Het staat er krek zoals de bedoeling is, dan is dus alles naar behoren – daar lijkt toezicht vaak op neer te komen. Een korte blik, kijken of de beschrijving overeenstemt met de plannen en regels, jawel, fijn zo, u mag verder en hier is uw stempel. Veel plezier nog. Of de papieren werkelijkheid klopt met de echte? Daar maken toezichthouders en handhavers zich vaak minder druk om. Woord is wet, we controleren vooral of alles goed is ingevuld.
Zo kan een aannemer met arseen vervuilde bagger in een meer storten om dat te verondiepen, en kunnen oevers opgehoogd worden met bouwplastic, asbest, piepschuim of ander afval. Want de papieren waren in orde. Zo kunnen zorgbedrijfjes jarenlang valse declaraties inleveren en uitbetaald krijgen; alle stempels stonden immers netjes op de indicaties.
Zo kunnen zorgbedrijven via door advocaten en notarissen gefiatteerde constructies valselijk miljoenen euro aan winsten – gepeurd uit publiek zorggeld – opstrijken, door van zichzelf duur vastgoed te huren of gedeclareerde zorg niet te leveren. Als de papieren maar kloppen. Had dat zorgbedrijf geen toezichthouders, schrikt de Inspectie jaren later? Wat vreemd! Want hier – en ze wijzen op de statuten – staat toch dat ze die wél hebben? En zo ook kan Nederland – dat land waar alles toch zo mooi is geregeld – de facto een belastingparadijs zijn, waar Shell geen inkomsten- of vermogensbelasting betaalt, maar u en ik wel.
Toezicht houden is echt meer dan naar de ingeleverde papieren en verklaringen kijken: een werkelijke controle houdt in dat je kijkt of de daadwerkelijke gang van zaken zich redelijk verhoudt tot de verslaglegging daarvan. Dossiervreten, beheerstructuren uitpluizen, geldstromen controleren, monsters nemen, steekproeven uitvoeren, met betrokkenen spreken en geregeld zelf een kijkje nemen. Toezicht houden is papier niet voor lief nemen, en niet goedgelovig zijn. Waarom vinden toezichthouders het vaak zoveel makkelijker om burgers te controleren dan bedrijven?
Afgelopen week was ik tweemaal erg onthutst. Eenmaal over de zogeheten zorgcowboys die Follow the Money en Pointer hadden opgespoord; eenmaal over de bagger- en grondfraude die (alweer) Follow the Money samen met Spit en Zembla beschreef.
Vooral die laatste affaires deden me naar adem happen. Daar waren het nota bene de lokale overheden zelf die een sta-in-de-weg bleken: zij hadden de deal met de fraudeurs georkestreerd, en betoonden zich nu bovendien blind en doof voor de klachten van de benadeelden. Want op papier klopte het. Heus. Wat in het geval van de grondfraude extra stak is dat de overheid door haar eigen laksheid en goedgelovigheid had meegewerkt aan natuurvernietiging en bodemvervuiling.
Het erge is dat zulk varen op papieren werkelijkheden maakt dat de overheid zichzelf een steeds ongeloofwaardiger partner maakt – ook voor haar eigen burgers. Woord is wet, waarheidsvinding delft het onderspit. Zo voed je wantrouwen.
Deze column van Karin Spaink verscheen eerder in Het Parool.
Reacties (6)
Toezicht en handhaving is gericht op burgers. The law en order partijen (VVD, CDA, PVV, FvD) hebben het zo voor elkaar geregeld dat er voor bedrijven minimaal toezicht is. Krijg je dit.
@1: FvD heeft nog niets geregeld. Maar met het credo “oude zakkenvullers weg, nu wij!” staan ze wel vooraan.
de voorbeelden van een papieren werkelijkheid die niet strookt met de echte zijn eindeloos. Ik begin er niet eens aan.
@3: Papieren werkelijkheid en bureaucratie hebben vooral te maken met politieke werkelijkheid. Die is meer gericht op verantwoording dan op waarheid.
Precies, Papierwaarheid is toch méér bewijsvol, want dat kan door Wethouders, zelfs Burgemeester, ondergetekend worden. Bedrijven die door aannemers worden getekend, ook voldoende papierwaarheid, maar oweee toezichthouders van welke politieke partijen, of Trump voor de camera nogal vertoning op papier zette en hoe bewijs het? Zien wij die papierwaarheid, dan? Zeg maar hoor.
Hoe komen wij als burgers én ook werknemers op de wettelijke papierwaarheid on de loep te nemen dat het bijv geen “vuile smeerlappen” (= afval, plastic, vieze chemisch troepen) in de meer worden gegooid ? Hoe krijgen wij ook recht op om de wettelijke papierwaarheid te zien? Mag dat ook niet?
Dan zeg je toch: Pleuris op Smerige Bedrijven die erg vies maakten en ermee ongezien smijten waar dan ook zijn. Onlangs werd veel afvaltroepen van DSM in wateren ongezien gegooid, maar mooi betrapt. Die voorval moet je er tegen aan als de burgers, wie niet?, om die papierwaarheid te halen? Zet de hoge boete op die KUT DSM, waar mijn 2 ex -kut-zwagers daar nog steeds werken als laborant en operator. Faking KUTBEDRIJF!!!
Ja al de woeste woordenschatten van mij wetende uit onmacht en hoe pak je het dan aan? Behalve Columniste Karin Spaink mooi voor de lezers weet te pakken en resultaat?
Voorbeelden zijn ervan hoe Fractievoorzitters overal weten strelen voor hun eigen hachjes ( eigen toespreken naar het volk met megafoon !), geven het wel te vaak aan dat het onzin is, waarom letten wij alweer op de Boeren maar niet stampvolle Vliegtuigen aan de airport. Het is toch verrekt klote!!!
Tot slotte werk ik als archiviste/digitale verwerkster van alle oude boeken uit de eeuwen vanaf 1700. Heel veel wetboeken stonden ook erbij, geweldig dat je het zo leest hoe Wethouders/Burgemeester met zware inkt op papier zetten, zéér papierwaarheid in alle eenvoudig leven, ‘T gelukzalige Papieren!!!!
Toezichthouders worden bewust klein en tandeloos gehouden. Heb er ook al een paar keer over geschreven. Voor goedwillende ondernemers een crime, want telkens komen ze weer met risicoanalyses en compliance bull shit waar je aan moet voldoen. Maar als je dan melding maakt van een reële misstand, kijken ze de andere kant op. Het is gewoon beleid en zit in de haarvaten van de mensen die er werken.
Ik bedoel, een filmpje over misstanden in slachterijen of zo, daar gaan ze niet serieus achteraan bij de NVWA. Nee, dan gaan ze miepen dat dat filmpje op oneigenlijke wijze tot stand is gekomen. Alsof je zulk bewijs op enige andere manier zou kunnen verkrijgen! Echte opsporing en handhaving, dat moeten we niet willen natuurlijk, dat is zo’n gedoe.