Het Mausoleum van keizer Augustus is een van de indrukwekkendste ruïnes van Rome. Mussolini liet het oude gebouw vrij leggen en er een vierkant plein omheen bouwen. Of het mooi is, laat ik in het midden, maar het is wat het moet zijn: een etalage voor de ruïne.
En een ruimte voor fascistische propaganda. Aan de noordzijde zijn reliëfs aangebracht waarin een parallel wordt getrokken tussen de tijd van Augustus en die van het fascisme. In oktober 1982 stond ik, tijdens het gymnasiumreisje, licht geschokt te kijken naar de moderne inscriptie die er was aangebracht: weliswaar had iemand met cement geprobeerd de tekst weg te werken, maar echt succesvol was hij daarbij niet geweest, zodat de naam “Mussolini” nog duidelijk zichtbaar was.
Mijn docent, meneer Johannesma, had een leuke kwinkslag: was dit niet een mooi symbool voor het naoorlogse Italië, dat zijn fascistische verleden wel had geprobeerd weg te werken, maar daarbij nou niet bepaald het vuur uit de sloffen had gelopen? Ik heb de grap later ook door andere gidsen horen maken, ik heb me er zelf ook wel eens aan bezondigd, en ik ben niet de enige die het jammer vindt dat ergens in de jaren negentig iemand het cement heeft weggehaald. De schoongemaakte inscriptie is een tekst waarvan er in Rome dertien in een dozijn gaan, de half-weggewerkte was uniek en symbolisch, en hoorde daarom eigenlijk – ik schrijf dit zonder ironie – op de monumentenlijst.
Het fascisme is in Italië nooit echt weg geweest. De postfascistische partij heeft deelgenomen aan verschillende kabinetten, het graf van de dictator trekt nog steeds bezoekers en ik heb ooit in Napels op de vlooienmarkt een curieuze verzameling Pensieri del Duce op de kop getikt. Een erg dun boekje overigens – de kale dictator dacht blijkbaar niet zo veel.
Iedereen die de krant leest, weet dat extreem rechts in Italië nooit helemaal vergeten is. Toen ik gisteren op de website van De Telegraaf las dat een joods echtpaar aanstoot had genomen aan een fles wijn met Adolf Hitler-etiket, was mijn eerste reactie “Hoe naïef kun je zijn?!”, maar die gedachte onderdrukte ik toen ik me mijn eigen naïviteit herinnerde, in oktober 1982, bij de inscriptie naast het Mausoleum van Augustus.
Flessen wijn, boeken, oude brochures, bustes: er wordt in Italië nog van alles verkocht. Afgezien van dat ene boekje heb ik het altijd netjes laten liggen, en zonder spijt. Behalve van die ene keer: een curieus product waarvan ik dacht dat ik het later nog wel eens zou kunnen kopen maar dat ik nooit meer ergens heb teruggezien. Een fles met Mussolini-shampoo.
Beeld: Jona Lendering
Reacties (31)
Mooie overweging en nogal bizar tegelijk. Vooral de shampoo. Dat moet ironie ten top zijn geweest want Il Duce was toch kaal als een biljartbal?
Pernsieri zal wel één of ander fascistisch dialect zijn maar normaal is het pensieri. Als je Italie wilt begrijpen heb je veel meer aan Mondo Piccolo Don Camillo dan aan de gedachten van de Duce en waar is het fascisme wel weggeweest?
Guilty as charged… Stomme tiepfout. Ik was in gedachten al bij de shampoo.
En ja, Don Camillo is prachtig.
Fascisme is slechts een bepaalde bestuurs vorm en niet goed of slecht, net zoals het communisme, socialisme etc etc etc, het zijn de leden van de fanclub die er een zooitje van maken.
De aanwezigheid van het fascisme is dan ook niet erg zolang de aanhangers daarvan zich maar gedragen.
Nazisme is slechts een bepaalde bestuurs vorm en niet goed of slecht, net zoals het communisme, socialisme etc etc etc, het zijn de leden van de fanclub die er een zooitje van maken.
De aanwezigheid van het nazisme is dan ook niet erg zolang de aanhangers daarvan zich maar gedragen.
Aldus Bolke. Dit geldt natuurlijk ook voor pedofilie (alszijnde een bepaalde vorm van recreatie). Gelukkig weten we nu ook weer wat echt slecht is. Socialisme. Brrrrrrrr, daar worden we bang van.
Ik zou hier graag een krachtterm achtervoegen, maar laat ik het hier maar bij laten.
Nazisme is geen bestuursvorm, pedofilie is trouwens ook geen bestuursvorm.
En nogmaals, het is niet het systeem dat andere mensen vervolgd/vermoord, het zijn de leden van de fanclub van dat systeem die dat doen in naam van dat systeem, dat maakt het systeem nog niet an sich slecht.
Communisme heeft een slechte naam dankzij Stalin, Mao etc etc maar is feitelijk een van de eerlijkste en beste bestuursvormen (communisme zoals het bedoeld was, that is) die ooit verzonnen is.
En hoe je het ook wend of keert, Fascisme is een onderdeel van de Italiaanse geschiedenis, dat moet je niet proberen weg te poetsen.
Eerlijk en best, de dictatuur van het proletariaat.
Hoe krijg je het voor elkaar.
Ik zou zeggen, ga Novecento (1976) en Salò of de 120 dagen van Sodom (1976) eens bekijken, van Italiaanse filmmakers. Pier Paolo Pasolini heeft Mussolini’s fascistische Italië zelf meegemaakt.
Fascisme is militaristisch, dictatoriaal en totalitair: het ziet in trouw aan de partij het equivalent van trouw aan het vaderland, en zodanig schuift het kritische mensen, en gewetensvolle mensen terzijde, en maakt het allerlei rancuneuze mannetjes tot zetbaasjes met volledige macht over burgers, met alle gevolgen van dien.
De aanhangers van het fascisme gedroegen zich nu juist niet. Ze gedroegen zich niet omdat ze zich het konden permitteren zich als tirannetjes te gedragen (ze hadden immers macht over leven en dood), en ze gedroegen zich niet omdat het fascisme selecteert op bepaalde persoonlijkheden om in het systeem gezagsfuncties uit te oefenen.
Dat is niet de schuld van het systeem maar van de mensen zelf, probeer eens het systeem los te zien van de mensen die het systeem aanhangen.
Al de door jou opgesomde dingen zijn ook van toepassing op het socialisme en communisme (en zijn zeker ook gedaan door mensen in het socialistische/communistische regime’s).
Fascisme heeft gewoon een negatieve klank omdat het (vaak onterecht) als scheldwoord gebruikt wordt.
Fascisme en communisme zijn dan ook beide totalitaire systemen, Bolke, die meer met elkaar gemeen hebben dan ze willen toegeven.
Wat jij maar niet begrijpt is dat die maatschappelijke systemen mensen vormen en mensen met bepaalde karakteristieken op posten zetten om het vuile werk te doen. Aan de vruchten kent men de boom, om dat gezegde nog maar eens aan te halen.
O maar dat begrijp ik wel, maar op die manier geredeneerd kan je feitelijk elk systeem afschieten.
Jemig man (@21) heb je nou echt je verstand daar ergens onderaan hangen? Er bestaat geen pacifistisch fascisme, er bestaat geen humanistisch nazisme. Ik vind dat je er werkelijk een bizarre vorm van cultuurrelativisme op na houdt. Jemig….
Het Italiaanse fascisme miste echter de perverse dimensie die in Nazi-Duitsland leidde tot rassenwetten en vernietigingskampen.
De perverse dimensie was misschien niet aanwezig op de schaal van het nazisme, maar hij was er wel.
Die perverse dimensie is echter uitgevonden door de Britten (ja concentratie kampen en genocide zijn feitelijk britse vindingen).
Zelfs Nederland had in Suriname een concentratiekamp voor politieke gevangenen uit Indonesie, het enige verschil tussen de geallieerden en as landen eigenlijk de schaal maar bijna elk land maakte zich schuldig aan misdaden tegen de menselijkheid.
De Britse kampen waren de precursor, zeker. Maar er is nog een wezenlijk verschil tussen de eerste kampen en die van de Fascisten wat toch echt een ideologische wending was. In de laatste was er sprake van systematische uitroeiïng van de geïnterneerden.
Natuurlijk is er een (enorm) schaal verschil tussen de eerste kampen en wat de nazi’s deden, maar dat is met al dat soort dingen, zie de turken die tussen de britten en de nazi’s ook nog ‘wat’ Armeniers over de kling joegen.
Je stapt wel heel er gemakkelijk over een gemeenschappelijke factor van alle Fascistische regeringen in de eerste helft van de 20e eeuw. Ook in Falanchistische Spanje werden tegenstanders systematisch opgesloten en vermoord.
Klopt, maar werden ze uit de weg geruimd door het fascisme of door mensen die het systeem misbruikten?.
Bestuursvormen doden geen mensen, mensen doden mensen. (ja ik weet het, een cliche).
Misstanden komen praktisch in elke vorm van bestuur voor.
Volgens mij loopt Bolke ons allemaal in de zeik te nemen, en is hij een vorm van parodie aan het bedrijven.
Zo dadelijk, als wij hebben betoogd dat het geen toeval is dat alle fascistische regimes aan de lopende band mensen uit de weg ruimden, dan trekt hij de islam uit zijn mouw en zegt hij triomfantelijk: maar zie je, waarom redeneren jullie dan niet zo als het gaat over de islam en de sjaria?
Ik kan me namelijk niet voorstellen dat Bolke werkelijk zo stupide is om het fascisme te verdedigen als neutrale staatsvorm, dat enkel maar ‘misbruikt’ is door zijn aanhangers.
Je hebt me door
Alle bestuursvormen, die zich op een hiërarchische structuur baseren, nodigen uit tot misbruik van de macht, die aan mensen weg gegeven wordt. Macht corrumpeert nu eenmaal. En hoe hiërarchischer een systeem, des te groter het machtsmisbruik. Daarom zijn het communisme en het fascisme zo uit de hand gelopen. Daarom loopt het machtsmisbruik bij staten, die zich op religie baseren ook altijd uit de hand. Het ligt niet aan de religie of de ideologie, maar aan de gekozen en geïmplementeerde hiërarchische bestuursvorm., waarbij bevelen van hogerhand zonder morren of nadenken uitgevoerd moeten worden.
De begrippen Nazisme en fascisme worden vaak verward. De verschillen zijn aanzienlijk en zonder het fascisme van Mussolini te willen bagatelliseren, denk ik dat dit toch een minder uitzonderlijke én minder pijnlijke periode voor de Italiaanse geschiedenis was dan die van het Nazisme voor Duitsland.
Vergeet overigens niet dat de Italianen zich zelf van Mussolini ontdaan hebben.
Bullie ik was sarcastisch met het gebruik van nazisme om het gebaggetaliseer van mijnheer de Big aan de kaak te stellen.
Of er genocide was op de Armeniers is zeer de vraag.
Dat de communist Stalin genocide pleegde in de Ukraine is buiten kijf.
Dat Bush jr honderduizenden Irakezen de dood injoeg staat ook vast.
Wat Pol Pot bereikte was ook niet mis.
En Mao’s Grote Sprong Voorwaarts kostte tussen de 18 en 30 miljoen Chinezen het leven.
Dan is er de genocide op de N Amerikaanse Indianen.
Het is verwonderlijk hoe al deze dingen vergeten lijken te zijn.
Ja, maar dat was niet aan het fascisme te danken, maar aan de Italianen zelf, die hun dictators wel zelf kiezen, maar vervolgens bij alle decreten blijven vragen, waarom ze die op zouden volgen. Met dezelfde Befehl ist Befehl mentaliteit als de Duitsers hadden, was het fascisme in Italië net zo goed uit de hand gelopen, maar Italianen zijn niet zo volgzaam.
Bolke zakt door het ijs.
Befehl ist Befehl mentaliteit als de Duitsers hadden
Hadden ‘de’ Duitsers die mentaliteit ?
Zowel uit verhalen van degenen die de Duitse bezetting in Nederland hebben meegemaakt, als uit boeken geschreven door Duitse soldaten blijkt dat niet.
Günther Grass beschrijft het wel bij een minderheid.
Toen Djilas, naaste medewerker van Tito, met Duitse militairen onderhandelde was hij verbaasd hoezeer zij afweken van het propaganda beeld.
Touché. Die mentaliteit kwam toen en komt nog steeds onder Duitsers (en Nederlanders) meer voor dan onder Italianen (en Spanjaarden), bijvoorbeeld. Ik denk ook, dat het wel een minderheid is. Helaas is die minderheid toentertijd aan de macht geholpen.
‘pedofilie is niet erg, het zijn de praktizerende pedofielen die erg zijn’.
Met hun gemoraliseer over Ethiopië, Eden, dreven de Britten Mussolini in de armen van Hitler.
Hun eigen koloniën waren natuurlijk wel geoorloofd.
Er wordt even vergeten dat het Mussolini was die in 1938 oorlog voorkwam.
En er wordt vergeten dat Italië, net als Duitsland en Japan, moest exporteren om de eigen bevolking te kunnen voeden.
Export naar het Britse wereldrijk was lastig, de Britten hadden imperial preferences.
Verder lijkt ook de strijd tegen het oprukkende bolsjewisme vergeten.
De zogenaamde Spaanse burgeroorlog was in wezen de strijd tegen Stalin, Hitler en Mussolini met steun van Britten en Amerikanen.
Het waren de Britten die een vliegtuig stuurden om Franco in de strijd te kunnen werpen.
Roosevelt weigerde de legitieme Spaanse socialistische regering wapens te leveren.
Politiek en geschiedenis zijn zelden zwart wit, vaak zijn de grijstinten zo hetzelfde dat je niets meer ziet.
Overigens hebben we nu in Italië weer een sterke man.