Meeste partijloze burgemeesters sinds 2016

2016: Nederland telt sinds deze week acht partijloze burgemeesters. Het zullen er nog veel meer worden (Trouw, 7 december 2016).
Journalist Hans Marijnissen heeft gelijk  gekregen.

2017: Een topjaar is 2017 voor de onafhankelijke burgemeester: nooit eerder werden in één jaar vijf partijloze kandidaten benoemd. Van de 388 Nederlandse burgemeesters zijn er nu 18 partijloos (Volkskrant, 18 november 2017).

2018: De Wikipedia-lijst van burgemeesters in 2018 telt 14 partijloze burgemeesters. In november van dat jaar nam de burgemeester van Assen afscheid van de VVD en werd de 15e partijloze burgemeester.

2019: De Oosterhoutse Gemeentebelangen-wethouder Marian Witte is de zeventiende onafhankelijke bestuurder die zo’n positie (burgermeesterschap) gaat bekleden in Geertruidenberg (BNdeStem, 19 juni 2019).

Sargasso zou Sargassso niet zijn als we niet uitzochten hoeveel partijloze burgemeesters er nu zijn.  De stand per 25 februari 2020: In 23 van de 355 gemeenten zit een partijloze burgemeester het college van B&W voor.

CDA verslaat VVD

Een dikke 6% van het totaal dus, waar leden van landelijke partijen nog steeds in meerderheid zijn en er slechts één burgemeester “lokaal” genoemd kan worden. In Noardeast-Fryslân werd 6 januari jl. Johannes Kramer als burgemeester geïnstalleerd. Hij is lid van de FNP (Fryske Nasjonale Partij).

Jarenlang leverde het CDA de meeste burgemeesters, tot in 2012 de VVD de leiding overnam. Dat bleef zo tot vorig jaar (VVD had 1 burgemeesterspost meer dan het CDA).  Recente wisselingen hebben het CDA weer aan kop van het burgemeestersgilde gebracht.

Aanleiding tot ons onderzoekje was de reuring rond het Youtube-filmpje waarmee Bert Blase openbaarde te solliciteren naar het burgermeestersambt in Den Haag. Een persbericht van ‘Meer Democratie’, dat momenteel campagne voert voor een directe verkiezing van een Haagse burgemeester, presenteerde Bert Blase als “de huidige partijloze burgemeester van Heerhugowaard”.

Partijloos of onafhankelijk?

Nu is ‘partijloos’ een rekbaar begrip. Er wordt doorgaans mee bedoeld dat een burgemeester geen lid is van een landelijke partij of lid is/was van een lokale partij in een andere gemeente dan waar zij/hij nu burgemeester is.

Drie van de huidige 22 partijloze burgemeesters waren voorheen lid van een landelijke partij. Twaalf partijlozen waren lid van een lokale partij elders. Van slecht zeven partijloze burgemeesters konden we geen banden met welke politieke partij dan ook ontdekken.

Van de zeven echt onafhankelijke burgemeesters werkten drie als ambtenaar of zzp’er voor gemeenten, drie anderen werkten bij Justitie en één burgemeester werkte als radio- en televisiepresentator en hoofdredacteur bij de Publiek Omroep.

De case Bert Blase

Hoe rekbaar het begrip ‘partijloos’ is, kunnen we zien aan de ‘case Bert Blase’. Bij zijn aanstelling in 2017 als waarnemend burgemeester van Heerhugowaard, was hij nog lid van de PvdA. Hij heeft het lidmaatschap opgezegd omdat dat niet te rijmen is met zijn activiteiten als initiatiefnemer van de beweging Code Oranje.

Code Oranje wil partijpolitiek indammen en meer zeggenschap aan de burgers geven. De beweging (want van een partij wil men niet spreken) deed vorig jaar mee bij de provinciale verkiezingen  in Gelderland, Noord-Brabant, Noord-Holland en Zuid-Holland, maar kreeg te weinig stemmen om zetels te halen.

Provinciale Staten 20 maart 2019:
Noord-Brabant 2.784 stemmen 0,27%
Noord-Holland 16.665 stemmen 1,43%
Zuid-Holland (waar Bert Blase op een 14e plaats van de kieslijst stond) 4.598 stemmen 0,32%
Gelderland 11.053 stemmen 1,18% (Lokale Partijen Gelderland-Code Oranje)

Eigenlijk is Bert Blase, als burgemeester van Heerhugowaard, dus helemaal niet partijloos. Dat geldt ook voor Ronald van Meygaarden, burgemeester van Boxtel, die in 2019 lijstrekker was voor Code Oranje in Gelderland.

Mocht Bert Blase het nog tot burgemeester van den Haag schoppen, dan krijgt de stad een politiek dier en ervaren bestuurder in de ambtsketen. Zie zijn staat van dienst:
1992 oprichter van de Partij voor Maatschappelijke Vernieuwing (PMV), dat in 1994 onder de naam De Nieuwe Partij meedeed aan de verkiezingen voor de Tweede Kamer en geen zetel wist te halen (6.825 stemmen; o,o8%)/
Later werkte hij voor de politieke partij Unie 55+. In 1998 was hij PvdA-gemeenteraadslid in Papendrecht tevens fractievoorzitter en is in 2018 dus overgestapt naar zijn eigen Code Oranje.

Zijn burgemeesterservaring: 2009 – 2014 Burgemeester van Alblasserdam, 2012 – 2014 Waarnemend burgemeester van Hardinxveld-Giessendam, 2014 – 2017 Waarnemend burgemeester van Vlaardingen en 2017 – heden Waarnemend burgemeester van Heerhugowaard.

Waarnemers, de flexende burgemeester

Zo’n aaneenschakeling van meerdere waarnemersposten zien we bij meer van de huidige 30 waarnemende burgemeesters. Blijkbaar zijn er een aantal liefhebbers van tijdelijke burgemeesterschappen.

Nu is ook een vaste aanstelling (door de kroon benoemd) tijdelijke van aard (6 jaren), maar dat kan ontelbare keren verlengd worden (met herbenoemingen voor volgende 6 jaren).  De langstzittende burgemeester is Peter Tange (GroenLinks en burgemeester van Wormerland). Hij gaat stoppen per 15 maart en heeft dan 20 jaren als burgemeester gediend.

Naar meer partijloze burgemeesters

Mocht u aan geen enkele partij gebonden zijn en het aantal partijloze burgemeesters tot grote hoogte willen opstuwen? Solliciteer dan rap op de vacatures in Den Haag, Hattem, Oudewater, Twenterand en Zoetermeer. Binnenkort zullen er ook vacature worden  opengesteld voor het burgemeestersambt in Halderberge, Staphorst en Uitgeest.