Oorlog bestaat niet meer

RECENSIE - De introvertie van de Nederlandse politiek bepaalt de thema’s die media en politici in de verkiezingscampagne bespelen: migratie, woningnood, minimumloon, zorg. Buitenlandbeleid komt niet aan de orde. Oorlog bestaat niet meer. Althans niet voor de parlementsverkiezingen. Nederland had de afgelopen jaren echter wel degelijk een aandeel in de oorlogen in Syrië, Irak, Afghanistan en Mali. Goed dus dat aftredend SP-Kamerlid Sadet Karabulut ons met een bundel van haar columns nog even herinnert aan de Nederlandse medeverantwoordelijkheid voor geweld, dood, honger en ellende elders in de wereld.

Een pen tegen permanente oorlog heet de bundel van de woordvoerder van de SP voor Buitenlandse Zaken en Defensie die na vijftien jaar Kamerlidmaatschap afscheid neemt. In de columns en artikelen die ze de afgelopen jaren schreef voor dagbladen en Joop.nl zien we hoe Nederland, doorgaans onder Amerikaanse vlag, deelneemt aan verschillende gewapende conflicten. En vooral hoe het parlement over dit optreden telkens weer werd misleid. Aan de hand van Karabuluts pen breng ik enkele affaires in herinnering.

Afghanistan

O ja, Afghanistan. Ik kan me voorstellen dat de politici die hebben ingestemd met de Nederlandse bijdrage aan de oorlog daar dit onderwerp graag vergeten en het niet uit zichzelf naar voren zullen brengen in hun campagnes. ‘We zijn constant voorgelogen’, schrijft Karabulut. Over de Kunduz-missie bijvoorbeeld. Het zou gaan om de opleiding van politieagenten. Maar net als in de eerdere zogenaamde ‘opbouw-missie’ bleek deelname aan gewapende conflicten onvermijdelijk. Uit een opiniebijdrage in Trouw, 2018:

De oorlog in Afghanistan heeft vooral tot veel ellende geleid. Honderdduizenden kwamen om en miljoenen sloegen noodgedwongen op de vlucht, ook naar Europa. Het geweld in Afghanistan neemt de laatste jaren bovendien alleen maar toe. Noemenswaardige, structurele resultaten zijn niet geboekt. Al Quaida, ooit de aanleiding voor deze oorlog is nog altijd in Afghanistan actief. Sterker nog, de nog radicalere variant daarvan, Islamitische Staat, heeft er voet aan de grond.

En van de beloofde democratie is niets terechtgekomen. Hetzelfde geldt voor Irak. Een van de terugkerende stellingen van Karabulut is dan ook dat de oorlog tegen terreur niets goeds heeft opgeleverd. Alleen maar meer terreur. En winstgevende handel voor wapenfabrikanten.

Syrië

Nederland leverde voor meer dan 25 miljoen ‘niet-letale’ goederen aan islamitische strijdgroepen in Syrië. Die steun kwam terecht bij dubieuze groepen waarvan er een door het Nederlandse Openbaar Ministerie werd gekenmerkt als ‘een criminele organisatie met terroristisch oogmerk’. De volkenrechtelijke schendingen die met Nederlandse hulp plaatsvonden konden in de Tweede Kamer pas aan de orde gesteld worden door nauwgezet onderzoek van journalisten van Trouw en Nieuwsuur. En nog nam de regering niet voor honderd procent afstand van deze praktijken.

Irak

Meer leugens en misleiding kwamen er van regeringszijde toen bekend werd wat de gevolgen zijn geweest van het bombardement van een Nederlandse F16 in 2015 op een munitieopslagplaats van IS in Hawija. Er vielen zeventig doden, wat jarenlang werd ontkend. Rutte verklaarde ‘geen actieve herinnering’ meer te hebben aan die periode. Beschikbare informatie van de Amerikanen was jarenlang genegeerd. Karabulut:

Het jarenlange zwijgen over Hawija raakt aan de kern van de hedendaagse oorlogvoering, die meer en meer omgeven is met geheimhouding. Dit type oorlog, dat zich afspeelt uit het zicht van het parlement en de bevolking en zich daarmee aan serieuze verantwoording onttrekt, staat op gespannen voet met de democratie, die juist gebaat is bij transparantie.

Kernwapens

Eind oktober vorig jaar werd een VN-verdrag dat kernwapens verbiedt van kracht. Nederland heeft nog steeds een kernwapentaak. De wapens liggen opgeslagen in Volkel, zo wordt nu eindelijk openlijk toegegeven. Ondanks dat ook minister Blok ziet dat er massale steun in de bevolking bestaat voor kernontwapening weigert Nederland het VN-verdrag te ondertekenen en neemt ons land geen enkel initiatief om binnen het verband van de NAVO de ontwapening dichterbij te brengen. Karabulut: ‘Het komt neer op een impliciete steun voor (de theorie van) de nieuwe Koude Oorlog.’ Dat geldt ook voor de door Trump afgedwongen belofte aan de NAVO om 2% van het bbp te besteden aan Defensie die een nieuwe wapenwedloop op gang brengt.

Sadet Karabulut heeft als Kamerlid een en andermaal de vraag aan de orde gesteld waar zo’n wapenwedloop toe moet leiden. Meer oorlog, meer terrorisme, meer vluchtelingen? Het zijn dwingende vragen die niet mogen ontbreken bij de verantwoording van partijen die volgende week opnieuw om onze gunst dingen. Ze worden helaas te weinig gesteld. Voor de kiezer die deze onderwerpen wel serieus neemt kan ik de bundel van Karabulut van harte aanbevelen.

Sadet Karabulut, Een pen tegen permanente oorlog. Uitgeverij Aspekt, €17,95