Onafhankelijk advies

OPINIE - Afgelopen vrijdag werd de samenstelling van de Onderwijsraad voor de periode 2015-2018 bekend gemaakt. Het positieve nieuws is dat er voor het eerst ook leraren deel uitmaken van de Onderwijsraad. Een beter signaal dat vanaf nu ook met in plaats van alleen over leraren wordt gepraat, is bijna niet denkbaar.

De Onderwijsraad wordt geacht onafhankelijk advies aan de regering te geven over beleid en wetgeving met betrekking tot het onderwijs. Van ieder lid van de raad wordt een beschrijving gegeven, inclusief relevante nevenfuncties in het heden en verleden. Opvallend is echter dat van een tweetal leden een belangrijke nevenfunctie niet wordt genoemd. Voorzitter van de nieuwe raad prof. dr. Henriëtte Maassen van den Brink is daarnaast ook voorzitter van de raad van toezicht van het Cito. Ook raadslid prof. dr. Steven ten Have zit in diezelfde raad van toezicht als vice-voorzitter. Vervolgens is het stuivertje wisselen in de raad van commissarissen van Cito B.V.

De raad adviseert over de hoofdlijnen van het beleid en de wetgeving op het gebied van het onderwijs. Hij neemt een onafhankelijke positie in zowel ten opzichte van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en dat van Economische Zaken als ten opzichte van het onderwijsveld. Niet alleen adviseert de raad – gevraagd dan wel ongevraagd – de betrokken bewindslieden, maar ook de Eerste en Tweede Kamer kunnen om advies vragen.

Hoezo onafhankelijk advies? De verstrengeling tussen het Cito en de Onderwijsraad is wel erg duidelijk.

En in welk licht moeten we de brief die basisscholen ontvingen over de Cito-toets nu zien? De invoering van een staatsmonopolie? De brief stuurt immers wel heel sterk aan op de eindtoets van het CvTE (lees: Cito). Slechts in de kleine lettertjes wordt verwezen naar alternatieven. Deze andere aanbieders worden nu op slinkse wijze benadeeld.

Een Onderwijsraad met zulke innige banden met het Cito gaat onafhankelijk advies geven over bijvoorbeeld toetsbeleid? In dergelijke sprookjes gelooft natuurlijk niemand.

Update 12.20 uur: Navraag van journalist Ronald Buitelaar leert dat per 1 januari 2015 alle banden tussen Cito en beide leden van de nieuwe Onderwijsraad zullen worden verbroken:

Voor de helderheid. Op de vraag of per 1/1/15 alle banden met mevr. Maassen van den Brink en dhr. Ten Have verbroken worden meldt Cito: 'ja'

— Ronald Buitelaar (@RonaldBuitelaar) December 1, 2014

Maar waarom heeft men daar dan niet gelijk over bericht? De schijn van belangenverstrengeling die is ontstaan was dus niet nodig geweest. Zeker omdat Cito-toetsen en (Cito)-examens zo bepalend zijn in het Nederlandse onderwijs. Op deze manier lijkt het wel heel erg op draaideur lobbyisme à la Camiel Eurlings.

Update 15.45 uur: Het Cito heeft nu ook bekend gemaakt dat Maassen van den Brink en ten Have vertrekken en worden vervangen door andere toezichthouders.