Het Research Centre for Education and Labour Market (ROA) onderzoekt al 25 jaar de aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt. In een rapport uit december 2011 kijken ze naar de arbeidsmarkt tot 2016. Er staan veel relevante gegevens in, met voorspellingen over de vervangings- en uitbreidingsvraag van specifieke beroepen en opgeleiden. In hoofdstuk 4 kijken ze ook naar een aantal scenario’s om tekorten op te heffen, door deeltijders langer te laten werken. Dat kan in sommige beroepsgroepen veel helpen, in andere minder: dat hangt o.a. ook samen met de huidige gemiddelde werktijd (dicht tegen de 40, dan is een opplusscenario niet realistisch).
Zo zal het opplussen van het aantal arbeidsuren van deeltijders niet leiden tot een significante vermindering van het personeelstekort voor VMBO bouw en VMBO metaal. Het hoogst haalbare voor deze opleidingstypen is een vermindering van het personeelstekort met ongeveer 10%. In dat geval zou iedereen minimaal 24 uur per week moeten werken. Ook het grote tekort aan personeel met een technische opleiding op MBO-, HBO- en WO-niveau is moeilijk weg te werken door het opplussen van deeltijdbanen. De verwachte tekorten aan arbeidskrachten worden bij deze opleidingen voor minder dan 30% opgelost.
Met uitzondering van de HBO lerarenopleiding natuur en techniek, is het tekort aan personeel voor de HBO lerarenopleidingen goed terug te dringen door het opplussen van deeltijdbanen. Het tekort aan personeel met een HBO lerarenopleiding basisonderwijs kan voor meer dan twee derde worden opgelost als iedereen met een dergelijke opleiding minimaal 24 uur per week gaat werken. Maar ook het verhogen van de werkweek van werkenden met een kleine of grote deeltijdbaan leidt tot een afname van het tekort met minimaal 30%.
Onderstaande grafiek laat zien wat de gemiddelde werkweek zou moeten zijn om de tekorten voor het desbetreffende opleidingstype geheel te laten verdwijnen. Voor bijna alle opleidingstypen zou de gemiddelde werkweek boven de voltijdse arbeidsduur van 40 uur per week moeten liggen om de verwachte personeelstekorten in hun geheel te laten verdwijnen. Voor een achttal opleidingstypen blijft de gemiddelde werkweek die nodig is om de tekorten op te lossen onder de 40 uur. Daarbij gaat het om VMBO (uiterlijke) verzorging, MBO verpleging, MBO apothekersassistent, HBO lerarenopleiding medisch en verzorging, HBO verpleging, HBO tolk en vertaler, HBO lerarenopleiding basisonderwijs en HBO lerarenopleiding talen. Het betreft bijna allemaal zorgopleidingen.
Verder is het opvallend dat op WO-niveau alle opleidingstypen uitkomen op een gemiddelde werkweek van meer dan 40 uur om de personeelstekorten volledig weg te werken.
| Bron: ROA (december 2011). De arbeidsmarkt naar opleiding en beroep tot 2016. |
Als ik deze gegevens even goed laat bezinken, klopt het dan dat de onderzoekers schrijven dat het lerarentekort bijna geheel kan worden opgeheven, als deeltijders langer gaan werken?
Niet helemaal, maar wel een heel stuk. Als alle deeltijders met een HBO lerarenopleiding basisonderwijs minimaal 24 uur gaan werken (scenario I) is 66% van het personeelstekort opgelost. Als alle vrouwen evenveel zouden werken als mannen, is er in het geheel geen sprake meer van een tekort. Bij HBO lerarenopleiding Natuur en techniek is dit effect er niet; daar kun je met meer uren maar hooguit 10% van het tekort opheffen.
Reacties (5)
Hebben ze er rekening mee gehouden dat de tekorten/vacatures niet altijd op dezelfde school zijn als waar de deeltijders werken? Mijn zus heeft een verdeelde baan op twee scholen van een scholengemeenschap, en daardoor uren extra reistijd, veel gedoe met roosters en geen voorjaarsvakantie (want die hebben de locaties niet in dezelfde week).
Het is meer dan het aantal uren delen door het aantal werknemers.
Ehm…. is een deel van de deeltijders niet deeltijder omdat ze er bewust voor gekozen hebben om niet fulltime te werken?
dat dacht ik dus ook meteen , je kan ook zeggen als meer mensen leraar zouden worden zou het tekort opgelost zijn!
maar het is een grpapige patstelling, als ze leraren meer gaan betalen, gaan ze nog minder werken, dus gewoon de leraren korten, dan gaan ze meer uren maken
Of ander werk doen dat genoeg betaalt om het wel in deeltijd te doen.
Wat is een lerarentekort? Dat is een tekort aan leraren.
Die vaststelling is minder triviaal dan die lijkt. Er staan namelijk in Nederland lang niet allemaal leraren voor de klas, maar mensen die doen alsof ze leraar zijn, of mensen die doen alsof ze lerarenkwalificaties hebben die ze helemaal niet hebben.
Sterker nog, naar schatting (OCW weet dit niet en wil het niet weten) wordt meer dan 30% van de lessen in het voortgezet onderwijs gegeven door onbevoegden, halfbevoegden of verkeerd bevoegden.
Dat is dan de werkloze ambtenaar die een baantje heeft gevonden als ‘leraar maatschappijleer’ of ‘leraar wiskunde’. Of de leraar Engels die zich uitgeeft voor ‘leraar Nederlands’ om zijn baan uit te breiden. Of de tweedegraads leraar die in de bovenbouw van havo en vwo werkt omdat er (veel) te weinig universitair opgeleide leraren zijn. Daarnaast nog een berg studenten die een betaalde baan hebben, en hopelijk hun kwalificatie snel halen.
Twee op de drie onbevoegden in het onderwijs is helemaal niet bezig met het halen van een lesbevoegdheid.
De school verzwijgt welke leraren onbevoegd zijn. Ouders krijgen dat niet te horen, leerlingen niet, de Inspectie niet. De minister van Onderwijs heeft scholen bezworen dat ze de Inspectie niets hoeven te vertellen. Ik jok niet.
Niet voor niks sprak Rinnooy Kan drie jaar geleden over ‘zowel een kwantitatief als een kwalitatief lerarentekort’. Er staan misschien wel genoeg ‘mensen voor de klas’ maar dat zijn lang niet allemaal leraren.
Wil je dus het lerarentekort oplossen, dan moeten we niet doorgaan op de ingeslagen weg. Dan moeten we niet de uren van deeltijdonbevoegden uitbreiden. De enige manier om Nederland weer aan goed onderwijs te helpen is het beroep van leraar aantrekkelijker maken in combinatie met serieuze eisen aan dat beroep en het handhaven van de kwalificatieeis. Anders is en blijft het onderwijs een vluchtheuvel voor mensen die elders niet aan de slag kunnen. En met schoolbesturen en zelfs een minister van OCW die dat verzwijgen voor de belanghebbenden.