OPINIE - Beste artsen en verpleegkundigen, u heeft alle vrijheid te bepalen wat goede zorg is. Zodra het te duur naar mijn zin wordt, ontneem ik u die vrijheid.
Dat is de strekking van een wetswijziging die 21 januari door de Tweede Kamer werd aangenomen.
95 voor VVD, CDA, D66, GroenLinks, ChristenUnie, SGP, FvD, Van Haga
55 tegen PVV, SP, PvdA, 50PLUS, PvdD, DENK, Van Kooten-Arissen
De Federatie Medisch Specialisten, de V&VN (beroepsvereniging voor verpleegkundigen), het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) hadden hun bezwaren tegen de wetswijziging al aan de Tweede Kamer kenbaar gemaakt en nu het voorstel naar de Eerste Kamer gaat, zullen ze ook de Senaat inlichten.
In de Memorie van Toelichting schreef de minister dat hiermee “wordt teruggekomen op het eerder ingenomen standpunt dat de vrijheid van medisch handelen op grond van wetenschappelijke of vakinhoudelijke gronden niet door politieke beïnvloeding mag worden gestuurd”.
Maar de politieke beïnvloeding die hiermee ontstaat betreft “uitsluitend een financiële – en geen inhoudelijke- toets”, zo verdedigde de minister de wetswijziging.
Dat de kwaliteit van de gezondheidszorg wordt beïnvloed door politieke besluiten is een open deur. De gedachte dat financiële besluiten de kwaliteit niet zouden raken, is in de praktijk lang niet altijd waar. Maar los van dat alles is het meest opmerkelijk dat de deskundigheid van de professionals nu aan de kant wordt geschoven.
En dat terwijl ‘de politiek’ de mond vol heeft van bewondering voor diezelfde professionals. Een voorbeeldje, nog niet zo lang geleden:
“Verpleegkundigen weten als geen ander hoe je de beste zorg levert en wat patiënten nodig hebben”
en
“(…) verpleegkundigen erkennen voor wat ze zijn: onmisbare professionals in de zorg. Ze verdienen een plek aan de bestuurstafel.”
De Tweede Kamerleden Hermans (VVD) en Ellemeet (GroenLinks) pleitten voor meer verpleegkundigen in de besturen van zorginstellingen. Nog geen 15 procent van de Nederlandse zorginstellingen heeft een verpleegkundige in de raad van bestuur.
Terug naar de wetswijziging en een voorbeeldje. Het gaat er om dat de minister kan besluiten een voorgedragen kwaliteitsstandaard (richtlijn) vanwege financiële gevolgen niet in het openbaar register op te nemen.
Recent voorbeeld (30 januari 2020) van een richtlijn, waarbij wijzigingen zijn opgenomen: in plaats van weefselbiopsies wordt een MRI-scan ingezet bij onderzoek naar prostaatkanker.
Het is na jaren onderzoek nu in het openbaar register opgenomen (terwijl het al in 2017 toepasbaar was).
Zo’n scan is duurder, maar minder belastend dan die weefselprikken. Over de kosten meldde het Radboudumc Centrum voor Oncologie in 2017:
De kosten van diagnose zijn gemiddeld hoger, maar dat wordt gecompenseerd door effectievere en minder onnodige behandelingen. Zo houden artsen en zorgverleners de zorg betaalbaar, juist door de kwaliteit te verbeteren.
Het aantal mannen bij wie prostaatkanker wordt vastgesteld is de laatste jaren licht stijgend (12.600 in 2018, 13.000 in 2019). Op basis van 40.000 scans verwachten de onderzoekers toch een besparing van 15 miljoen euro.
Stel dat de methode nu pas ontwikkeld zou zijn en voorgedragen voor opname in het register (met goedkeuring van de raad van bestuur van het Radboudumc, waar overigens geen verpleegkundige zitting in heeft), dan hangt het er helemaal van af hoe de financiële toetsing van de minister er uit komt te zien.
De vakkundige inhoud (kwaliteitsverbetering voor patiënten en artsen) wenst de minister geen oordeel over te vellen, dus blijven de euro’s over. Kijkt de minister dan naar de euro’s hier en nu of naar de langere termijn?
Momenteel is daar veel onduidelijkheid over, want de minister wil geen harde financiële grens stellen. In een AMvB (Algemene Maatregel van Bestuur), waar Tweede en Eerste Kamer over mogen stemmen, zullen de criteria nader worden verklaard.
Over twee weken begint de Eerste Kamer met de behandeling van der wetswijziging. Wat stemverhoudingen betreft is de kans klein dat het voorstel wordt afgewezen. Maar de senatoren worden geacht niet op politieke inhoud te toetsen maar op “rechtmatigheid, uitvoerbaarheid en handhaafbaarheid”.
In hoeverre zal de Eerste Kamer van oordeel zijn dat de “vrijheid van medisch handelen op grond van wetenschappelijke of vakinhoudelijke gronden” wel degelijk aan politieke beïnvloeding zal worden blootgesteld en deze wijziging om die reden terugverwijzen?
Reacties (6)
Zolang we met z’n allen betalen voor zorg is het logisch dat het parlement daar het laatste woord over heeft. Meestal wordt de portemonnee toch wel getrokken, ik zou me daar niet teveel zorgen om maken.
@1: Als ik het goed begrijp, delegeert ons parlement met dit voorstel macht aan de minister.
En de portemonnee wordt niet altijd getrokken: er zijn medicijnen die de overheid te duur vindt. En er zijn mensen die bij het generieke medicijn bijwerkingen hebben (andere vulstof, andere smaakstof of iets dergelijks).
De uitgaven voor jeugdzorg hangen van de gemeente af.
Hoe dan ook is nog lang niet van alle behandelingen bekend hoe nuttig ze voor de patiënt zijn, laat staan dat de verhouding nut/prijs berekend worden kan.
(en daarnaast zijn in de jeugdzorg/thuiszorg bedrijfjes actief die proberen gemeente op te lichten).
@1: Een objectieve beoordeling van prijs/nut juich ik toe, maar is moeillijk.
En er blijft het risico dat persoonlijke opvattingen van de minister een rol spelen.
Als de overheid zou besluiten dat kunstmatige inseminatie te duur is, benadeelt dat waarschijnlijk meer lesbiennes dan heterosexuelen.
Als de overheid besluit dat een behandeling tegen sikkel-anemie te duur is, benadeelt dat een etnische groep (sikkel-anemie komt oorspronkelijk meer voor in landen rond de middellandse Zee).
@2: De context is natuurlijk wel belangrijk om te vermelden: het Zorginstituut had juist veel macht gekregen om richtlijnen op te stellen die dan uitgevoerd moeten worden. De politiek werd hardhandig geconfronteerd met de consequenties toen nieuwe richtlijnen in de ouderenzorg 2 miljard extra per jaar bleken te kosten, zonder dat de overheid en parlement hier nog onderuit kon. Nu kwam dit op het moment dat de ouderenzorg toch al onder de aandacht was en in budgettair gunstige tijden, dus iedereen ging akkoord, maar voor dat bedrag hadden ook een boel andere dingen gedaan kunnen worden realiseerden de politici zich.
Het kostenaspect in de zorg zal altijd lastig blijven, de discussie is nooit klaar. Het meest strakke systeem als het gaat om kosten in de zorg is de NHS in het VK, hier een mooie analyse van Vox:
https://www.vox.com/2020/1/28/21074386/health-care-rationing-britain-nhs-nice-medicare-for-all
Het is niet leuk, maar kostenbeheersing is essentieel voor elk zorgstelsel. Kijk naar de VS voor wat er gebeurt als je dit niet* doet: hoge kosten, maar alleen degene die dit kunnen betalen krijgen de zorg.
* De VS doet op deelgebieden, bijvoorbeeld Medicare en Medicaid, wel aan kostenbeheersing, daar zijn behandelingen dan ook goedkoper.
de stijgende kosten in de zorg… als je in de instellingen kijkt is het bedroevend gesteld. oude voorzieningen.
het geld gaat op met name aan overhead. elke poging to besparingen leidt in de realiteit tot nog meer overhead. we willen in control komen, creëeren een moloch mbt administratie en checks om kwaliteit te borgen en kosten te drukken. Niet door hebbende dat de maatregelen steeds grotere overhead creëren, wat ten koste gaat van de reeds onder druk staande zorg verlening.
@4: bedankt voor de informatie!
Een verschil tussen het Nederlandse Zorginstituut en het Britse National Institute for Care Excellence lijkt mij dat NICE besloten heeft hoeveel een jaar langer (in goede gezondheid) leven kosten mag, en het Nederlandse Zorginstituut criteria voor ouderenzorg opstellen mocht zonder naar de kosten te kijken, als ik het goed heb.
Uw link merkt ook op dat belangrijk is dat politici hun poot stijf houden als besloten wordt om bijv. een medicijn niet te vergoeden.
En dat is moeilijk: het artikel beschrijft een medicijn dat griep een dag korter liet duren, maar het wordt een ander verhaal als het leven van een baby gered worden kan – voor 1,9 miljoen euro.
(Van dat geld kunnen we in Afrika meer kinderen redden overigens)