Nabeschouwing Zomergasten | Henny Vrienten

RECENSIE – Waarin de auteur, toch een liefhebber van voortkabbelende dingen, moet bekennen dat je ook kunt overdrijven in het voortkabbelen van dingen.

Ik houd nooit zo van interviewers die het conflict opzoeken. Die een interview pas geslaagd vinden als ze de geïnterviewde een ontboezeming hebben ontlokt die hij of zij liever niet had gedaan. Jan Leyers, die gisteren zijn eerste Zomergasten presenteerde, bediende mij op mijn wenken. Hij was beleefd, liet zijn gesprekspartner uitspreken en vroeg niet door als zijn gast Henny Vrienten aangaf ergens niet over te willen praten.

Henny Vrienten – zo bleek – is van het harmoniemodel. Als hij ruzie krijgt, loopt hij liever een blokje om. Hij doet niet aan jaloezie en raakt niet graag uit zijn evenwicht. Gevolg van deze botsing der harmonieuze titanen: een avond die voortkabbelde, op het gezapige af. Normaal vind ik dat niet zo erg (want ik houd meestal wel van dingen die voortkabbelen, beekjes en zo, maar ook films of een avondje in het café), maar dit keer ging het me wat te ver.

“De tijd vliegt voorbij,” verzuchtte Jan Leyers aan het eind van de uitzending toen ze aan het laatste fragment (Jan Hanlo’s De Mus, op muziek gezet door Tom America) gingen beginnen. Naar mijn idee leek de tijd meer op een bejaarde die schuifelend achter een rollator op weg is naar de bakker en halverwege niet meer weet waar ze naartoe gaat, maar die toch doorloopt in de hoop dat ze er wel weer achter komt als ze eenmaal daar is waar ze moet zijn. Nu moet ik eerlijk bekennen dat ik zo nu en dan opgehouden werd en dat ik de uitzending met steeds meer vertraging heb moeten bekijken (wat tegenwoordig kan dankzij mijn harddisc recorder van Philips). Ik was al een kwartier te laat omdat ik, aangezien het sinds 1948 niet meer zulk mooi weer was geweest in Nederland, had gebarbecued bij vrienden. Vervolgens was ik net tien minuten aan het kijken toen boven ons een helikopter klonk en beneden ons een aantal brandweerwagens. Bleek dat er een flinke brand was op twee hoog schuin tegenover. Boven een donkerbruine rookpluim stond een vrouw op haar balkon. Mijn zoontje en ik moesten toch echt even zien of het allemaal goed afliep.

Het liep goed af, maar ik was wel weer een half uurtje verder. En een klein uur voor het einde van de uitzending vond mevrouw Molovich het nodig om nog even de dag door te nemen, met als gevolg dat mijn Zomergasten met Henny Vrienten pas om 23.59 uur klaar was. Ik zou, wil ik maar zeggen, wellicht iets milder moeten zijn in mijn beoordeling. Zeker als je bedenkt dat Vrienten mij tijdens de uitzending nog op het hart had gedrukt dat je niet te snel moet oordelen en dat je pas echt de waarde van iets kunt zien als je genoeg afstand kunt nemen, maar om eerlijk te zijn heb ik geen zin om twintig jaar te wachten om deze recensie te schrijven.

Bovendien denk ik dat de gezapigheid van deze aflevering voor een groot deel te wijten was aan de eentonige fragmenten die Henny Vrienten had uitgekozen om zijn ideale televisieavond rond te bouwen. Pas tegen het einde van de uitzending zei Jan Leyers zich te realiseren dat alle fragmenten die Vrienten had uitgekozen óf kunst waren óf over kunst gingen. Mij was dat al wat eerder opgevallen. Een tijd lang dreigde de uitzending zelfs helemaal te gaan over geluid in het algemeen en muziek in het bijzonder. Nu vind ik het best interessant om Henny Vrienten over muziek te horen spreken (zijn korte college over de werkwijze van Ennio Morricone naar aanleiding van de openingsscène van Once Upon a Time in the West had wat mij betreft zelfs wat langer mogen duren), maar drie uur lang gaat wat ver.

Ik vind het nooit zo erg als Zomergasten een beetje voortkabbelt, maar ik heb wel altijd graag het idee dat ik de gast na al dat gekabbel beter heb leren kennen. Dat gevoel miste ik. Ik weet dat Henny Vrienten gitaar is gaan spelen dankzij de zingende cowboy Roy Rogers. Dat hij vroeger om de paters te behagen (zodat hij de beste potloden zou krijgen) zei dat hij missionaris wilde worden. En dat zijn ouders drie boeken in de kast hadden staan (een boek van Faulkner, een boek over duiven en een eendelige encyclopedie met daarin een klein plaatje van een naakte vrouw met een waterkruik waarmee de opgroeiende Vrienten aan zijn puberale trekken kwam). Zijn verzuchting dat heel veel zangers hun noten niet meer durven te kiezen (zoals Chet Baker dat wel durfde) was mij uit het hart gegrepen. Maar het beklijfde niet echt. Het gekabbel bleef ergens steken. We drongen al kabbelend niet door tot de kern van Henny Vrienten.

Maar wie weet gebeurde dat wel, zonder dat ik het door had. Wie weet blijkt er onder het rustige oppervlak een peilloze diepte te schuilen die zich pas later aan mij zal openbaren. Wie weet schuilt het geheim van deze aflevering in het ‘uitgestelde besef’ waar Henny Vrienten het over had toen hij zijn liefde voor poëzie trachtte uit te leggen. “Is dit alles,” vroeg Jan Leyers helemaal tot slot. Ja, dit was alles, en Henny was daar blij om. Het is ‘m van harte gegund. Maar ik had graag gehad dat hij een ietsje pietsje meer van dat alles had laten zien.

O ja, ik weet nu ook dat Henny Vrienten er mét bril uitziet als Jacques D’Ancona en zonder bril als Henny Huisman. Doch dat geheel en al terzijde.