DATA - Gisteren twee nieuwsberichten die toch moeilijk met elkaar te rijmen zijn: 3000-5000 ontslagen in het speciaal onderwijs, en tegelijkertijd een aanhoudende groei van het aantal leerlingen in dat speciale onderwijs. We diagnotiseren steeds beter, is één van de verklaringen.
Ik zie het van dichtbij met dyslexie: tot aan mijn generatie was daar geen aandacht voor. En hoewel het voor de mensen die het betrof kon leiden tot vervelende (school)carrières, werd dyslexie niet gezien als een groot maatschappelijk probleem. Nu de scores op rekenen en taal omhoog moeten en scholen worden afgerekend op prestaties, wordt het wel een “probleem”. Dat er in de maatschappij evenveel ruimte moet zijn voor mensen die wat minder kunnen schrijven, lijkt daarbij weleens vergeten te worden. We overschatten de waarde van onderwijs denk ik wel eens.
Het CBS laat in onderstaande grafiek de ontwikkeling zien in het speciaal onderwijs, waar de aantallen maar toe blijven nemen. Daar gaat het vooral om leerlingen met ernstige ontwikkelingsstoornissen. Ik kan me niet voorstellen dat daar uitsluitend betere diagnostiek de oorzaak is, maar weet ook even geen goede verklaring.
In het schooljaar 2010/’11 zaten er bijna 69 duizend leerlingen op speciale scholen. In het schooljaar 2003/’04 waren dat er nog 54 duizend. De groei van het aantal leerlingen op speciale scholen deed zich vrijwel uitsluitend voor binnen het voortgezet onderwijs: van 20,5 duizend leerlingen in 2003/’04 naar bijna 34,5 duizend in 2010/’11. Binnen het basisonderwijs bleef het aantal leerlingen op speciale scholen nagenoeg constant, met 33,6 duizend leerlingen in 2003/’04 versus 34,4 duizend in 2010/’11.
De groei bij het voortgezet onderwijs op speciale scholen is voor het grootste deel toe te schrijven aan de toename van het aantal leerlingen met ernstige ontwikkelingsstoornissen. Het aantal zogenoemde cluster 4-leerlingen verdubbelde bijna van ruim 10 duizend in 2003/’04 naar ruim 19 duizend in 2010/’11. Opvallend is het grote aandeel jongens in het onderwijs aan leerlingen met ernstige ontwikkelingsstoornissen. In 2010/’11 volgden bijna 26 duizend jongens (81 procent) cluster 4-onderwijs, tegenover ruim 6 duizend meisjes (19 procent).
Reacties (28)
We overschatten de waarde van onderwijs denk ik wel eens.
Dan zou jij toch geen probleem hebben met deze bezuinigingen? Dan steken we het geld in iets waarvan we de waarde niet overschatten.
Ons eigen?
Ik kan me niet voorstellen dat daar uitsluitend betere diagnostiek de oorzaak is, maar weet ook even geen goede verklaring.
Wat zou je zeggen van het feit dat in deze gemedicaliseerde wereld elke stoornis zijn eigen markt met bijbehorende dynamiek creëert?
Dat zou ik ook wel eens willen weten. Maar dit moet toch wel kunnen worden onderzocht?
Wat zou je denken van een steeds complexere en gehaaste wereld, waarin nauwelijks plaats is voor kinderen om door buitenspelen hun energie te leren controleren? Waarin de leefomgeving zo ingewikkeld en chaotisch is, dat die nauwelijks een houvast geeft?
Dit artikel vraagt aandacht voor een belangrijk thema.
Als eerste raakt me de formulering ’toenemende ontwikkelingsstoornissen’. Dat is wat anders dan wat de bezuinigende overheid beweert. Die wijst vooral op de behoefte van ouders om hun kinderen een medisch etiket op te plakken.
In mijn dromen zou er een grote studieopzet moeten komen van meerdere disciplines met Evelyne Crone die de hersenen van kinderen onderzoekt en van grote pedagogen en levensbeschouwelijke filosofen.
Ik hink op twee gedachten. De overlevingstheorie van Peter Sloterdijk, met nieuwe vormen om te overleven. En mijn klassieke gedachte, de vrees dat er te weinig onderscheid wordt gemaakt tussen lesgeven en opvoeden. Opvoeden gaat over de cultivering van de geest en over zelfverfijning. Sloterdijk zou meer nadruk leggen op zelfversteviging. Goed onderwijs legt daarvoor de basis. Onder goed onderwijs versta ik ook het ontdekken van individuele talenten (sport, redeneren, muziek, andere vormen van kunst, communicatie, enz.)
Onderwijs draagt bij aan een goed onderscheidingsvermogen en aan het ontwikkelen van identiteit. Het leren en (jezelf) opvoeden duurt levenslang.
Ik zou dat streven meer terug willen zien in de citotoetsen.
Helaas mag ons onderwijs niets kosten. In andere landen zijn er extra specialisten in de klassen met kinderen die een ontwikkelingsstoornis hebben. Muziekles of tekenen is het eerste waarop bezuinigd wordt. Bovendien willen kunstenaars/docenten niet altijd voor een armetierig uurloon gaan werken. Met een snelle musical voor/door de kinderen wordt het lesgeld aan kunsteducatie weer verantwoord.
De kinderen worden al snel aan rekenprogramma’s voor de computer gezet. Dat werkt niet bij iedereen positief. Rekenen wordt dan een kille binaire levenswijze.
In onze tijd met vele gepensioneerde babyboomers zouden nog heel veel ouderen hun intellectuele tradities met helder taalgebruik, zinvolle communicatie en gereflecteerde oordeelsvorming kunnen overdragen, als daarvoor een vorm gevonden kan worden. Dat geldt ook voor het ontwikkelen van kunstzinnige aandacht.
Als studenten aan de universiteiten iets anders antwoorden op de vraag wat ze willen worden dan ‘rijk worden’, dan zouden ook zij bijv. het eerste jaar na hun studie goed werk kunnen doen op de scholen.
Dan is bijvoorbeeld dyslexie wel een aandachtspunt, maar geen breekpunt, integendeel, allerlei andere kwaliteiten kunnen de ruimte krijgen.
“Als studenten aan de universiteiten iets anders antwoorden op de vraag wat ze willen worden dan ‘rijk worden’, dan zouden ook zij bijv. het eerste jaar na hun studie goed werk kunnen doen op de scholen.”
Klassenassistent i.p.v. vakkenvuller of call center medewerker tijdens de studie zou ook al een hele verbetering zijn. Er wordt op die manier wat talent weggegooid.
Ja, want een brakke klassenassistent is wat je wilt inderdaad.
Om het werken in het onderwijs na een studie verder te stimuleren zou je bijvoorbeeld wel een soort regeling kunnen maken dat studenten er voor kunnen kiezen dat de overheid de complete kosten voor de studie betaalt (collegegeld+boeken). Met de belofte van de student bijvoorbeeld dat hij of zij daarna één of meerdere jaren voor de klas gaat staan.
Een soort van sociaal-maatschappelijke dienstplicht.
Ja, want een brakke leraar is wat je wilt. Inderdaad.
Ik ken meerdere mensen die werken in het speciaal onderwijs en ik heb ook van dichtbij te maken met een kind dat op het speciaal (basis)onderwijs zit.
Die mensen doen fantastisch werk en krijgen daar veel te weinig waardering voor. Eigenlijk zou je elk kind zo’n school gunnen.
Maar gelukkig kunnen we dankzij de miljoenen die we hier besparen straks 130 rijden op de snelweg…
Volgens mij zijn we elk concept van waarde kwijtgeraakt.
Wat opvalt is dat het aantal leerlingen in het speciaal basisonderwijs tamelijk stabiel is. Tegelijkertijd groeit het aantal leerlingen in het voortgezet speciaal onderwijs. Opvallend daarbij is dat het aantal leerlingen in basis- en voortgezet onderwijs nu ongeveer gelijk is.
Het kan natuurlijk zijn dat de groei in voortgezet onderwijs zich verder doorzet. Maar wat wellicht ook kan is dat leerlingen die naar het speciaal basisonderwijs gaan, in het verleden wel naar het reguliere voortgezet onderwijs gingen, maar nu niet meer. Bijvoorbeeld doordat wijzigingen in het voortgezet onderwijs ertoe leiden dat ze dat niet meer trekken. Zo kan ik me voorstellen dat leerlingen met een handicap of met ontwikkelingsproblemen meer structuur nodig hebben dan andere kinderen, en dat ze juist door ontwikkelingen als competentiegericht onderwijs en het studiehuis buiten de boot vallen. Niet zichtbaar is ook of ze hun hele middelbare schoolcarrière in het speciaal onderwijs doorbrengen, of pas later worden overgeplaatst.
Een reden hiervoor is dat jongeren die voorheen op hun 16de van school gingen nu nog 2 jaar na het speciaal onderwijs gaan.
Weet je dat zeker? Want wat ik lees is dat binnenkort de financiering voor leerlingen speciaal onderwijs vanaf 16 jaar juist komt te vervallen. Het regulier onderwijs zou ze dan moeten opvangen, wat me gelet op de problematiek een onmogelijke opgave lijkt trouwens. Ik probeer me voor te stellen hoe dat voor zo’n jongere is: geplaatst worden op een school waar je niet mee kunt komen.
http://www.besturenraad.nl/content/directeur-reussing-leerling-van-16-tot-20-jaar-tussen-wal-en-schip
Realistisch gezien blijven er voor die groep hooguit 3 opties over: opvang door de ouders, criminaliteit en/of zelfvernietiging (middelenmisbruik, dakloos, depressief zonder opvang – kan overlappen met criminaliteit overigens.) Want geschikt onderwijs krijgen ze niet, maar ook geen ondersteuning bij werk (strengere wajongregeling, bezuinigingen op de sociale werkplaatsen, etc), geen zorg (bezuinigingen ggz, bezuiniging pgb) en geen inkomen (want tot hun 27ste vallen ze onder de WIJ, en krijgen ze dus zelfs geen bijstand.)
Maar goed, alsof onze regering dat interessant vindt.
Dat is niet het geval bij de speciale scholengemeenschap die ik ken (spinnaker).
Jongeren die goede begeleiding krijgen zullen minder snel problemen veroorzaken en met de hulp van stage coaches kunnen ze ook aan een (aangepaste) baan komen.
Bezuinigen op speciaal onderwijs kost dus juist meer geld.
Dat laatste argument wordt door het kabinet altijd verworpen met het sterke tegenargument “Lalalacanthearyoulalala.”
Of erger nog: “Het juist heel sociaal wat we doen”
Kan ook zijn dat de meeste kinderen vooralsnog gewoon op de basisschool worden opgevangen en dat, in de stap naar het voortgezet onderwijs een advies voor speciaal onderwijs wordt gegeven, of dat al snel in de eerste klasse nodig blijkt te zijn.
aan je grafieken in #011 kun je zien dat het eerst ook toeneemt in de leeftijden 6 tot 11. Daarna blijft het in die leeftijden enigszins gelijk en stijgt het vooral nog op hogere leeftijden. Dat zijn trouwens dus eigenlijk leeftijdgenoten van de kinderen die al jonger op die scholen terecht kwamen. Zou het te maken kunnen hebben met iets dat rond de geboorte van die kinderen is gebeurd? Dus 1987 – 1989? Conceptie na de ramp in Tsjernobil?
Jammer dat de minister de resultaten van dit onderzoek niet afwacht: http://www.cool5-18.nl/doelenopzetso/
Hier de resultaten van de pilot: http://www.cool5-18.nl/pdf-bestanden/Rapportage%20pilot%20COOL%20voor%20scholen.pdf
Vanaf 2007 zie je de lijnen minder snel stijgen, al weer afnemen. Dat zou kunnen wijzen op een eenmalige oorzaak.
Johanna, uit eigen ervaring, dat komt omdat er een forse groep vooral jongens is met Asperger-achtige syndromen. Dat is een stoornis uit het autisme spectrum met gemiddelde tot hoge intelligentie. dat soort jongetjes (en een enkel meisje) werden vroeger niet begrepen door leerkrachten, ouders en medeleerlingen en hadden over het algemeen een hele nare schooltijd. Inmiddels blijkt dat als de aandoening niet te erg is (het gaat om spectrumstoornissen) een redelijk deel van deze kinderen zich kunnen ontwikkelen tot hoogwaardig functionerende mensen die zich kunnen uitleven als ingenieurs, in de IT.
Het Speciaal Middelbaar Onderwijs voor deze kinderen is in onze stad vijf jaar geleden begonnen en heeft nu een instroom van dacht ik 80 kinderen per jaar. Dat worden later vijftig mensen minder die als drop outs zelf erg ongelukkig zijn en de maatschappij tot last zijn.
De aanstaande bezuinigingen zijn van een hufterigheid die ik in ons land niet voor mogelijk heb gehouden.
Wow.twee excel 2000 grafieken. Goed gedaan joh.
Tsjonge, wat een super comment. Het was trouwens Excel 2007.
Ja het ophoesten van een reeks getallen in een figuur verdient ook een serieuse reactie. Voel je de grond nog?
Dat zegt vooral iets over jou, want die grafieken zijn natuurlijk gewoon een aanvulling op mijn eerdere reactie. Gelukkig zijn er ook reageerders die net als ik de grond nog prima kunnen voelen. Get a life…
Dat die grafieken in #11 een illustratie zijn bij je beweringen in #9 is door alle comments die er later tussen zijn geplaatst niet zonder meer duidelijk, kan ik je verzekeren.
@#25:
Get a life zegt degene die tijd heeft om grafieken te maken die alleen dienen om te laten zien dat je jezelf heel erg intelligent vindt. :p