“People always wanna know
The reason for what they consider senseless violence in the hood
I’ma break it down for you”*
Een voorrecht van onderzoek doen naar effecten van andere regels met de bijstand, is dat ik uitgebreid de tijd heb om de wetenschappelijke literatuur in te duiken.
Afgelopen week las ik een artikel over ‘reciprocity’, of in goed Nederlands: wederkerigheid. Het artikel “The Economics of Reciprocity”, van de economen Ernst Fehr en Simon Gächter, gaat over gedrag van mensen. Zij beschrijven dat er in de economische theorie veelal van uit wordt gegaan dat mensen handelen uit eigenbelang. En dat wanneer eigenbelang en ethische waarden conflicteren, het gedrag bepaald wordt door dat eigenbelang. Fehr en Gächter stellen hier echter een ander concept tegenover, namelijk dat van wederkerigheid.
Wanneer iemand op een positieve manier wordt benaderd (door iets of iemand), reageert iemand op een positieve manier. Wanneer iemand op een negatieve manier wordt benaderd, zal iemand negatief reageren. Deze positieve en negatieve wederkerigheid, treedt ook op wanneer dit conflicteert met het eigenbelang van die persoon. Fehr en Gächter illustreren dit met tal van voorbeelden van ‘irrationeel’ (als in: niet volledig door eigenbelang gedreven) gedrag. Variërend van Noorse literatuur uit de 13e eeuw, tot de afrekencultuur onder gangs in de VS.** Vervolgens tonen ze het bestaan van dit gedrag aan door middel van een aantal experimenten.
Een open deur?
Nu denkt u wellicht ‘godherejezus’, waarom doet iemand de moeite die wagenwijd openstaande deur in te trappen? En waarom besteed jij je tijd aan daarover te lezen?
Ik kan me die vragen in ieder geval goed voorstellen. Fehr en Gächter wellicht ook, aangezien ze zelf opmerken dat er voorbeelden van dit soort gedrag te over zijn. Maar blijkbaar was het in 2000, toen dit artikel verscheen, nog een gangbaar idee in de economie dat mensen alleen handelen vanuit eigenbelang. En in 2017 kreeg iemand nog een nobelprijs voor de economie, omdat hij in zijn werk heeft uitgelegd dat de calculerende, rationeel beslissende burger niet bestaat. In de categorie ‘beter laat dan nooit’, zullen we maar zeggen.
Want dat mensen niet altijd en volledig handelen vanuit een rationeel beredeneerd eigenbelang, lijkt evident. Dat mensen, als je aardig tegen ze doet, aardig terug doen, is geen nieuws. Dat als je iemand rot behandelt, je ook geen bos bloemen terugkrijgt, eveneens.
Maar goed, er worden wel meer dingen geacht open deuren te zijn, het heeft toch wel meerwaarde wanneer op wetenschappelijke wijze wordt aangetoond dat ze inderdaad open staan. Dat onderzoek voorbij de anekdotes gaat, en controleert of ‘logische’ aannames inderdaad kloppen (want dat blijkt toch ook niet altijd het geval te zijn). De (economische) wetenschap wordt er vast beter van, wanneer dit soort inzichten gemeengoed worden.
Wederkerigheid in de bijstandsproef
Wat dit nou precies te maken heeft met de proef met de bijstand, vraagt u? Nou ja, velen hebben opgemerkt dat de huidige benadering van bijstandsgerechtigden voor een flink deel gebaseerd is op wantrouwen. Dat was in verschillende gemeenten een deel van de aanleiding tot een verzoek aan het ministerie om te mogen experimenteren. Een andere, positievere, benadering, zou wellicht ook leiden tot een positiever resultaat.
Op basis van theorieën over wederkerigheid, zou dat ook best wel eens kunnen werken. En dat is dan ook één van de dingen die onderzocht gaan worden in de proef met de bijstand.
János Betkó is projectleider van de bijstandsproef in Nijmegen, en doet als extern promovendus bij de Radboud Universiteit (afdeling Sociologie) onderzoek naar de effecten. De komende jaren zal hij op Sargasso over deze proef met de bijstand schrijven.
*Uit: This Is Why We Ride, Body Count, Bloodlust, 2017.
**Vandaar het inleidende nummer en quote. Mocht u zich afvragen of ik inmiddels zo ver heen was, dat ik een stuk in de serie over mijn promotieonderzoek niet meer kan onderscheiden van een Closing Time. Uit het nummer blijkt overigens dat de slimmere gangsters (of althans: rappende ex-gangsters) zelf ook wel weten dat dit gedrag niet in het eigen belang is:
“I don’t think you can understand if you’ve never been in your streets
And held your best friend in your arms
Your child in your arms and watch them breathe their last breath
‘Cause somebody shot them dead in the streets
You ain’t thinking of calling the police
You want revenge and you want it now
I gotta be honest with you
If somebody were to kill me, shoot me right now,
My last words wouldn’t be peace
It would be get those motherfuckers”
Reacties (33)
Tja. Langs landweggetjes in Pennsylvania zijn boerenerven waar je de producten gewoon kunt weghalen en je geld op een schoteltje kunt leggen. Dit is een verkapt pleidooi om ook die andere menselijke tendens te negeren: namelijk dat in een anonieme samenleving, vertrouwen alleen maar als een perverse prikkel werkt en aanzet tot misbruik. In een niet-anonieme samenleving zijn geen bijstandstrekkers: die wonen namelijk bij hun moeder.
@1
Dat verschijnsel (producten die je aan de weg kunt kopen) kennen we ook in Nederland. En het mooie is, het systeem werkt ook nog. Mits er de indruk gewekt wordt van een vorm van controle. (camera bijvoorbeeld of een woning en verder weinig in de buurt)
Is de controle er niet of is het in een meer stadse omgeving, dan is de hoeveelheid diefstal dermate groot dat het systeem onwerkzaam wordt.
De open deur van Janos is ons allen welbekend. Maar de omstandigheden doen er ook toe. Mensen handelen enerzijds uit eigenbelang en anderzijds reflecteren zij het gedrag wat ze ontvangen. Positieve benadering van bijstandsgerechtigden werkt zolang het in een kleinschalige ‘dorpse’ omgeving is. In een geanonimiseerde omgeving zal het opportunistische eigenbelang meer gaan overheersen.
Wie denkt dat de mens even langs een sjabloon is te houden, die vergist zich. De mens heeft twee tegenstrijdigheden in zich: eigenbelang en gedrag reflecteren (wederkerigheid). Vanuit een idealistisch denkraam alleen naar wederkerigheid kijken is niet erg slim.
Een interessante, want juist het huidige beleid rond de bijstand is gebaseerd op wederkerigheid: de overheid geeft geld, en in ruil daarvoor doe je iets terug. Misschien is het probleem juist wel dat het geld van de overheid te weinig voelt als gunst (waar je iets voor terug wil doen), maar als een recht (wat van jou is, en waar je dus niets voor terug hoeft te doen).
Wederkerigheid klinkt mooi, maar op een hoger niveau niet zonder problemen, het is bijvoorbeeld ook de basis van cliëntelisme. De politicus doet iets voor mij persoonlijk en in ruil stem ik op die politicus.
Voor de bijstand geld natuurlijk dat als je wil profiteren van dit principe, dat je dan goed moet nadenken hoe je dat doet. In zijn algemeenheid de regels versoepelen triggert dit principe niet, specifiek voor één bijstandsgerechtigde de regels versoepelen wellicht wel.
https://joop.bnnvara.nl/nieuws/werk-voor-bijstandsgerechtigden-in-kassen-faliekante-mislukking
Zoals dit project liet zien is het niet alleen een kwestie van eigenbelang en wederkerigheid. Soms is het werk wel aanwezig, maar sluiten de behoefte aan arbeid en de beschikbaarheid daar van niet op elkaar aan. Enerzijds zijn er de werkgevers die eisen stellen waar de bijstandsgerechtigden niet aan kunnen voldoen, anderzijds zijn er de bijstandsgerechtigden welke geen perspectief hebben op een reguliere baan. Vraag en aanbod kunnen dan niet samen komen. Een onoplosbaar probleem.
Cynisch gezegd, er is arbeidspotentieel waar geen behoefte aan is en dit sorteert zich uit in de bijstand. Dat is inherent aan het economisch systeem van Nederland. Het sociale systeem maakt arbeid duur, hetgeen resulteert aan werkgeverskant tot hoge eisen aan hen die werken. De minder gekwalificeerden raken kansloos.
@4: Word. Een vriend van mij werkt daar waar de overheid dat laatste restje – mensen ‘met een afstand tot de arbeidsmarkt’, lees: een IQ van 80, gedragsproblemen, autistisch – toch aan werk probeert te helpen. Een redelijk hopeloze taak, zeker ook omdat de hoeveelheid geld die erin gestoken wordt de hoeveelheid geld die het virtueel zou kunnen besparen ver overschrijdt, en dus de neiging bij de (wisselende) politieke overlords snel is om het mes er maar in te steken.
@5 UBI UBI UBI
Is je vriend wel werkeloos maar “so be it”.
@6: Als dat het geval zou zijn – twijfelachtig, maar niet onmogelijk – dan zou ik natuurlijk alles doen wat ik kan om hem te helpen. Ik geloof namelijk wel in die niet-anonieme maatschappij. Ik denk alleen dat hij er nu niet is, en ook niet meer komen zal. En ergens (het voorbeeld van clientilisme) heeft ook zo’n maatschappij zijn eigen problemen.
“de huidige benadering van bijstandsgerechtigden voor een flink deel gebaseerd is op wantrouwen. “
Klopt. Want de ‘haves’ gaan er veelal vanuit dat elk rationeel ingesteld mens graag centen voor niets wil hebben. Ze vergeten daarbij dat je met het verstrekte bedrag een beroerd leven hebt, waarbij je jezelf en evt. kinderen veel moet ontzeggen, niet alleen materieel maar ook zaken die te maken hebben met gezondheid, welzijn, zelfontplooiing en respect (maatschappelijk meetellen).
Elk rationeel mens die een paar jaar lang van zo’n bedrag moet rondkomen wil eruit – indien fysiek en geestelijk mogelijk.
“Dat was in verschillende gemeenten een deel van de aanleiding tot een verzoek aan het ministerie om te mogen experimenteren. Een andere, positievere, benadering, zou wellicht ook leiden tot een positiever resultaat.
Op basis van theorieën over wederkerigheid, zou dat ook best wel eens kunnen werken. “
Het zou kunnen werken omdat er een aantal verstikkende regels worden opgeheven, die mensen feitelijk belemmeren initiatieven te ontplooien, die wél leiden tot meer inkomen en minder afhankelijkheid.
@3: De meeste mensen denken bij bijstand (dat trouwens in Nederland daadwerkelijk een recht is!) en wederkerigheid inderdaad vooral aan de dwangarbeid, zoals die min of meer is afgesproken door het vorige kabinet (maar die inmiddels nog maar beperkt als zodanig wordt toegepast, in de grote steden begrijp ik enkel in Rotterdam en zelfs daar niet zonder uitzondering), maar ik vermoed dat Janos het toch echt over iets anders heeft. Ik denk dat het meer te maken heeft met de mensen die bijstand krijgen wat minder met pesterijen bestoken (zoals eerdergenoemde dwangarbeid, maar bijvoorbeeld ook de dwingelandij om hun hele privacy op te geven op straffe van korting en de voortdurende stalking die daarmee gepaard gaat). Ik kan me wel voorstellen dat die extreem wantrouwende en voetveegachtige benadering door de overheid op termijn geen goed karakter kweekt bij mensen die langer in de bijstand zitten, of zelfs bij mensen die er wel uitkomen.
@4
Het probleem met de kassen was/is, dat het tijdelijk werk is, waardoor uitkeringen moeten worden gestopt en weer opgestart. Soms ook toeslagen.
Uitkeringsfabrieken als de Sociale Dienst of het UWV kunnen hier slecht mee omgaan. Ze betalen te lang door, maar wat erger is: ze starten de zaken te traag weer op. Mensen komen daardoor in financiele problemen, en soms zelfs schulden.
Als je dat van dichtbij hebt meegemaakt, of zelf ondervonden, dan sta je toch echt niet te juichen bij het aanbod van seizoensarbeid of ander tijdelijk werk.
Daarnaast krijgen de mensen vaak het etiket ‘fraude’, terwijl de uitkeringsinstantie de gelden zelf abusievelijk had overgemaakt – de mensen hadden het goed en tijdig doorgegeven.
Maar ja, het scoort wel lekker in de media: voor een x-bedrag aan onterechte gelden teruggevorderd.
@9: Natuurlijk heeft Janos het over minder pesterijen, en niet over het geld. Ik wijs er slechts op dat het begrip ‘wederkerigheid’ bredere implicaties heeft dan dat Janos dat nu doet, en dat als je dit een belangrijk mechanisme vindt om het bijstandsbeleid op te rechtvaardigen dat het loont om ook andere implicaties mee te nemen.
Juist omdat de bijstand in Nederland een recht is, is er geen gunst waar je als bijstandsontvanger iets terug voor hoeft te doen. Minder pesterijen/geen dwangarbeid kan natuurlijk een gunst zijn, maar dat is slechts een gunst zolang er pesterijen blijven bestaan. Zodra ‘bijstand is een recht zonder pesterijen’ de situatie wordt, is er geen gunst meer waar je vanuit de wederkerigheid een tegenprestatie voor zou verwachten.
Ik denk dat Janos gelijk heeft dat wederkerigheid een krachtig psychologisch principe is (vaak krachtiger dan eigenbelang) dat je als overheid zou kunnen inzetten om gewenst gedrag te krijgen, maar om van het abstracte wetgevingsniveau naar het persoonlijke niveau te komen waarop die wederkerigheid plaatsvindt is nog niet zo eenvoudig.
@9
Volgens mij is de versoepeling o.a. dat je wat langer wat meer mag bijverdienen, waardoor je de kans krijgt om iets uit en op te bouwen. Bij een eigen zaak kan zoiets belangrijk zijn.
Maar ik denk bijv. ook aan de vroegere onmogelijkheid om een gedegen opleiding te doen om uit de bijstand te komen; een korte cursus van enkele weken was het maximaal haalbare. Je moest immers ten allen tijde beschikbaar zijn voor de arbeidsmarkt.
Dit terwijl omscholing de enige uitweg kan zijn voor een belangrijke groep.
@11: “Zodra ‘bijstand is een recht zonder pesterijen’ de situatie wordt, is er geen gunst meer waar je vanuit de wederkerigheid een tegenprestatie voor zou verwachten.”
Toch kan er dan wel een wederkerigheidseffect optreden, simpelweg omdat je niet meer met wantrouwen en neerbuigendheid behandeld wordt (dat namelijk via wederkerigheid leidt tot wantrouwen en neerbuigendheid jegens overheid en mogelijk ook derden). Wederkerigheid gaat niet om gunsten, maar om de wijze waarmee je met mensen omgaat. De manier waarop we dat nu doen met mensen in de bijstand creëert cynische nihilisten.
Dat is inherent aan het economisch systeem van Nederland. Het sociale systeem maakt arbeid duur, hetgeen resulteert aan werkgeverskant tot hoge eisen aan hen die werken. De minder gekwalificeerden raken kansloos.
en waarom maakt het sociale systeem arbeid duur? Misschien door (allerlei) vormen van bijstand? dus het aanbod van bijstand creëert zijn eigen vraag naar bijstand. lekker is dat
verder on-topic: dit is heel erg vanuit de literatuur/theorie beredeneerd. in de verenigde staten. ik betwijfel of dit toepasbaar is op onze bijstand. de Amerikaanse verzorgingsstaat is een vangnet met gaten, hier hebben we een hangmat waar bijstand het eindstation is (na WW, WIA/Wajong, pre pensioen, IOW).
ik wacht liever op de resultaten van het nog lopende experiment @ Janos. dat de mens niet perfect rationeel zelfzuchtig is, is inderdaad een open deur.
@12: Volgens mij is de versoepeling o.a. dat je wat langer wat meer mag bijverdienen, waardoor je de kans krijgt om iets uit en op te bouwen.
of je hebt wat langer en en. nu hebben we experimenten laten we die gewoon in de gaten houden ipv allerlei aannames te doen over de goed/slechtheid van de menselijke natuur
@10
Klopt. Het project in het Westland gaf aan dat tijdelijk werk icm een uitkering niet werkt. Daarnaast was het ook wat naïef. Rotterdammers kunnen zelf de weg naar het Westland ook wel vinden. Gekwalificeerde mensen zullen dat ook wel doen, maar die vinden we uiteraard niet in de bijstand-statistieken terug.
@14
Het is uiteraard niet de bijstand die arbeid duur maakt. Het is het totaal-plaatje van sociale maatregelen. Minimumloon, sociale lasten, inkomstenbelasting, uitkering bij ziekte, enzovoorts. Dit heeft als neveneffect dat minder gekwalificeerde mensen moeilijk aan de bak komen. Daarom is het terecht dat er allerlei regelingen zijn zodat mensen toch een inkomen hebben. Een daarvan is bijstand.
Normaliter worden zaken belast welke ‘slecht’ zijn, arbeid is daarop een uitzondering. Als particulier betaal je zelfs weer 21% BTW op het hele gebouw van loon en lasten. Dus arbeid wordt niet alleen ‘gewoon’ belast, het wordt zelfs als een luxe product gezien. Je zou kunnen zeggen dat onze samenleving een cynische opvatting heeft over arbeid. Maar een oplossing heb ik ook niet. Nederland opereert in een internationaal verband en dan kan je niet zomaar zwaar uit de pas lopen.
@16: Het is uiteraard niet de bijstand die arbeid duur maakt. Het is het totaal-plaatje van sociale maatregelen. Minimumloon, sociale lasten, inkomstenbelasting, uitkering bij ziekte, enzovoorts.
voor de laagste inkomens zijn volgens mij alleen de sociale premies van belang. en dat is voor een groot deel bijstand in brede zin: financiele ondersteuning voor de groepen waarvan wordt gedacht dat die niet voor zichzelf kunnen zorgen (ouderen, gehandicapten, werklozen, zieken). dat is een groot goed maar als de inkomensondersteuning zelf de oorzaak wordt van geen inkomen dan doen we denk ik echt iets verkeerd.
@16: “Normaliter worden zaken belast welke ‘slecht’ zijn, arbeid is daarop een uitzondering”
Ligt wel heel hard aan je definitie van “slecht”. In de praktijk worden en werden overal vooral dingen belast die relatief makkelijk te belasten zijn en waar ontduiking relatief moeilijk is. Ik denk dat jij belastingen verwart met accijnzen, een (kleine) subcategorie van belastingen die nogal eens worden ingevoerd met de argumentatie dat ze tot doel hebben “slecht gedrag” te ontmoedigen.
In de praktijk worden en werden overal vooral dingen belast die relatief makkelijk te belasten zijn en waar ontduiking relatief moeilijk is.
oneens, belasting op arbeid is makkelijk te ontduiken/ontwijken: minder werken. nederland is kampioen deeltijdwerk.
@19: of zzp’er worden en he, daar hebben wij ook steeds meer van
@20: Ik denk dat het gros van die nieuwbakken gedwongen ZZP’ers maar wat graag tegen een CAO zou willen aanleunen.
Een onderliggend probleem is dat wij mensen onze soortgenoten al snel vanuit ons eigen perspectief en ervaring beschouwen. Een streberig type uit een gegoede familie zal daarom maar moeilijk kunnen begrijpen dat een ander, met een minder egocentrisch karakter en iets minder geluk met waar zijn wiegje stond, niet het maatschappelijk (lees financieel) succes heeft waarmee hijzelf is komen bovendrijven. En dan is het makkelijk de onfortuinlijken van luiheid te beschuldigen, maar als dat net zo’n ellebogenbikkels waren als hijzelf stond hijzelf misschien aan de kant en werd ook hij voor elke aalmoes heen en weer gechicaneerd door uiterst inflexibele -maar wel maximale flexibiliteit eisende- instanties die zonder rondpompbare werkzoekenden ook niet bestonden.
Ik heb indertijd eens een stage gelopen op een GAK en ik heb nog nooit zo’n zieke organisatie meegemaakt.
Binnen de bezittende klasse vertrouwt men elkaar evenmin.
De participatiewet komt voort uit neerwaartse klassenhaat, meer niet.
@22: Zoals de waard is, vertrouwt die zijn gasten.
@19: Minder werken is best wel moeilijk. Zoals je zelf al aangeeft, lukt het buiten Nederland vrijwel nergens. Bovendien ontduik je er niet zo goed mee, je blijft nog steeds belasting betalen over het deel dat je wel werkt, of correcter: over het inkomen dat je met dat (deeltijd)werken verdient, want Nederland belast niet arbeid, maar inkomen daaruit. Als je pas echt belasting wilt ontduiken, doe je al je werk gewoon gratis.
@21: Ik denk dat het gros van die nieuwbakken gedwongen ZZP’ers maar wat graag tegen een CAO zou willen aanleunen.
Hangt van de CAO af. Overigens is de modale ZZP geen postbode oid.
Een streberig type uit een gegoede familie zal daarom maar moeilijk kunnen begrijpen dat een ander, met een minder egocentrisch karakter en iets minder geluk met waar zijn wiegje stond, niet het maatschappelijk (lees financieel) succes heeft waarmee hijzelf is komen bovendrijven.
och ja het is allemaal geluk en heeft niks met inzet, inspanning en karakter te maken. gaap, flets jaren ’70 verhaal. ken genoeg mensen uit benedenmodale gezinnen die nu prima (>2x modaal) verdienen. naast enigszins goed werkende hersenen gaf werken en niet zeuren en geen zelfmedelijden hebben de doorslag.
@24:
Bovendien ontduik je er niet zo goed mee, je blijft nog steeds belasting betalen over het deel dat je wel werkt
je weet zelf dat met allerlei kortingen het gemiddelde tarief van deeltijders veel lager is dan van voltijdwerkers.
@25: Ik had het over het karakter van streberige types, jij ziet er meteen een aanzet in om alles dat niet dubbelmodaal is af te katten.
Dat is nog altijd geen kader dat de grote maatschappelijke beslissingen neemt. Ook merkwaardig dat je wel genoeg klimmers zegt te kennen maar niet het merendeel dat ondanks hard werken niet zo hoog komt bovendrijven. Als de bankier dementeert, zal toch iemand de tarrels van zijn kont moeten krabben…
Wie enkel naar het inkomen kijkt, heeft een wel heel eendimensionale blik, al is het wel een lekker simpel liniaaltje, dat dan weer wel.
@4:
Je vergeet nog een kleinigheidje, namelijk het minimumloon. De werknemers stellen gesteund door de wetgever eisen waaraan de werkgever niet kan voldoen.
Wederkerigheid als basisreactie. Er is wat onderzoek gedaan bij apen en kinderen, en hier bleek dat veelal altruïsme de basishouding is. https://www.youtube.com/watch?v=Z-eU5xZW7cU (probeer de irritante geluidjes en houdingen te negeren)
Nu is het natuurlijk wel de vraag in hoeverre de kinderen niet hun ouders’ voorbeeldgedrag gekopieerd hebben, maar voor de apen geldt dat natuurlijk niet. Anderzijds zal de reactie van beide groepen ook wel anders zijn zodra ze in hun eigenbelang worden geraakt. Maar misschien heb je er iets aan @Janos
@1, @2, @3, @8, @14 en anderen:
Natuurlijk bestaat er meer dan wederkerigheid, en natuurlijk is er ook zoiets als ‘eigenbelang’. En ‘context’.
Dit klopt natuurlijk ook.
Wat Fehr en Gächter hebben gedaan is wederkerigheid aantonen in een laboratoriumsetting, waar zoveel mogelijk gecorrigeerd werd voor andere invloeden. Het experiment dat wij doen speelt zich af in de werkelijkheid, met echte mensen, in het dagelijkse leven, in al zijn complexiteit. “Wederkerigheid” is één van de mechanismen die (vermoedelijk) invloed hebben op hoe mensen zich gedragen. Eigenbelang ook: er is (via de mogelijkheid meer geld dan normaal te mogen houden, als je werkt naast de uitkering) een directe ‘eigenbelang’ prikkel om (meer) te gaan werken. En er zijn nog wel meer mechanismen die een rol (kunnen) spelen.
@5 Tja, de aloude discussie over kosten en opbrengsten van re-integratie. Om die te bemoeilijken, enerzijds zou een deel van de mensen dat uitstroomt ook wel zijn uitgestroomd zonder hulp, anderzijds, ondanks dat de directe kosten misschien hoger zijn dan de opbrengsten, zijn de indirecte kosten daarbij meegerekend? (extra kosten voor zorg, bijzondere bijstand, etc., voor mensen die zonder deze hulp helemaal niet meer aan de slag komen)
@6 Ja, dat zou daar een oplossing voor zijn. Maar ook zonder universeel basisinkomen kun je dat oplossen, bijvoorbeeld door gesubsidieerde arbeid, sociale werkplaatsen… maar dat heeft men de afgelopen jaren ook te duur bevonden (of niet effectief, omdat men wilde dat mensen doorstromen naar ‘echt werk’ – ongeacht hoe realistisch die hoop was).
@9 Ongeveer wat jij zegt, maar ik wil die “pesterijen” en “voetveegachtige benadering” wel graag wat nuanceren. Sommige mensen in de bijstand zullen dit zeker zo ervaren, maar ik wil wel opmerken dat de meeste uitvoerders/ambtenaren ook mensen van goede wil zijn, die dat werk ooit zijn gaan doen om mensen te helpen. Laat onverlet dat vanuit de huidige Pwet mensen inderaad benaderd worden vanuit wantrouwen, en het geen gek idee is dat je dan ook wantrouwen terug krijgt. Net als dat wanneer je tegen mensen zegt: “nu houden we op je in de nek te hijgen, wat denk JIJ dat nu handig voor jou is, in jouw situatie?” je een constructievere opstelling terug krijgt. Wat je ongeveer ook zegt bij #13, trouwens.
@10: ja, tijdelijk werk is vaak een drama. Niet eens zozeer vanwege de uitvoerders (soms ook), maar met name vanwege de toeslagen van de belastingdienst. Als je wisselende inkomsten hebt op het minimumniveau, en weinig buffer hebt, kan het bijna alleen maar mis gaan. Je hoeft maar 1x iets verkeerd door te geven en 1) je krijgt te weinig toeslag, en kan je huur niet betalen, of 2) je krijgt te veel, en komt daar pas een jaar later achter als je moet terugbetalen, als het geld al lang op is, en dan heb je een schuld. Om het aantrekkelijker te maken voor mensen om te ‘werken naast de uitkering’ zouden veel dingen enorm versimpeld moeten worden. (dit is misschien een mooi onderwerp voor een volgend blogje)
@28 ik ga eens kijken, dank!
Wat Fehr en Gächter hebben gedaan is wederkerigheid aantonen in een laboratoriumsetting, waar zoveel mogelijk gecorrigeerd werd voor andere invloeden.
mwah, jij besteed hier welgeteld 1 zinnetje aan dus dat is een beetje dun. kan mij goed voorstellen dat het om 1,2 experimenten met Harvard studenten gaat begin jaren 2000’en. in hoeverre dat van toepassing is op de harde kern uitkeringstrekkers is echt de vraag. wederom, in nederland heb je een hele laag andere inkomensondersteuning voordat je in de bijstand belandt, in U.S. vrijwel niet. kan mij goed voorstellen dat daar heel andere mensen welfare ontvangen dan hier.
maar met name vanwege de toeslagen van de belastingdienst.
tsja, weer een goed bedoelde overheidsinterventie die een tegengestelde uitkomst heeft. je zou denken dat we op een gegeven moment hiervan zouden leren.
@30 klopt – het is in dit soort stukjes een balans zoeken tussen inhoud en er niet zo diep ingaan dat de casual lezer afhaakt. Bij een samenvatting van het artikel haakt 9/10e af, ben ik bang.
Maar de liefhebber voorzie ik graag van meer informatie! Het gaat zeker niet om 1 of 2 experimenten, waar hun artikel op gebaseerd is. Ze beginnen met wat voorbeelden uit de ‘echte wereld’, waarvan ik er al een paar noemde in mijn stukje. Vervolgens beschrijven ze wetenschappelijke literatuur en een flink aantal eerdere experimenten, die het bestaan van het concept al hebben aangetoond. Het gaat om experimenten uit de jaren negentig, uit tal van landen, waaronder de VS, maar ook een aantal Europese en Aziatische landen. Ze beschrijven hier niet onder wie die experimenten zijn gehouden (zo erg gaan ze niet het detail in), maar bij hun eigen experimenten (later) merken ze wel op dat ze onder studenten zijn gehouden – in die zin heb je (ten minste deels) gelijk met je opmerking in #30. Uit die eerdere experimenten concluderen ze (volgens hen op dat moment grosso modus de wetenschappelijke consensus) dat: 1) het concept bestaat 2) positieve wederkerigheid zwakker is dan negatieve wederkerigheid 3) een forse minderheid van de mensen meer handelt op basis van zelfzuchtigheid, en een kleine meerderheid meer op basis van wederkerigheid – in dit soort experimenten.
Wat zij vervolgens beschrijven is een aantal experimenten (deels door henzelf gedaan) waarin onderzocht wordt hoe dit doorwerkt in groepen; wat doet het met groepsgedrag, in hoeverre werken de verschillende types mensen op elkaar in, en beïnvloeden ze elkaars gedrag? Ze creëren een aantal experimenten waarbij er een ‘algemeen belang’ is, en mensen elkaar kunnen belonen of straffen – in beide gevallen ten koste van zichzelf. Bijvoorbeeld: experimenten waarin iedereen geld krijgt, iets gezamenlijk moeten doen, en mensen ‘freeriders’ kunnen straffen, maar daar wel voor moeten betalen. Dat blijken een hoop mensen te doen, waardoor degenen die eerst uit eigenbelang niets deden (‘de groep deed het toch wel’, toch opeens dingen moeten gaan doen, uit eigenbelang (anders volgt ‘straf’). Op die manier kan een soort van disciplinering volgen, van de zelfzuchtigen door de wederkerigen.
Je begrijpt, dit is een héél grove samenvatting, van één zo’n experiment, dat in een aantal varianten gedaan is. Maar hopelijk geeft dit voldoende antwoord op je vraag.
Waarbij uiteraard de vraag is in hoeverre dit ook op gaat voor mensen in een uitkering in Nederland – dat gaan we (hopelijk) zien. En met de kanttekening dat ‘uitkeringstrekkers’ en wat nare bijlklank heeft, en ik het zelf niet zou gebruiken.
@32: Dan noem je ze toch ‘royalty’ ?