Motief liquidatie ’truienkoning Libbe de Jong’ onbelangrijk

In de maand januari werd Friesland opgeschrikt door 3 moorden binnen 3 weken. Sargasso gastredacteur Prof. Paauwe volgt voor ons de rechtszaken bij de Leeuwarder Rechtbank. Vorige keer schreef hij over de eerwraakzaak van Rachid S. in Aldeboarn. Deze keer bericht de prof over de moord op Truienkoning Libbe de Jong uit Wolvega.

Op de plek waar de verdachten zitten, direct voor de voorzitter van de rechtbank neemt voor de zitting een potige politieagent plaats. In tegenstelling tot zijn collega’s in de zaal draagt hij geen pistool in zijn holster. Hij zit namelijk tussen de twee mannen die truienkoning Libbe de Jong uit Wolvega op 16 januari van dit jaar een kogel door zijn hoofd hebben geschoten. Echte vrienden zijn het niet. Nooit geweest ook. De 30 jarige Douwe V. uit Ljouwert kende schutter Wytze D. uit Grou nog maar net. Een paar dagen om precies te zijn.

Douwe V. ontmoet Wytze D. een paar dagen voor de moord via een kennis. Op dat moment zit Douwe V. diep in de financiële zorgen, het geduld van zijn schuldeisers is bijna op. Ironisch genoeg biedt Wytze D. hem werk aan bij zijn incassobureau. Dat zou Douwe 1000 euro in de week en een auto opleveren en een kans om in een paar jaar zijn immense schulden af te lossen. Dat blijkt een lokkertje, want eerst moet Douwe nog helpen bij een klusje, bij iets dat Wytze behoorlijk dwars zit. Dat is Libbe de Jong.

De 53 jarige Libbe de Jong spendeerde 19 jaar van zijn leven in de gevangenis. Hij werd veroordeeld voor verkrachtingen, bedreigingen, geweld en stalking. Ook verbleef hij tussen 1980 en 1986 in TBS omdat hij twee mannnen had vermoord na een geschil tijdens een potje klaverjassen. Als Libbe de Jong niet in de gevangenis zat werkte hij als marktkoopman. Een tijd lang verkocht hij in het Abe Lenstra Stadion van SC Heerenveen truien. Op zijn bestelbusje prijkte de tekst: Bertus, de Truienkoning. Maar Libbe had meer interesses. Zo baatte hij tot juli van het vorig jaar samen met zijn vriendin Café de Veehandel in Dokkum uit. Toen die relatie uitging zette De Jong zijn zinnen op een motel in Bolsward. De eigenaar van het motel deed een mondelinge toezegging aan Libbe dat hij het motel kon kopen. Maar nadat die eigenaar in de gaten kreeg wat voor soort man Libbe was verkocht hij het motel aan een snackbarhouder uit Franeker die als iets minder gewelddadig en crimineel te boek stond. De Jong raakte gefrustreerd. Omdat zijn relatie uit was én omdat hij het motel niet in handen kreeg. Dat motel zou hem uit zijn financiële zorgen kunnen halen. Een stel louche figuren hadden Libbe 50.000 euro geleend en wilden dat geld terug. De Rabobank in Heerenveen had nog 40.000 euro tegoed van de truienkoning. En beide schuldeisers verhoogden op hun eigen wijze de druk op De Jong.

Over deze problemen sprak De Jong regelmatig met Wytze D. Een paar keer per week kwam Wytze op de koffie bij Libbe. “Dat was heel gezellig” zie D. vanmorgen in de rechtszaal, “Libbe had altijd cake in huis en sneed dan een plak af bij elk bakje koffie.” Maar volgens Wytze D. werden de gesprekken met Libbe grimmiger. De frustraties van de Truienkoning werden groot. Het café en zijn vriendin was hij al kwijt en het motel dat hem van zijn schulden zou verlossen leek buiten bereik. Op 20 januari zou de rechtbank in Leeuwarden het finale oordeel geven over wie het Motel in Bolsward nou zou toebehoren. Alles leek in het nadeel van Libbe uit te pakken.

Op dat moment eiste Libbe de Jong van Wytze D. dat hij hem zou helpen bij het ombrengen van zijn ex-vriendin, de eigenaar van het Motel in Bolsward en de nieuwe uitbater, de snackbarhouder uit Franeker. En als Wytze niet zou helpen bij deze drievoudige moord dan wist zou het gezin van Wytze er aan gaan, dat garandeerde de truienkoning hem. Volgens Wytze D. restte hem niets anders dan voor 20 januari Libbe de Jong om te brengen. Maar hij had een mededader nodig.

Vlak nadat Wytze aan Douwe een gouden toekomst beloofd neemt hij hem mee naar de cake en koffie bij Libbe in Wolvega. Hij wijst Douwe op het gouden horloge van Libbe de Jong, dat in één klap wel 5000 euro zou opbrengen. En over het antiek van De Jong en zijn dure aardewerk. In bijzijn van Douwe ondervraag Wytze de truienkoning over de waarde van zijn spullen. Douwe, geplaagd door zijn financiële situatie ziet een kans. In de volgende dagen benadrukt Wytze keer op keer aan Douwe dat Libbe dood moet, dat hij van hem af moet. Zonder direct te vragen. Net zo lang totdat Douwe uit zich zelf zegt dat hij mee wil helpen. De volgende keren als ze bij Libbe zijn draagt Douwe een mes en een knuppel bij zich.

Op één van die gelegenheden nemen de twee mannen de truienkoning mee naar de Duinen in Noord Holland. Met als doel om Libbe om te brengen, maar het lukt Wytze niet. Ook kort daarop in een natuurgebied bij Fryskepealen lukt het Wytze niet om zijn pistool te pakken en de trekker over te halen. Op zondag 16 januari lukt het wel. Wytze D. haalt kompaan Douwe op uit Leeuwarden en rijdt richting Wolvega. Vlak voor aankomst probeert hij zijn pistool uit in een weiland. Het gaat af. Eenmaal aangekomen bij Libbe de Jong treffen ze de truienkoning chagrijnig aan op de bank. Iets in zijn mercedes doet het niet en hij bladert druk door het serviceboekje op zoek naar een oplossing.

Wytze zegt dat hij even naar de wc moet en op dat moment zet Douwe de radio luider. Tijdens het spoelen van de wc laadt Wytze zijn wapen, steekt het achter zijn rug en loopt de kamer in. “wat loop je raar” zegt Libbe en Wytze klaagt over pijn in zijn rug. Hij loopt naar het raam, gaat achter de bank staan en draait zich om. Hij richt het pistool op de linkerslaap van de Truienkoning en schiet hem van 20 centimeter afstand door zijn linkerslaap. De kogel verlaat het hoofd van Libbe de Jong door zijn rechterwang. Douwe zit naast De Jong als die doodgeschoten wordt. Hij pakt een knuppel en slaat hem tot drie keer toe hard op zijn hoofd.

De beide mannen gaan weg met goud, sieraden, antiek, aardewerk en de mercedes van Libbe de Jong. Deze bezittingen worden later teruggevonden bij Leo R., de kleurrijkste crimineel van Friesland die vorige week nog in het nieuws kwam omdat hij 4000 euro uitloofde voor een foto van Groenlinks eerste kamerlid Sam Pormes in een terroristenkamp in Jemen. Leo R. had nog geld tegoed van Wytze en zou bij nalatige betaling de kinderen van Wytze ‘iets’ aandoen en had daarom de juwelen als betaling geaccepteerd.

Libbe de Jong word 10 dagen later in verregaande staat van ontbinding gevonden. Wytze D. bezoekt als goede kennis de begrafenis van de truienkoning en schudt de familie uitgebreid de hand en spreekt openlijk schande van de moord. Douwe V. ondertussen brengt gestolen antiek onder bij zijn buren. Met als smoes dat het gaat om erfstukken die hij niet kwijt wil raken aan één van de vele incassobureaus. Drie weken later worden beide mannen aangehouden en bekennen vrij snel.

Op de zitting maakte officier van justitie Fred Janssens korte metten met het verhaal van Wytze D. Er is volgens hem geen enkel bewijs voor de bedreigingen van De Jong aan het adres van Wytze. En van psychologische overmacht, een reden die strafverminderend kan werken, is al helemaal geen sprake. Zelfs Wytze’s vriendin is niet ingelicht over de aanstaande dreiging. Beide mannen hadden volgens de officier financiële drijfveren bij de moord. Maar eigenlijk is het motief niet eens zo belangrijk zo betoogd Janssen. De moord is door beide mannen opgebiecht, Libbe de Jong is dood, geëxecuteerd. Dat is genoeg om 16 jaar te eisen. Ook de rechter is in zijn verhoor niet op zoek naar een motief, maar haalt zakelijk de bewijsstukken en de bekentenissen aan. Een liquidatie is een liquidatie, een motief verandert daar strafeconomisch niets meer aan.

Wytze D., twee meter lang, tot op zijn handen volgetatoeërd en een kaalgeschoren hoofd barst in tranen uit als hij de eis hoort. Kompaan Douwe reageert gelaten. Van hem is niet veel meer over dan een menselijk wrak. De tegenstelling tussen hem en Wytze kan niet groter zijn. Vel over been en zwaar onder de medicijnen zit hij spastisch op zijn stoel. Van antwoorden komt het niet, het blijft bij wat gemurmel. Volgens het psychiatrisch rapport verkeert hij in een posttraumatische stressstoornis. Zijn nieuwe vriend Wytze heeft heel zijn leven in één klap vernietigd. Beide families van de daders, in grote getale aanwezig, huilen ook. Dochters ondersteunen de moeders, de even grote en indrukwekkende broers van Wytze D. barsten in snikken uit en de broer van Douwe lijkt al even vel over been en spastisch op zijn stoel te schuiven. Alleen de nabestaanden van Libbe de Jong houden de ogen droog. Voor het eerst tijdens heel de zitting.