Machtsspelletjes van de NS

De zaterdagcolumn van Felix Rottenberg uit de papieren editie van het Parool verschijnt iedere zondag, maandag of dinsdag op Sargasso.

Donderdag, in de trein van 9.33 uur van Schiphol naar Rotterdam, raak ik voor de 453ste keer bekneld tussen die idiote glazen tochtdeur van de treinwagon en het vouwfietsje van een medepassagier. Gesis, gevloek en gemompel worden gevolgd door een koorzang van klachten op de leiding van de Nederlandse Spoorwegen.
Hoe lang zien geroutineerde passagiers in de overvolle intercitytreinen al toe op dit onnodige gestuntel van collega-reizigers? Minstens tien jaar.
In treinstel 4517 ontstaat spontaan een minisymposium. Indrukwekkend is het geïmproviseerde referaat van een fiscalist, die al twintig jaar met deze trein naar zijn kantoor in Rotterdam reist. Keurig in het pak, een fatsoenlijk mens, dat blijkt uit alles. “De leiding van de Spoorwegen houdt niet van reizigers!” Dit laatste woord spreekt hij dik aangezet uit. De fiscalist hekelt Bert Meerstadt, die een dag eerder heeft aangekondigd dat de NS in 2011 de tarieven in de spitsuren fors zal verhogen, als de regering een kilometerheffing op de snelwegen invoert. NS verwachten dan een volksverhuizing van de auto naar de trein.
Meerstadt, de tweede man van de NS, is een machtsspelletje aan het spelen. De NS willen meer geld van de overheid en dat probeert hij nu af te dwingen door te dreigen met tariefsverhogingen. Maar dat doet deze strateeg op een ontstellend knullige manier. Hij roept grote ergernis op bij de treinreizigers, die al jaren de kwaliteit achteruit zien hollen. Volgens de officiële cijfers geeft één op de vijf treinreizen gedoe. Ik hou het nu een jaar bij, soms is het weken achtereen minstens één op de drie keer mis.
Het ergste is het gebrek aan informatie. Maandag stond de trein van Rotterdam naar Utrecht bijna een kwartier na de officiële vertrektijd nog stil. Er werd niets omgeroepen, de conducteurs hieven hun armen radeloos in de lucht.
De NS-leiding kan slecht tegen kritiek. De directieleden vinden dat ze topprestaties leveren en worden in die idee-fixe bevestigd door de bonussen die ze krijgen toebedeeld van de – door de regering is benoemde – raad van commissarissen. Zo kreeg begin februari bestuursvoorzitter Aad Veenman 104.000 euro uitgekeerd.

Bij de NS vinden ze opmerkingen hierover gemierenneuk. Maar Wim Meijer, voorzitter van de raad van commissarissen, moet als oud-PvdA-politicus en medeoprichter van Nieuw Links toch beseffen dat het treinvervoer, waarvan zoveel burgers afhankelijk zijn, nog steeds als een publieke voorziening wordt gezien. Dat vraagt om terughoudendheid in de beloning.
Maar mannen zoals Veenman en Meerstadt zijn bonussen gewend. Meerstadt komt van Young & Rubicam, een internationaal reclamebureau, waar hij – het is hem van harte gegund – zijn vermogen heeft verdiend. Veenman was een controversiële president van Stork. Het tekent de zelfgenoegzaamheid van de NS-bazen dat ze zich extra laten belonen terwijl hun organisatie elke dag tekortschiet.
De NS hebben miljarden meer nodig – vijftig miljard volgens de berekeningen van Meerstadt – om een viersporig railnet in de Randstad aan te leggen. Meerstadt betwijfelt of ‘de samenleving’ bereid is dat geld daarvoor uit te geven. In wagon 4517 bleek donderdagochtend het tegendeel. Die uitbreiding kan gerealiseerd worden. Maar niet met incompetente mannen zoals Meerstad, die al een bonus ruiken als ze hun eigen reizigers beledigen.