De uitspraak van premier Rutte dat hij totaal (in drievoud) tegen een referendum is over multilatere overeenkomsten, is politiek interessant. Het ontslaat hem niet van zijn medeverantwoordelijkheid voor de wet die dat regelt.
Wetgeving komt overeenkomstig artikel 81 van de Grondwet tot stand in gezamenlijkheid van regering en Staten-Generaal. Wie daartoe het initiatief nam, kabinet of Tweede Kamerlid, is daarbij niet relevant. Ieder door de Staten-Generaal aangenomen wetsvoorstel, moet worden bekrachtigd door de (onder ministeriële verantwoordelijkheid vallende) Koning.
Artikel 2.a4 van het Reglement van Orde bepaalt dat de ministerraad besluit over het wel of niet bekrachtigen. Dat reglement vordert verder eenheid van beleid. Het kan niet zo zijn, dat een minister zegt: ik heb ingestemd, maar eigenlijk was ik tegen. Wie als minister vindt dat bekrachtiging tot een ‘rampzalige’ wet leidt en voor die opvatting geen meerderheid in de ministerraad krijgt, moet kiezen: aftreden of daarvoor de verantwoordelijkheid nemen. Je kan dan niet naar ‘collega’s’ of andere partijen als de eigenlijk verantwoordelijken wijzen.
Als de premier het echt zo’n slechte wet vindt, had hij zich sterk moeten maken voor het voorkomen daarvan. Tijdens de parlementaire behandeling had minister Plasterk zich daartegen dan moeten uitspreken. De minister zei bij de behandeling in de Eerste Kamer in april 2014 echter:
Om er geen cliffhanger van te maken begin ik met de conclusie. Dat is dat de regering neutraal adviseert over beide wetsvoorstellen, dus over dat over het correctief beslissend referendum en dat over het raadgevend referendum.
Ook voor dat oordeel, was Rutte evenzeer verantwoordelijk.
De woorden van de premier: “I am totally against referenda”, waren toen het kabinet over bekrachtiging sprak, blijkbaar nog niet aan de orde.
Deze column van dr. Bert van den Braak verscheen eerder op Montesquieu Instituut.
Reacties (43)
Regeren in Nederland is een zaak van compromissen sluiten, zeker in dit kabinet als dit met 2 tegenpolen. Als je heel principieel bent bij elk wetsbesluit valt het kabinet elke 3 maanden of je blijft als een soort SP eeuwig aan de kantlijn staan. Het feit dat het referendum raadgevend is geworden heeft het natuurlijk een stuk makkelijker gemaakt om neutraal te stemmen.
De andere partijen die voor gestemd hebben beginnen nu ook al terug te krabbelen met hun enthousiasme, menig PvdA/D66/Groenlinks politicus keek als een boer met kiespijn toe hun mooie referendumwet als publiciteitsstunt bleek te worden gebruikt door Geenstijl. Als we straks straks het Brexit referendum in Engeland gehad hebben en we nog een paar onzinnige referenda voor onze kiezen krijgen, denk ik dat ook de meeste andere partijen Rutte uiteindelijk gelijk zullen geven.
Het was als premier zijnde beter geweest om zijn mond te houden. Als VVD leider is het electoraal natuurlijk opportuun om de miskleun die het raadgevend referendum is er in te wrijven.
PvdA/D66/Groenlinks zijn uiteindelijk de oorzaak van de ellende.
Als achterban zijnde van die 3 partijen heb ik ook mijn bedenkingen bij de enorme naïviteit die zij hebben begaan. Mijn inziens ook het grote mankement van politiek links: de naïviteit.
Rutte heeft het met drie petten op gezegd: als hemzelf, als premier en als VVD-er, zei hij gisteren.
Rutte is trouwens wel een uiterst succesvol politicus, want hij krijgt de meeste neoliberale zaken er gewoon door heen. Tien jaar geleden zei hij al als staatssecretaris sociale zaken dat hij de sociale verzorgingsstaat eens goed zou aanpakken en dat is hem goed gelukt. Andere partijen zoals PvdA sputteren hoogstens een beetje tegen. Of nog erger: doen mee, omdat ze bang voor erger zijn.
Dit soort dingen gaan alleen maar om zijn poppetje, niet waar hij voor staat. Daar moet je een politicus op aanvallen.
Als premier behoort hij achter de wet te staan. Je bent immers gewoon onderdeel van een uitvoerend orgaan. De opmerking is dus geheel ongepast. Als hij het werkelijk zo erg vind, moet hij opstappen. En anders, gewoon uitvoeren.
Daarbij blijf ik het wonderlijk vinden dat een zichzelf noemende liberaal zo’n afkeer heeft tegen referenda, wat het enige middel is om de democratie terug te laten keren op een geweldloze manier op dit continent.
@4: Hoezo terug te laten keren? Is hij weg dan? Ik ben geen voorstander van een referendum. Besturen is een kwestie van keuzes maken die in het algemeen belang zijn. Bestuurders worden daarvoor democratisch gekozen. Ze hebben er voor geleerd en worden ervoor betaald. Een referendum kan, zoals we hebben gezien, misbruikt worden en dat democratische proces onderuit schoffelen. Een referendum kan er voor zorgen dat een niet gekozen minderheid zijn wil oplegt aan anderen. Daar is weinig democratisch aan.
@5:
“Is hij weg dan?”
Ja
“Besturen is een kwestie van keuzes maken die in het algemeen belang zijn.”
En het algemeen belang is heel duidelijk in deze, niet ratificeren. Daar hebben we een lange maatschappelijke discussie over gehad en uiteindelijk heeft het volk zijn belang geformuleerd met een NEE.
“Bestuurders worden daarvoor democratisch gekozen”
Bestuurders worden benoemd, niet gekozen. En een bestuurder moet uitvoeren wat de politiek hem voorlegt.
“Ze hebben er voor geleerd en worden ervoor betaald.”
Oja joh, heeft Rutte geleerd voor premierschap, staatsrecht, bestuurskunde? Nee, hij heeft geschiedenis gedaan. Pechtold was leraar. Wat je zegt is kolder en nergens op gebaseerd. je probeert een valse mate van autoriteit te creëren.
“Een referendum kan, zoals we hebben gezien, misbruikt worden en dat democratische proces onderuit schoffelen”
Hier komen al je fouten dus in samen. Een referendum is het democratische proces, bestuurders zijn niet gekozen. Het negeren van een referendum is het onderuit schoffelen van een democratisch proces. Wat jij bedoelt is het onderuit schoffelen van een proces, wat niet democratisch is.
“en referendum kan er voor zorgen dat een niet gekozen minderheid zijn wil oplegt aan anderen.”
Waarom zou iemand gekozen moet zijn zodoende legitimiteit te hebben? Elke stem is evenveel waard. Iedereen heeft er 1. Er heeft zich een duidelijk meerderheid gevormd. Die meerderheid wordt nu geschoffeerd door een minderheid, namelijk een paar handjes vol parlementariërs.
Daar is weinig democratisch aan, net als je orwelliaanse newspeak btw.
@6: grote woorden om te spreken dat ‘de democratie’ weg is, terwijl je behoorlijk door laat schemeren dat je het concept van een representatieve democratie niet bepaald begrijpt.
@7:
Heel representatief om een meerderheid in een ‘representatieve kamer’ te hebben terwijl een referendum wel anders aantoont. Feit is dat juist degene zoals @5 en jij niet meer weten wat democratie inhoud, maar te gewend/aangepast zijn aan de huidige modus operandi. Blijkbaar ben je in de veronderstelling dat het huidige beleid representatief is. Als een referendum aantoont dat het dat niet is, richt je vervolgens je pijlen de verkeerde kant op.
@8: dat zeg ik, je hebt werkelijk geen idee wat representatieve democratie inhoudt en gaat enkel los op de naam.
@9:
Dat mag je zeggen, alleen mis ik wel een belangrijk stukje onderbouwing en argumentatie, iets wat ik jouw wel gaf.
En een representatieve democratie waarin men niet representatief is, zoals bij het Oekraïne associatieverdrag, is niet representatief. In ieder geval niet de facto, enkel in naam.
De uitslag van dat referendum was ook niet representatief. Ten eerste was het maar een klein deel van de kiezers die uberhaupt is gaan stemmen (de overgrote meerderheid bleef thuis) en ten tweede: van diegenen die wel gingen stemmen heeft een aanzienlijk deel voor het verdrag gestemd. Nogmaals, doen alsof de uitslag van dit referendum dus wel represantatief is, is niks meer dan een doorzichtige leugen.
@9.
Henk laat zich leiden door zijn sterke anti-EU-mening. Daarom referendum. Daarom al het andere ondemocratisch. Telkens weer dezelfde redeneringen. Want ja, je moet eerst en opnieuw jezelf overtuigen, dan sta je sterker tegenover de ander.
Maar hij geeft gelukkig zelf aan dat veel mensen nog niet gewend zijn aan referenda, zelfs een afkeer ervan hebben, en dus gezien de opkomst een farce was van wat je onder democratie moet zien.
Misschien de volgende keer bij een referendum hogere opkomst en daardoor meer geloofwaardigheid. En democratischer.
@12:
Weer zo’n reactie zonder argumentatie. Mijn mening over de EU doet er helemaal niet toe. Dit gaat namelijk over democratie, niet de EU. Was de uitslag andersom geweest, dan was ik ook consequent geweest.
En waar met name de oudjes aan moeten wennen, is democratie. te lang zijn zij opgegroeid met het idee dat de gekozen leiders van hun zuil representatief waren en het beleid daarom juist is. Helaas pindakaas, het is 2016. Meer democratie is de tijdsgeest. Participeren, meebeslissen en niet-representatief beleid terugfluiten. Vroeger was dat links…
@11:
Die gore betichting, namelijk liegen, is makkelijk te weerleggen.
http://nos.nl/artikel/2092284-nee-kamp-referendum-oekraine-vergroot-voorsprong.html
http://nos.nl/artikel/2096660-peilingen-nee-kamp-steeds-sterker-opkomst-boven-30-procent-grens.html
en een artikeltje die jouw het een en ander nog kan uitleggen
http://www.universiteitleiden.nl/nieuws/2016/03/het-referendum-een-nieuwigheid-in-de-nederlandse-polder
@13: jij gebruikt een vuile PVV-truuk: de minderheid (in dit geval 30%) voordoen als de meerderheid (‘het volk vindt…’). De meerheid (namelijk bijna 70%) van de kiezers heeft niet gestemd bij dit referendum (en van die 30+% heeft ook nog een aanzienlijk deel voor het verdrag gestemd, dus nog geen 30% van de kiezers heeft tegen gestemd. Dat is een aanzienlijke minderheid). Dus, dit referendum is niet representatief. Jij blijft doen alsof dat wel het geval is.
@14:
Als je in een democratie woont, dan is het zo dat de kiezers representatief zijn voor de gehele bevolking. Daarbij, ook uit opiniepeilingen, van onder andere TNS NIPO, blijkt dat deze uitslag wel degelijk representatief is, ook voor de niet-stemmers.
Dus rot lekker op met je PVV truc. Cursusje democratisch denken kan geen kwaad voor jou.
Een referendum waar bijna niemand opkomt heeft niks met democratie te maken. Dan regeert de dictatuur van de minderheid. Gelukkig is het raadgevend en is het verdrag met Oekraine al gewoon in werking getreden.
Maar het is mij wel duidelijk dat de referendumwet gammel in elkaar is gestoken.
@15: Cursusje democratisch denken kan geen kwaad voor jou.
Van iemand die niet begrijpt wat een representatieve democratie betekent, vind ik dit een flink ironische opmerking.
@11: Dat is niet waar. Het is wel een representatief referendum
Bij het bepalen van de regels is tot stand gekomen dat bij opkomst van 30% het representatief was.
Daarnaast hebben alle kiesgerechtigden een uitnodiging gekregen.
32% is komen opdagen
68% is niet komen opdagen en heeft daarmee te kennen te geven de uitslag te laten aan de personen die wel zijn gaan stemmen.
Even wat statistiek. ALs je op 99% betrouwbaarheid wil uitkomen bij een populatie van 15M. Dan heb je een steekproef grootte nodig van een kleine 17.000.
30% opkomst is veel groter dan de benodigde 17.000 …….
@12, @14, @16: ook van de niet stemmers was een meerderheid tegen. Stelletje zuurpieten.
@19
Er waren een aantal voorstemmers zo dom om te gaan stemmen.
Dat is het probleem met het referendum. Waren zij nu maar thuisgebleven, dan hadden we niet met dit democratisch tekort gezeten.
Jij baseert je kennelijk op een of andere opiniepeiling.
Maar democratie houdt niet in dat Maurice de Hond de lakens uit gaat delen.
Niet-stemmers zeggen in feite ‘ik kies ervoor om niet mee te doen en laat anderen voor mij beslissen, hoe klein de groep beslissers dan ook wordt.’
Als bij de 2e kamer verkiezingen de opkomst onder de 30% is de uitslag gewoon geldig. Bij de lage opkomsten voor waterschappen en provincies en EU zeggen we ook niet dat de uitslag niet geldig of niet democratisch is want onder de 50% o.i.d.
Als niet-stemmers proberen het democratisch recht van een deel van het volk te saboteren door niet te gaan stemmen, dan moeten ze niet achteraf als een kleuter gaan huilie huilie doen dat ze dik verloren hebben en beweren dat 60% van 30% stemmers geen meerderheid is.
@20: Democratie houdt niet in dat de niet-stemmers de lakens uit gaan delen, maar de wel-stemmers.
@22
Er zijn ook bewuste niet-stemmers. Die tellen allen mee in een democratie. In de ‘democratie’ van bijvoorbeeld Assad, zou ik thuis blijven.
Je kan niet ongegeneerd de thuisblijvers als niet ter zake doende afwimpelen. Dat doen ze in een dictatuur.
Slechts 20% stemde tegen…de dictatuur van de minderheid.
Goh..in Syrie is ook de dictatuur van de minderheid aan de macht.
Toeval?
@23: [ Slechts 20% stemde tegen…de dictatuur van de minderheid. ]
Geweldig! Hoe frame ik de overwinnaars als dictators terwijl ik zelf probeerde de democratie van een ander te saboteren door niet te gaan stemmen. Je bent gewoon een slecht verliezer.
Ik hoor je wel weer als een komende coalitieregering met 76 zetels regeert bij slechts 80% opkomst; géén meerderheid volgens jou.
@24
Er is nergens een frame te bekennen. 20% was tegen het desbetreffende wetsvoorstel. En die claimen dat er naar hen geluisterd dient te worden. Ronduit belachelijk!
Het betreffende wetsvoorstel interesseert mij niet eens. Het grootste gedeelte, daar gaat de Nederlandse regering niet eens over. En zelfs dan…het is al in werking getreden! Slechts een paar paragrafen doen er toe.
We hebben gezien hoe 20% populisten zich hebben laten wijsmaken door Roos, Roemer, Baudet dat hun stem er toe doet. Totale volksverlakkerij. En verkrachting van de democratie. Maar populisten hebben niets met democratie….
@25: Allemaal kletskoek die aan het democratisch principe niets af doet.
Maar omdat het uit de Geenstijl hoek komt is voor jou alles opeens geoorloofd. Heel bedenkelijk…
De Tweede Kamer is representatiever dan het referendum natuurlijk. En ze hebben beiden hun functie. De Tweede Kamer beslist en het referendum geeft raad aan de Tweede Kamer.
@26
Ik kan er niets aan doen dat populisten zich verzamelen op Geen Stijl. Dat staat er ook buiten. 20% is een minderheid, dat is waar het om gaat. En die minderheid doet alsof ze een meerderheid zijn. Daarom maak ik ook de vergelijking met Assad.
Inmiddels zullen ze op GS er ook wel achter zijn dat hun actie niks uithaalt. En zo haal je juist het draagvlak onder de democratie weg. Ik wil populisten ook niet uitsluiten. SP en PVV zijn gewoon vertegenwoordigd in de kamer. Maar ook daar is het niet meer dan 20%…..
Rutte is een ideoloog pur sang die al jarenlang geoliede poep praat tegen een electoraat en hun representatieve vertegenwoordigers in de tweede kamer die kennelijk niet meer willen weten wat democratie nu werkelijk inhoudt. Wat bedoel ik met “ideoloog?”. Voor de helderheid (hoop ik) voer ik u terug naar het oude Griekenland waarvan verondersteld wordt dat het de bakermat van de huidige democratie is. Michel Foucault drukt zich ergens iets genuanceerder uit: In het oude Griekenland is onze “wil tot waarheid” geboren. Voor, laten we zeggen, Socrates, was de functie van het spreken van leiders het verklaren van de waarheid nu en ook de toekomstige waarheid. Socrates kritiseerde dat. Een belangrijke nuancering van F., want in diezelfde tijd stond boven de academie van Plato geschreven: “Alleen voor landeigenaren.” (Sociaal) begripsinhoudelijk geleidt dat beter dan “Wee hen die hier binnentreden en die de wiskunde niet machtig zijn.” De meetkunde die op deze academie onderwezen werd was landmeetkunde. Er was nogal wat gesteggel onder landeigenaren over de grootte van hun landgoed, aangezien dat de rangorde onder de elite bepaalde. Plato was verder niet geinteresseerd in verschijnselen, maar het idee achter de verschijnselen.
Boven de (neoliberale) academie waar we tegenwoordig allemaal, gewild of ongewild, les van krijgen staat geschreven: “Alleen voor experts”. Over de manier waarop tegenwoordig vrijheid en democratie om zeep worden geholpen laat ik Willem Schinkel aan het woord:
TTIP maakt onderdeel uit van dit geavanceerde feodalisme. Nu begrijp ik als engineer/zakenman vanuit > 30 jaar werkervaring heel goed waarom bepaalde onderhandelingen noodzakelijkerwijs geheim moeten blijven. Wat ik ook goed begrepen heb in die > 30 jaar dat de “financiele jongens” de fabricatie van zeer goede producten tegenhouden omdat de winstaccumulatie op korte termijn niet duidelijk is. Mijn motieven die ik hier voor een klein deel uitleg zijn tamelijk irrelevant t.o.v. de uitleg van Schinkel. Ik heb ook geen formele uitleg van het Montesquieu Instituut nodig om te zeggen dat een referendum over TTIP noodzakelijk is als een toilet. In een poging om de poep van anti-democraten en vrijheidsbelemmeraars als Rutte c.s. door te spoelen. Rutte mag zich verdedigen, maar het is hem niet toegestaan om democratische processen te verhinderen.
https://ttip-referendum.nl/
@28: Je reactie bevestigt alleen maar dat het jou 100% om Geenstijl gaat. Je bent niet in staat over het referendum te praten in basisprincipes zonder 80% over Geenstijl te kletsen.
Misschien moet je jezelf eens afvragen of mensen tegen Geenstijl kunnen zijn en tegelijkertijd tegen het Oekraïneverdrag.
@30
De motor achter het rancune referendum was dan ook GS. Dat de SP meelifte bij GS wekte mss verbazing bij sommigen, bij mij niet.
De kern is dat die hele referendumwet niet deugt en dat die bedreigend is voor de democratie. De SP is waarschijnlijk niet in staat om een referendum van de grond te krijgen, GS wél.
Zou zo’ n raadgevend referendum ook maar een klein beetje democratisch zijn, dan zou minstens 50% van het electoraat tegen moeten zijn zonder dat de voorstemmers op hoeven te komen. Het gaat immers om zaken die al zijn aangenomen in een democratisch proces.
Die focus op GS die jij ziet die is er in werkelijkheid niet. We zullen moeten accepteren dat er een groep mensen is die zó is. Echter om dat kleine deel van het electoraat via een raadgevend referendum de schijn van macht te geven is fout. Want 20% blijft een minderheid. Die zich echter meerderheid waant.
Dat er bij die 20% mensen zijn die zich toevallig niet conformeren met GS (jij kennelijk) staat daar buiten. Van de SP vind ik het ook niet slim dat ze zo opvrijen tegen GS. Maar dat moeten ze zelf maar weten.
@29
Heb ik iets gemist? Is TTIP aangenomen in Den Haag? (Voor zover DH over handelsverdragen gaat….)
@32: Klets maar raak. Daar ben je goed in.
@31: Tel het aantal keren GS en SP in je stukkie, dan zie je waar jouw motivatie ligt.
@33
Je weet zelf ook wel dat TTIP eerst door beide kamers moet voordat er een referendum over gehouden kan worden. Je roept op tot een referendum terwijl dat niet eens kan….
Hetgeen bewijst dat het raadgevend referendum allerlei verwachtingen oproept die niet waar gemaakt kunnen worden. Volksverlakkerij dus.
Daarnaast is het de vraag in hoeverre het nationale parlement er over gaat. Het E.P. gaat er over (art 3) net als bij de associatieovereenkomst met Oekraine. Misschien enkele paragrafen, maar dat weet niemand omdat de inhoud van TTIP nog niet bekend is.
Volksverlakkerij 2 dus.
En zo gaat de democratie er aan. Allerlei dubieuze groeperingen wekken verwachtingen die niet waargemaakt kunnen worden.
@35: Kletskoek. Worden we verwacht om te wachten tot toestemming uit politiek Den Haag om steun te betuigen aan een referendum over TTIP??
https://ttip-referendum.nl/
De waarheid heeft een schel geluid, Arjan….
“Daarnaast is het de vraag in hoeverre het nationale parlement er over gaat. Het E.P. gaat er over (art 3) net als bij de associatieovereenkomst met Oekraïne. Misschien enkele paragrafen, maar dat weet niemand omdat de inhoud van TTIP nog niet bekend is.”
Wie er over gaat is de Europese Commissie, waar geen democratisch proces aan ten grondslag ligt. Aan het einde dient het Europees Parlement goedkeuring te geven. Een tamelijk ondemocratisch parlement, aangezien ze niet praten over de inhoud, zelf geen opdracht hiertoe hebben gegeven, eenmaal in werking getreden kunnen ze het nooit meer ongedaan maken, ook niet na nieuwe verkiezingen. Die macht heeft het EP namelijk niet. Dat is dus ook een reden waarom Brussel niet democratisch is, je kunt de besluiten van je voorgangers namelijk niet terugdraaien.
En dan hebben we het nog niet gehad over ‘argumenten’ waar jij gevoelig voor bent, zoals de lage opkomst bij EP verkiezingen et cetera.
“Volksverlakkerij… dus.”
Helemaal met je eens.
Maar Henk toch…je weet toch dat de leden worden benoemd door de lidstaten en dat democratie de grondslag is van de lidstaten? En je weet toch dat het EP waar jij ook voor mag stemmen de leden goedkeurt?
Datzelfde EP gaat over TTIP. Iig waar het het handelsgedeelte betreft. Want daartoe is de EU exclusief bevoegd.
Wat het rancune referendum iig heeft duidelijk gemaakt is dat de bevoegdheden van de EU en van Den Haag goed duidelijk dienen te zijn. Kennelijk is dat bij velen niet zo duidelijk. En dat is begrijpelijk. Men wil niet zo hard zeggen waar de bevoegdheden van de EU liggen. Ivm de populisten weet je wel?
Wat TTIP betreft is men al gewaarschuwd door het rancune referendum. Of de onderhandelaars daar wat mee doen weet ik natuurlijk niet. Maar het maakt de onderhandelingspositie niet sterker.
@39:
Jaja, benoemde nationale bestuurders benoemen vervolgens een eurocommissaris en dat vindt jij democratisch. En dat benoemen gaat vervolgens ook nog op een niet gelijkwaardige manier.
Tot zover jouw ideale samenleving.
@16:
We zouden ook kunnen stellen dat het verdrag in werking trad, terwijl de procedure voor ratificatie in nederland nog niet afgerond was. (want er was nog beroep mogelijk tegen het besluit van de 2e kamer).
Daar ben ik het mee eens.
@41
In de EU van 28 landen kan je nu eenmaal niet wachten totdat het laatste land heeft geratificeerd. Het wachten is dus op Nederland.
Maar behalve Nederland is er natuurlijk niemand van de 27 mee bezig. Waarom zouden die 27 heronderhandelen over een in wezen niet eens zo belangrijk verdrag?
Ik kan me voorstellen dat Rutte totaal maar dan ook totaal niet gecharmeerd is van referenda over multilaterale overeenkomsten.
Het gaat totaal nergens over! Maar in de perceptie van 2 miljoen mensen wel. En die menen ook nog eens een meerderheid te zijn.
Als premier wil je je natuurlijk wel eens uitspreken over zoveel domheid. Niet slim, wel menselijk.
Een domme gammele referendumwet ja. En dat neem ik de initiatiefnemers hoogst kwalijk. Ik overweeg de CU;-)
@42:
Joh, wat doe je hier eigenlijk, op deze site voor burgerjournalistiek: De strijd tegen TTIP, het grootste Europese burgerintiatief ooit. In Mainz werd in oktober 2015 tegen TTIP de grootse protestdemonstratie in dertig jaar in Duitsland gehouden; een kwart miljoen mensen.