Nederland staat niet alleen. De Kroatische centrum-rechtse leider Andrej Plenković heeft na de verkiezingen van vorige maand een verbond gesloten met de extreemrechtse DP (Domovinski pokret – Thuislandbeweging). Plenković is sinds 2016 premier en leider van de HDZ (Hrvatska demokratska zajednica -Kroatische Democratische Unie), de grootste partij in Kroatië (34,4%). Voor een derde termijn heeft hij de voorkeur gegeven aan een coalitie met de DP (9,6%), een recente afsplitsing van de HDZ.
De HDZ is aangesloten bij de Europese Volkspartij EPP, de partij van Europese Christendemocraten. De nieuwe Kroatische coalitie leidde in Brussel bij socialistische en groene politici opnieuw tot zorgen over de koers van de EPP. Ursula Von der Leyen, Commissievoorzitter en Spitzenkandidat van de EPP wordt in Brussel nauwgezet gevolgd vanwege een mogelijk flirt van haar partij met het extreemrechtse blok na de aanstaande Europese verkiezingen. Dubravka Šuica, het Kroatische lid van de Europese Commissie vindt dat er geen reden is voor zorgen. Volgens haar is de DP een gematigde partij. De DP is voor alles nationalistisch en anti-Servisch. De Servische minderheid in het land moet volgens de partij worden uitgesloten van regeringsdeelname.
Rechterflank
De kans is groot dat Europese afgevaardigden van de DP zich straks aansluiten bij de extreemrechtse ID-fractie waar ze ook de PVV tegen zullen komen. Von der Leyen heeft drie rode lijnen genoemd voor een eventuele samenwerking in de EU met andere blokken: ze moeten pro-EU zijn, Oekraïne steunen en de rechtsstaat overeind houden. Of de DP binnen de lijntjes blijft moet nog worden bezien. De radicalisering is net als in Nederland begonnen op de rechterflank van centrum-rechts. Hrvoje Klasić, een expert inzake extreemrechts in Kroatië, zegt dat de HDZ in het verleden alle moeite heeft gedaan om extreemrechts uit de partij te verwijderen. Maar nu komen ze via een coalitie met de DP weer terug in het centrum van de macht. Het is niet duidelijk welke concessies Plenković heeft moeten doen om een nieuwe regering te kunnen vormen. Een teken aan de wand is dat De DP heeft geëist subsidie voor een krant van de Servische minderheid stop te zetten. De voorzitter van de Kroatische journalistenvakbond vreest dat het daarbij niet zal blijven. “In haar programma kondigde de DP een aanval aan op HRT [de Kroatische publieke omroep], HINA [het staatspersbureau] en de hele mediascène. Wij zullen ons tegen deze aankondigingen verzetten en ik roep alle collega’s op om solidariteit te tonen, want vandaag wordt Novosti aangevallen en morgen zal het iemand anders zijn.”
Tegen de Serviërs
De voorzitter van de DP, Ivan Penava, burgemeester van Vukovar verdedigt het gebruik van de leuze ‘Za dom spremni‘, een soort ‘Sieg Heil‘ van de fascistische Ustasza. Wie zich daardoor beledigd voelt kan beter Vukovar niet bezoeken, zei hij onlangs. De stad in het oosten van Kroatië heeft in de burgeroorlog in 1991 zwaar geleden onder gevechten tussen onafhankelijkheidsstrijders en het Joegoslavische leger [de foto hierboven is van een herdenking van de Slag om Vukovar]. In die regio is de aanhang van de DP ook het grootst. De DP is niet tegen de EU, maar was wel tegen de euro, die inmiddels ook in Kroatië is ingevoerd. Verder heeft de partij conservatieve standpunten over abortus en het homohuwelijk. De DP staat achter Oekraïne, wat niet zo verwonderlijk is gezien de steun voor Rusland in Servië. Training van Oekraïense soldaten door het Kroatische leger gaat de partij echter te ver. De betrouwbaarheid van de DP als coalitiepartner is al meteen op de proef gesteld. Enkele leden van de nieuwe parlementaire fractie zijn in het zicht van de coalitie met HDZ al afgehaakt.
Bij de Europese verkiezingen is Plenković opnieuw de lijsttrekker van de HDZ. Zo kan hij wellicht binnenslands zijn positie nog versterken. De verwachting is dat in Kroatië vooral binnenlandse zaken in de campagne een rol gaan spelen. Economie en corruptiebestrijding staan daarbij bovenaan. Veiligheid, immigratie, asiel en euroscepsis zijn in Kroatië niet zo prominent aanwezig als elders in Europa. Kroatië kijkt nog steeds naar de NAVO als het om veiligheid gaat, immigratie staat er nog niet hoog op de agenda, asielzoekers blijven zelden lang in het land, schrijft Ivor Sokolić.
Reacties (5)
Rechts is overal aan een opmars bezig. Waar moet dit eindigen? Geen idee. Maar het is zeer verontrustend. Het gaat erom de rechtstaat te verbeteren en te versterken zodat we enige mate van bescherming hebben tegen ingrepen van rechts die te ver gaan. Rechts eigent zich overal de democratie toe door te beweren dat ze de uitvoerder is van de volkswil. Dit is best wel eng. Democratie is mooi en aardig maar democratie zonder beperking van de rechtstaat is de ergste tirannie denkbaar namelijk door je gelijken.
De radicalisering is net als in Nederland begonnen op de rechterflank van centrum-rechts.
Zo zou ik Pim Fortuyn toch niet willen omschrijven?!
Er mist wel wat context in dit artikel. Want wat is het alternatief voor de huidige coalitie? Dat zouden de sociaal democraten van de SDP zijn, onder premier Milanovic (nu de president). Milanovic is pro-Russisch en kritisch op het steunen van Oekraïne. De SDP is ook in gesprek geweest met de DP om een coalitie te vormen. Met andere woorden, de DP was sowieso wel in de coalitie gekomen. Het is dus de DP die een voorkeur heeft uitgesproken voor een coalitie met de HDZ, niet andersom.
Een coalitie van SDP en DP is op basis van de verkiezingsresultaten niet mogelijk. Plenkovic had, althans op papier, nog andere mogelijkheden.
De HDZ heeft geen meerderheid, de SDP wilde proberen de HDZ uit de regering te houden, en om dat voor elkaar te krijgen heeft de SDP ook de DP nodig in een coalitie (naast andere coalitiepartners). Daarom heeft de DP ook met de SDP gepraat.
Plenkovic heeft theoretisch ook andere opties, hoe reëel die waren kan ik niet beoordelen.