Een jaar geleden verscheen het korte, maar indrukwekkende politieke pamflet Indignez vous! (NL) van de 93-jarige Franse filosoof en verzetsheld Stéphane Hessel. In het boekje haalt hij fel uit naar onder meer de sociale ongelijkheid in Frankrijk en roept hij jongeren op hun onverschilligheid te laten varen en in plaats daarvan verontwaardigd te zijn. Zijn streven: meer rechtvaardigheid en meer vrijheid. Het flinterdunne boekje sloot naadloos aan bij de tijdsgeest, en hoewel het aanvankelijk voor een kleine groep binnen de Franse markt geschreven was, werd het razendsnel populair in vele Europese landen.
De deelnemers aan de pleinbezettingen en protesten in Spaanse steden, die gecoördineerd werden door het digitale platform Democracia real YA, kregen naar analogie van Hessels boek de geuzennaam Indignados, verontwaardigden. Na ongeveer een maand van heftige protesten leek de fut er tegen het begin van de zomer echter wel uit te zijn. De laatste grote protesten dateren van begin augustus. Ook in andere (Zuid-)Europese landen leek de protestbeweging een stille dood te sterven.
Met het vallen van de herfst en het verder escaleren van de schuldencrisis heeft Amerika het stokje van Europa overgenomen. Ongetwijfeld geholpen door de massale arrestaties op de Brooklyn Bridge van vorig weekend is de Occupy Wall Street Movement mondiaal voorpaginanieuws geworden. Dat succes lijkt nu ook in Europa mensen weer te motiveren opnieuw in actie te komen.
Mede geïnspireerd door de acties in de Verenigde Staten hebben de Spaanse Indignados aangekondigd zichzelf deze week nieuw leven in te blazen. Hetzelfde platform dat in mei van dit jaar vele tienduizenden mensen op de been wist te brengen in meer dan 50 Spaanse steden, heeft voor komende zaterdag, een half jaar na de eerste protesten, een mondiale bezettingsactie aangekondigd. De oproep is inmiddels overgenomen door talloze andere sites.
Het is de echter nog maar de vraag of de vonk van de Occupy Wall Street Movement komende zaterdag daadwerkelijk overslaat naar Europa. En zelfs áls dat zo is, is de kans groot dat de bewegingen als een nachtkaars zullen uitdoven zolang ze niet meer dan een sociaal en politiek statement blijken te zijn. Het is wellicht een teken aan de wand dat inmiddels ook de commercie een graantje probeert mee te pikken van de protesten.
Het succes van de Arabische Lente is niet zonder toepasbaar op het Westen. De huid van Wall Street en de Europese heersende klasse zou zo maar eens een stuk dikker kunnen zijn dan die van de dictators uit het Midden-Oosten, die elke dag dat de protesten voortduurden hun reputatie en daarmee hun gezag verder zagen afbrokkelen.
De tijdsgeest hebben de demonstranten in ieder geval mee. Zoals emeritus hoogleraar intellectuele geschiedenis Frank Ankersmit afgelopen zaterdag in NRC Handelsblad betoogde: het industrieel kapitalisme is in min of meerdere mate salonfähig geworden en overvleugeld door het financieel kapitalisme, dat met zijn uitwassen inmiddels complete landen de afgrond in dreigt te trekken. De ultieme voedingsbodem voor langdurige sociale onrust dus, vooral in Zuid-Europa.
De verontwaardiging die Hessel uitsprak in zijn essay lijkt dus met de dag actueler te worden. En zijn oproep tot verontwaardiging wordt inmiddels door vele anderen verspreid. Blogger Betsy Fagin motiveerde tijdens één van de vele slapeloze nachten haar aanwezigheid op Wall Street in 10 + 1 redenen:
- because decent childcare costs more than I could earn working full time
- because my parents are trying to get by on Social Security
- because my public library keeps having service cuts and has to perpetually fund-raise to keep doors open
- because of the state of public education
- because of how long it will take me to pay off my student loan debt
- because of the state of the health care system
- because of the death penalty
- because of war without end
- because of climate reality
- because of gender inequality
- because of violence, abuse and neglect in its myriad forms
Meer dan genoeg redenen dus om ernstig verontwaardigd te zijn. Zaterdag 15 oktober, maar vooral de maanden daarna, zullen we weten of die verontwaardiging sterk genoeg is om de onverschilligheid te overwinnen.
Reacties (9)
Idealisme is gelukkig nog niet dood.
Het succes van de Arabische Lente is niet zonder toepasbaar op het Westen. De huid van Wall Street en de Europese heersende klasse zou zo maar eens een stuk dikker kunnen zijn dan die van de dictators uit het Midden-Oosten, die elke dag dat de protesten voortduurden hun reputatie en daarmee hun gezag verder zagen afbrokkelen.
Het grotere verschil is dat de middenklasse in het westen niet zonder meer de kant van de demonstranten kiest. Sterker nog de opkomst van de Amerikaanse Tea Party, de Nederlandse PVV en de aanstaande overwinning van de rechts-conservatieve PP in de Spaanse verkiezingen komende november, geeft aan dat dit protest eerder een schisma in het electoraat weergeeft dan een opstand van het volk tegen de elite.
De tijdsgeest hebben de demonstranten in ieder geval mee. Zoals emeritus hoogleraar intellectuele geschiedenis Frank Ankersmit afgelopen zaterdag in NRC Handelsblad betoogde
Ha! Volgens mij probeert de intellectueel een graantje mee te pikken, aangezien van Frank Ankersmit tot voor kort de huisfilosoof van de VVD was.
http://nl.wikipedia.org/wiki/Frank_Ankersmit
Het succes van de Arabische Lente…
Je moet zoiets maar met droge ogen uit je toetsenbord kunnen wringen.
Verschil maken tussen industrieel kapitalisme en financieel kapitalisme, zoals emeritus hoogleraar intellectuele geschiedenis Frank Ankersmit kennelijk doet, is nazi-ideologie: de arische ondernemer versus de joodse spekulant. Maar gelukkig is Ankersmit met emeritaat. Hopelijk heeft hij tijdens zijn ‘werkzame’ bestaan niet te veel schade aangericht.
http://logr.org/kapitalismebestrijden/?p=54
Moeten we dit serieus nemen? Ik hoor trouwens regelmatig economen het verschil maken tussen de reële economie (van producenten en consumenten) en de geldeconomie.
Nou, een verschil maken tussen “industrieel” en “financieel” kapitalisme (alsof een fabriek van de een op de andere dag uit de grond gestampt kan worden zonder enige tussenkomst van een financiële intermediair) duidt op een soort jaren ’60 nostalgie: vader maakt gloeilampen bij Philips, moeder is een huisvrouw, hypotheken lopen 30 jaar en de productie gaat alleen omhoog.
[Ik zie nu dat ik hier had moeten reageren, en niet op #006. Daarom voor alle duidelijkheid hier nog maar een keer, nu JSK ertussenkwam]
Nee, in geen geval. Er is maar één geld-economie. Veel mensen hebben wel eens van Hilferding gehoord, maar niet gelezen, en trekken dan de verkeerde conclusie n.a.v. de titel.
Nee, in geen geval. Er is maar één geld-economie.