McCain, Obama en de narco’s

In de strijd om het presidentschap van de Verenigde Staten mag het dan gaan om economie, loodgieters en eervolle aftochten uit Irak en Afghanistan, voor Midden- en Zuid-Amerika is een heel ander thema relevant. De kranten staan er hier dagelijks vol mee: de georganiseerde drugscriminaliteit. Het Mexicaanse Tijuana is momenteel de hotspot, maar voor het hele subcontinent is het van belang hoe de ‘war on drugs’ een vervolg gaat krijgen.

In de relatieve rust tussen de Koude Oorlog en de Internationale Strijd tegen Het Terrorisme ontbeerde de Verenigde Staten een vijand om zich tegen te verenigen en verveelden de Amerikaanse strijdkrachten zich kapot. De oplossing was gauw gevonden, de ‘war on drugs’ werd met hernieuwd enthousiasme aangegaan.

De blik richtte zich al snel op Colombia, grootproducent en exporteur van cocaïne en hofleverancier van de VS. Plan Colombia kwam van de grond. Hoewel het begon als een sociaal plan, gericht op herstel van veiligheid en democratie, werd de nadruk meteen gelegd op bestrijding van drugs, waarbij het besproeien van cocavelden een beproefde aanpak werd. Het is bijna komisch, hoe een militaire grootmacht zich steeds aan dezelfde steen lijkt te stoten. In de jaren zeventig mislukte de jungleoorlog in Vietnam, waarbij het besproeien en ontbladeren van de jungle als strategie niet bijster succesvol bleek. Op dit moment levert het besproeien van de cocavelden discutabele resultaten op. Het oppervlak aan coke-planten daalt niet doorslaggevend, terwijl de ‘collateral damage’ voor rekening komt van de kwetsbare jungle en haar menselijke en dierlijke bewoners…

Hoewel het tackelen van de narco’s in Colombia enige vruchten afwerpt, is de drugshandel niet verslagen. De successen zijn er: de grootste (maar beslist niet enige) boosdoener, de FARC verloor in 2008 een reeks kopstukken en hun belangrijkste gijzelaar. En in de voormalige coke-capital of the world, Medellin, kun je in de meeste wijken weer veilig over straat, ook als politieman.
Maar het is duidelijk dat het waterbed-principe geldt. Duw je links omlaag, dan komt rechts omhoog en vice versa. De drugshandel is alleen maar verplaatst. De prijs van cocaïne in de VS vertoont geen stabiele stijging en ligt nog immer ver onder het niveau van de jaren ’80. De huidige aanpak, die zich vrijwel geheel richt op de aanbod-kant, blijkt niet effectief. Zolang de VS vol afnemers zit, zal de productie zich ontwikkelen en blijven verplaatsen.

Mexico is dus het nieuwe slagveld geworden en dagelijks betalen de Mexicanen, met name die in de omgeving van het lustoord voor Texanen, Tijuana, de daadwerkelijk prijs voor de snuifgewoontes van Amerikaanse beursbengels. Sinds kort is ook Argentinië wakker geschud. In juli werden twee Colombianen geëxecuteerd op een parkeerterrein, drie weken later viel drie Argentijnen hetzelfde lot ten deel. Sindsdien beheerst de ‘triple crimen’ de media en wordt de olievlek steeds groter. Argentinië kende sinds de crisis van 2001 het probleem van de paco, een bijprodukt van de cocaineproductie, dat razendpopulair is in de Argentijnse sloppenwijken, de villas miserias. Nu is daar Efedrine bijgekomen. Efedrine is een legaal bestanddeel van hoestdrank dat wordt gebruikt voor de illegale productie van metamphetamine (meth of speed). Meth is in de VS zo populair dat in 2005 een speciale bestrijdingswet is aangenomen. Mexicaanse kartels lijken Argentinië ontdekt te hebben als veilig en gemakkelijk productie- en distributieland.

Van de beide Amerikaanse presidentskandidaten is McCain is de hardliner en partijgenoot van George Bush die honderden miljoenen dollars aan een huurlingenbedrijf betaalde om de coke te verdelgen. Obama experimenteerde ooit met coke en toont enig begrip toont voor huidige gebruikers. Hij praat over preventie en hulp aan verslaafden. Actie kortom, aan de afnemerskant.
Met McCain wordt hoogstwaarschijnlijk de harde lijn van Bush voortgezet en kan het ene na het andere land in Latijns-Amerika de borst nat maken. Onder Obama is er een kans op een iets tweezijdigere en reëlere aanpak, met minder slachtoffers in Latijns-Amerika.