Prinsjesdag versus verkiezingsprogramma’s

Tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen (APB) wordt in de Tweede Kamer flink gediscussieerd over de plannen die het kabinet heeft gepresenteerd tijdens Prinsjesdag. We weten dat regeren compromissen sluiten is, maar sluit de Miljoenennota nog aan bij de verkiezingsprogramma’s van de VVD en de PvdA van 2012? Nu het regeerakkoord omgezet is in de Miljoenennota en begrotingen, worden de coalitiepartners hard aangevallen. Niet alleen door politieke tegenstanders, ook binnen eigen gelederen lopen de gemoederen hoog op. In verschillende peilingen zouden beide partijen veel zetels verliezen als er nu verkiezingen zijn. De deur van het PvdA-kantoor in Amsterdam werd vorig weekend beklad met de leus ‘hier is je participatie’. Hoeveel maken de VVD en PvdA nog waar van hun verkiezingsprogramma’s uit 2012 als je deze naast de op Prinsjesdag gepresenteerde plannen legt? Een paar punten op een rijtje.

ANALYSE -

Onderwijs

‘Wat de PvdA betreft maken politiek en onderwijs afspraken waarin ambitie en mogelijkheden bij elkaar worden gebracht,’ staat in het verkiezingsprogramma van de partij. Dat is precies wat er nu gebeuren moet, want er ligt een onderwijsakkoord op tafel waarvan nog veel afspraken uitgewerkt moeten worden. De grootste vakbond van het onderwijs, de Algemene Onderwijsbond, heeft het akkoord nog niet ondertekend.

De VVD hield in haar verkiezingsprogramma nog vast aan de nullijn voor lerarensalarissen, bonussen voor goed presenteerde docenten en ‘de ingezette hervormingen van het speciale onderwijs doorzetten’. Precies het tegenovergestelde van waar de PvdA voor stond en daarnaast wilde de partij van Samsom dat de 1040-urennorm werd geschrapt. Er waren ook gemeenschappelijke doelen zoals het sociale leenstelsel voor HBO- en WO-studenten en het stimuleren van technische opleidingen en deze vinden nu doorgang in het akkoord.

Wat betreft de meningsverschillen; de 1040-urennorm is van tafel, waardoor scholen hun eigen tijd kunnen indelen. De nullijn blijft tot 2015 van kracht, maar vervalt daarna en het begrote geld van 2015 kan eventueel al verschoven worden naar komend jaar. Dit houdt wel in dat er over twee jaar minder geld beschikbaar is. Prestatiebeloningen zijn van de baan en helaas voor het speciale onderwijs gaan de bezuinigingen gewoon door. Wel nog even afwachten tot alle puntjes op de i staan.

Wonen

De woningmarkt moet opengebroken worden, dat stond zowel voor de VVD als de PvdA niet ter discussie. De vraag is alleen hoe? Lange tijd was het onbespreekbaar voor de VVD om te bezuinigen op de hypotheekrenteaftrek. In hun laatste verkiezingsprogramma bleek dat ze voor toekomstige kopers van een woning toch een ander plan hadden. De PvdA wilde de afbouw van de aftrek langzaam doorvoeren. Vanaf 2014 kunnen huizenbezitters met hogere inkomens stapsgewijs minder belasting aftrekken op hun hypotheek. Daarnaast zijn de hypotheekregels verscherpt, waardoor je na 2018 geen hogere hypotheek meer kan krijgen dan de waarde van je huis.

Voor huurders zijn er maatregelen genomen om scheefwonen tegen te gaan. Door een op inkomen gebaseerde huurverhoging door te voeren, betaal je als huurder meer zodra je meer inkomsten genereert. De PvdA was geen voorstander van het verkopen van sociale huurwoningen, want volgens hen moeten er genoeg betaalbare woningen voor de minima beschikbaar blijven. De VVD daarentegen wilde dat woningcorporaties huurwoningen gingen verkopen wat er volgens hen toe zou leiden dat ‘de corporatiesector flink zal inkrimpen’. In de miljoenennota is besloten om de verkoop van deze woningen makkelijker te maken, maar er is geen quotum vastgesteld van het aantal woningen dat een corporatie moet verkopen.

Voor ouders die hun kinderen een handje kunnen helpen bij het kopen van een woning is het de VVD gelukt om hen belastingvrij 100.000 euro te laten schenken.

Zorg

Een participatiemaatschappij is het ideaalbeeld van de regerende partijen, zo bleek uit de Troonrede. Wat de VVD betreft is dit participeren vooral van toepassing op de zorg. Want zoals ze in hun verkiezingsprogramma zeiden: ‘We zullen waar mogelijk een groter beroep moeten doen op de zelfredzaamheid van mensen’. De PvdA wilde veel zorg terugbrengen naar gemeenteniveau en ook de mantelzorger ontzien.

Hoewel er geen verplichting tot mantelzorg is, wordt er nu wel gezegd dat ‘Eén van de uitgangspunten van de hervormingen van de langdurige zorg is dat van mensen mag worden verwacht dat zij elkaar naar vermogen ondersteunen’. Verder zijn er wetsvoorstellen in behandeling om zorgtaken van landelijk niveau over te hevelen naar het takenpakket van gemeenten.

Werk

Eén van de grootste problemen tijdens de crisis is de toenemende werkeloosheid. De PvdA wilde de jongerenwerkeloosheid terug dringen en ouderen langer laten werken, maar de pensioenleeftijd zou in hun verkiezingsprogramma pas in 2017 omhoog gaan. Nu worden deze begrotingen in de miljoenennota al doorgevoerd in 2014. De VVD wilde voor de verkiezingen de werkeloosheidswet flink veranderen, maar de PvdA was hier geen voorstander van. De partijen zijn tot het compromis gekomen dat de duur van een WW uitkering verkort wordt van 38 naar 24 maanden en dat de sociale partners verantwoordelijk zijn voor de resterende 14 maanden.

In de verkiezingsprogramma’s van beide partijen werden zzp’ers bejubeld. Ze zouden ‘van onschatbare waarde’ zijn aldus de VVD en de PvdA omschreef ze als ‘de helden van de economie van de 21^ste eeuw’. Het was dan ook een grote schok voor ZZP Nederland toen de regering met voorstellen kwam om de zelfstandigenaftrek af te schaffen. In de miljoenennota hebben ze dit nu enigszins afgezwakt tot het inleveren van 300 miljoen euro.

Algemene politieke beschouwingen

Dit zijn een aantal punten waar de komende dagen over gesproken wordt tijdens de APB. Natuurlijk zijn er meer discussiepunten zoals het wel of niet aanschaffen van de JSF, waarover de PvdA nog steeds geen besluit lijkt te hebben genomen. De VVD die het toch niet voor elkaar heeft gekregen om de beloofde belastingverlaging door te voeren. Illegalen die straks strafbaar zijn als ze in Nederland verblijven. Allemaal beloftes die de partijen in het kader van regeren niet hebben kunnen waarmaken. Er breken spannende dagen aan voor het kabinet.