. Maar daar gaat het bij het proefschrift niet om en die inspanning kan op andere manieren tot uiting komen, door genoemd coauteurschap van de gepubliceerde artikelen bijvoorbeeld. Waar het om gaat is dat de promotor onderschrijft (op het getuigschrift, niet op de kaft) dat het werk op een zodanig zelfstandige manier tot stand is gekomen dat het op conto van de promovendus mag komen te staan. Dat zijn wetenschappelijke bijdrage aan het geheel (afgezien van het faciliteren) toch maar even ondergeschikt was. Dat de promovendus heeft laten zien als zelfstandig onderzoeker te kunnen functioneren. Dat het, met wat begeleiding en correcties, toch maar mooi zijn werk is. Natuurlijk heeft de promovendus niet in een vacuum geopereerd. Daar is het dankwoord voor. De promotor heeft als begeleider uiteraard een zeer belangrijke rol gespeeld. Maar de promovendus draagt, als projectleider van zijn eigen onderzoek, echter wel de volledige verantwoordelijkheid voor de inhoud. En dus staat alleen zijn of haar naam op de kaft.
Als bovenstaande niet opgaat, als de wetenschappelijke rol van de promotor te omvangrijk is, kan het werk uiteraard in een tijdschrift gepubliceerd worden maar kan er geen proefschrift tot stand komen. De kandidaat heeft immers (nog) niet aan het criterium voldaan. Als vierde punt: waarom zou een promotor een proefschrift aan zijn publicatielijst toevoegen, de inhoud is immers al gepubliceerd in een vaktijdschrift. Of is daarvoor ongeschikt bevonden. En een proefschrift van een ander op je publicatielijst heeft geen enkele waarde. Impactfactor 0.
Ik ben het helemaal met Paul Nieuwenburg eens.
Ik heb de “klaagzang” niet gelezen en kan niet. (geen link en geen NRC)
Ik kan mij wel voorstellen dat in sommige gevallen, door wat egotripperij, de promotors in bepaalde proefschriften “erg opvallend” vermeld worden, omdat menig promovendus het niet wijselijk acht, zich tegen wat drang in die richting te verzetten ;-)
Natuurlijk staat een promotor ook als co-auteur op een proefschrift
In onze vakgroep niet, dus het is geen issue. De exacte reden weet ik niet, maar ik kan mij heel goed vinden in reactie #3:
Maar de promovendus draagt, als projectleider van zijn eigen onderzoek, echter wel de volledige verantwoordelijkheid voor de inhoud. En dus staat alleen zijn of haar naam op de kaft.
Het gaat hier natuurlijk om de vier-artikelen-met-een-nietje-erdoor-proefschriften, neem ik aan? Zet je dan ook de namen van al die andere -tig co-auteurs op het proefschrift? De instituutsdirecteur die al die apparatuur en zo geregeld heeft? De minister van Onderwijs voor het verschaffen van de centen?
Volgens mij is dit artikel een Umwertung. Het is waar dat tegenwoordig “organiseren van toegang tot kostbare apparatuur, het verzamelen van geld, gegevens, patiënten en andere middelen, het organiseren en aansturen van partners in andere groepen en instituten” als zeer belangrijk worden gezien, maar dan kun je net zo goed de CEO van een willekeurig bedrijf een doctorstitel geven? Die doet dat namelijk ook. Dat georganiseer is een randvoorwaarde en eentje die royaal beloond wordt, zowel financieel als in citatiescores. Maar het is geen wetenschap.
Een Proefschrift is een tonen van kundigheid, dat hoef je niet alleen te doen maar je moet wel zelf het initiatief hebben en zelf tot een conclusie komen ander is het niets meer als een publicatie met een diploma. Co-auteur suggereert te veel invloed en te weinig zelfstandigheid. Dat is ook prima maar geen proefschrift en geen promotie waardig. En dan zijn er ook nog van die uitgebluste promotoren die willen profiteren van de naïviteit van verse breinen. Paul Nieuwenburg heeft helemaal gelijk.
@8:
” Een Proefschrift is een tonen van kundigheid, ”
Hoeveel proefschriften las je ?
Het merendeel van wat ik onder ogen kreeg riep bij mij niet die associatie op.
Zelfs de promotie van mr Euro verliep niet vlekkeloos, misschien verklaart dat de huidige ellende.
Vreemd,
Ik heb in mijn leven ongeveer zo’n honderd Nederlandse proefschriften gezien. Verschillende disciplines (aardwetenschappen, filosofie, biologie, scheikundige technologie, medische wetenschappen). Geen een keer heb ik de naam van de promotor er op zien staan als auteur. Wel vaak (en meestal op de binnenflap) promotor: XXXX
Zijn we niet allemaal hier een beetje blind aan het varen op artikelen waar een promotor al dan niet terecht medeauteur is? Of zijn die honderd of zo proefschriften die ik ken niet representatief? Is er uberhaupt wel een probleem?
Ik heb ook een honderdtal proefschriften in de kast staan, vanuit uiteenlopende disciplines. De meeste biomedisch, sommigen economisch, wiskundig, astronomisch. De belgische en engelse van ongebruikelijk formaat. Ik heb er echter nog geen enkele gezien met een co-auteur—laat stáán de (co-)promotor als co-auteur.
In de meerderheid van de gevallen zijn proefschriften bundelingen van wetenschappelijke artikelen, omhuld door inleiding, dankbetuiging en andere kaftvulling. Promotoren en co-promotoren staan bij deze artikelen meestal als laatste auteur vermeld in een vaak flink rijtje co-auteurs. Maar niet op de kaft van een proefschrift. Dat zou wel sneu zijn.
@9: Best veel en veel waren geen promotie waard. Net als diploma’s zijn promovendi al geruime tijd aan devaluatie onderhevig. Dat tij is alleen te keren door strenger te worden, om te beginnen geen publicaties met co-auteur accepteren als proefschrift.
@maxm: dat hangt een beetje van het vakgebied af. In de ‘zachte richtingen’ (alfa, gamma) kan ik me voorstellen dat d’r meer interlectueel denkwerk aan te pas komt. Maar in de beta-hoek worden promovendi gewoon gebruikt als goedkope arbeidskrachten, en een deel van het salaris wordt ‘uitbetaald’ als bonus in de vorm van een titel. Wat de deur openzet voor een zwervend bestaan als postdoc, en daarna hopelijk ooit eens een aanstelling als UD of misschien wel hoogleraar.
Het is natuurlijk hartstikke stoer om te roepen ‘dat promoties strenger moeten worden beoordeeld’. Dat past ook helemaal in de tegenwoordige populistsche roep om keihard aanpakken, en het klassieke gedrag van de ‘haves’ om het pleps buiten de deur te houden. Maar universiteiten zijn al een tijdje op hun retour. Dat komt vooral omdat ze gedwongen worden, of ervoor kiezen om wetenschap te zien als iets ‘manage-baars’. Tot iets wat je gewoon kan plannen. Drie gelukte proefjes, artikel. Vier artikelen, proefschrift.
Als je betere wetenschap wil, dan moet je alle bestuurders de universiteit uitjagen. Ervoor zorgen dat universiteiten door OCW niet meer betaald worden per geslaagde promotie. In plaats van te gaan zeuren dat ‘het vroeger beter was’.
Gronk, dat ben ik met je eens, maar een beetje klagen (door jou lekker geframed als zeuren) kan geen kwaad. Ik neem tenminste aan dat maxm niet het pseudoniem is van de Bussemaker of zo.
@13: Ik zit en werk in de beta hoek (private onderneming) en lees tientallen proefschriften per jaar van mensen om geschikte denkers een baan aan te kunnen bieden. P&O doet een voorselectie maar door een enorme schaarste aan talent zitten daar ook wel eens proefschriften tussen die net zo goed een werkstuk genoemd kunnen worden. Lekker knutselen en boem weer een werkeloze doctor want verwachting en reële waarde lopen te ver uiteen. Ja we moeten inderdaad af van die vaste carrière paden aan universiteiten die vrijwel automatisch na vier jaar een promotie opleveren en een bonus voor de instelling. Dat is vaak een lui en oninteressant pad dat veel te vaak bevolkt wordt door middelmatige studenten want de universiteit wordt betaald voor het traject dus zorgt er wel voor dat het bezet wordt, geschikte kandidaat of niet.
De promovendus van buiten de universiteit moet weer vrij baan krijgen. Bij ons wordt de aspirant promovendus enorm gestimuleerd als daar interesse voor is en dan schrikt je enorm hoeveel tegenwerking er soms komt van universiteiten. Ik durf zelf zo ver te gaan dat het vroeger makkelijker was voor een have not om te promoveren dan tegenwoordig. Wie niet in een promovendus traject zit of geen goed netwerk binnen een universiteit heeft moet heel wat doen om erkend te worden voor zijn of haar echt verdiende prestaties. Al die downvoters zijn verveelde promovendi die menen dat ze niet genoeg krediet krijgen voor drie en driekwart jaar freewheelen op internet.