Is het lonend om uitkeringsfraude te plegen? Waarschijnlijk wel, zegt criminologe Therese Klok (blog).
In deze tijden van crisis, bezuinigingen en werkeloosheid lijkt het een aantrekkelijke optie: uitkeringsfraude. Je vraagt een uitkering aan, vult wat gegevens in, vinkt wat extra vakjes aan en krijgt opeens wat extra euro’s gestort. Misdaadprogramma‘s kunnen er behoorlijk wat afleveringen mee vullen: iemand met een aanvullende uitkering voor rolstoelgebruikers die ondertussen bijklust als aannemer (en op camera wordt vastgelegd terwijl hij met zware stenen sjouwt), een dame die aangeeft alleenstaande moeder te zijn, maar ondertussen woont haar partner bij haar in huis en hebben ze allebei een baantje. Zwartwerken en verzwijgen dat je samenwoont zijn de meest voorkomende vormen van bijstandsfraude.
De cijfers over uitkeringen lopen nogal uiteen. Het lijkt niet helemaal duidelijk hoeveel mensen in Nederland nou echt een uitkering hebben. De ene bron spreekt over 1,4 miljoen mensen die in 2009 een bijstands-, werkeloosheids- of arbeidsongeschiktheidsuitkering hebben. Dat komt neer op ongeveer 12% van de beroepsbevolking. Het CBS heeft het over 292.000 WW-uitkeringen, Mark Rutte zegt in een interview dat er 300.000 mensen in de bijstand zitten. April dit jaar vormde een dieptepunt voor het werkeloosheidscijfer: er kwamen ineens 24.000 werkelozen bij, terwijl dat doorgaans gemiddeld 7000 per maand is. Genoeg uitkeringen in ieder geval om een stuk over uitkeringsfraude te legitimeren.
Definitie werkeloosheid volgens het CBS: ,,De werkeloze beroepsbevolking bestaat uit mensen in de leeftijd van 15-64 jaar, zonder werk of met werk voor minder dan 12 uur per week, die in de afgelopen vier weken actief op zoek zijn geweest naar betaald werk van 12 uur of meer per week en daarvoor op korte termijn (binnen twee weken) beschikbaar zijn.”
Schijntje
Er werd in 2011 voor 4,6 miljard euro aan bijstandsuitkeringen overgemaakt; op 300.000 personen, dat komt neer op gemiddeld 15.333 euro per jaar. Daar komt 5,1 miljard aan WW uitkeringen bij, om nog maar te zwijgen over AOW-uitgaven en arbeidsongeschiktheidsuitkeringen. Dan is de 153 miljoen euro die in totaal aan uitkeringsfraude werd opgespoord een schijntje. Bovendien werd daarvan maar 67 miljoen teruggevorderd, nog niet eens de helft. Deze 67 miljoen is wel een kwart meer dan in 2010 werd opgespoord en teruggehaald en er komt nog 22 miljoen bij aan fraude met AOW, kinderbijslag en nabestaandenuitkeringen.
Er valt dus wel degelijk wat te halen via een discutabel verkregen uitkering. Het lijkt mij echter nog vrij lastig. Je moet het aanvragen, via werk.nl, met een DigiD, allemaal prive informatie invullen en liegen. Het kan ook niet goed zijn voor je karma; jokken over je gezondheid, relatie en arbeidsongeschiktheid. Trouwens, voor hetzelfde geld ga je een echte baan zoeken. Maar de vraag hier is of het loont.
Om de fraude met onterecht uitgekeerd gemeenschapsgeld tegen te gaan, worden diverse informatiebronnen aan elkaar gekoppeld: belasting, banken, handelsregister, IB-groep, kadaster en de GBA wisselen gegevens uit met de sociale dienst van de gemeente. Ook houden sociaal recherchers observaties, gaan ze op huisbezoek (om te kijken hoeveel tandenborstels er staan in de badkamer) en gaan ze het internet op. In Canada is een vrouw haar uitkering kwijtgeraakt omdat de verzekering uit haar blije vakantiefoto’s (op het strand, verjaardagsfeestje, Chipendale’s show) opmaakte dat ze niet langer wegens depressie thuis hoefde te zitten. Het is daar gebruikelijk dat netwerksites worden bekeken om klanten te controleren, maar deze verzekeraar voegt eraan toe “dat we nooit een geldige claim zouden weigeren of beëindigen, enkel op basis van informatie die is gevonden op websites zoals Facebook.”.
Gemeente Nijmegen was laatst in het nieuws omdat ze mobiele camera’s (letterlijk; het gaat om auto’s met daarin een camera’s) inzetten in de strijd tegen uitkeringsfraude. “Nijmegen kan met de camera’s onder meer controleren of iemand wel woont op het adres dat hij heeft opgegeven. Zo kan ook worden voorkomen dat onnodig huisbezoeken en buurtonderzoeken worden gedaan, als uit de beelden blijkt dat een fraudemelding onterecht is.” Zo kunnen eigen vermogen in de vorm van spaargeld, het bezit van een huis, grond of dure auto inzichtelijk worden gemaakt. je moet deze vormen van geld namelijk eerst ‘opeten’, voordat je recht hebt op een staatsloon.
Het aantal opspoorders, sociaal rechercheurs en bijzondere opsporingsambtenaren (boa’s) is in drie jaar tijd gekrompen van 700 naar 300. Toch is er nog nooit zo veel opgespoord. Het is dus een onterechte redenering dat hierdoor de pakkans is verminderd; op een of andere manier werken de overgebleven speurneuzen dus ruim twee keer zo hard. De informatie mag echter in het kader van de geldende privacywetgeving nog niet in alle gevallen gekoppeld worden. “Hierdoor is het vaak lastiger om fraude op te sporen, maar missen we ook gevallen waar, door onbekendheid met de volledige problematiek, nu geen hulp kan worden aangeboden,” aldus wethouder Christel Mourik van Spijkennisse (VVD).
Rendabel
Dus is uitkeringsfraude wel degelijk rendabel. Je kan een onterecht uitgekeerde uitkering zien als een hele goedkope lening waar je geen rente over hoeft te betalen. Momenteel is het namelijk zo dat je bij ontdekking alleen het teveel gekregen bedrag hoeft terug te betalen, en geen boete. Er ligt echter wel een wetsvoorstel om fraudeurs per 1-1-2013 een boete te laten betalen van 100%. Maar mijn inschatting is dat zo’n hoge boete er in Nederland nooit doorheen komt; hoogstens 20%. Datzelfde wetsvoorstel behelst trouwens ook het idee dat gemeenten pas bij fraude boven de 50 duizend euro aangifte hoeven te doen. Nu ligt de grens bij 10 duizend euro. Dus met een gemiddelde van 15.333 per jaar, zit je zeker 3 jaar veilig.
Bovendien mag je huisbezoek weigeren en is alleenstaand heel ruim te definieren. Je kan bijvoorbeeld nog de sleutel hebben van je non-partner, er de telefoon opnemen, daar dagelijks eten en er nog een kind mee krijgen. Zolang je allebei ‘alleenstaand‘ invult op je uitkeringsaanvraag, moet de gemeente maar aantonen dat het niet zo is. Bij het meldpunt Fraude van het UWV moet je zo’n 7 pagina’s doorworstelen om al dan niet anoniem een gevalletje fraude te melden. Dat vergt doorzettingsvermogen. En die laagdrempelige kliklijn, daar zou ik me ook niet zo’n zorgen over maken. In twee jaar tijd kwamen er op de kliklijn in Haarlem nog geen 30 meldingen binnen. Hiervan werden er zes onderzocht en zijn er in slechts drie gevallen maatregelen getroffen. Die drie gevallen leverden overigens wel voor 360.117 aan onterecht uitgekeerde euro’s op.
Foto Flickr cc summervillain
Reacties (19)
Dus eigenlijk is 12% van de beroepsbevolking inactief, geen wonder dat de overheid bezig de actieven uit te kleden.
Waar denk je dat dat percentage lager is?
In niet veel landen waarschijnlijk maar het is ook niet zo rooskleurig als onze overheid doet voorkomen met een percentage van 6%
En waar denk je dat dat anders is?
Dergelijke boetes van 50 of 100% zijn bij belastingontduiking/fraude heel normaal, dus lijkt heel realistisch dat dit bij uitkeringsfraude ook het geval wordt. Overigens ook volkomen terecht in beide gevallen, het gaat immers in feite om diefstal middels formulieren i.p.v. koevoet.
Een bijstandboete van 50 of 100% werkt vast net zo goed als het hard straffen van veelplegende junks.. Het bevredigt de verbale bloeddorst en maakt verder niets uit.
De echte formulierendieven (Ahold/ van der Hoeven) krijgen boetes die gezien hun vermogen een lachertje zijn.
Heeft Therese Klok ook een huishoudelijk werkster (http://www.krapuul.nl/blog/79713/papieren-kijken-rijken-ogen-huishoudelijk-werker/)?
Ben ik trouwens de enige die steeds conclusies leest die niet volgen uit het voorgaande?
Nee, dat viel mij ook al op.
1. Er is een hoop geld gemoeid met uitkeringen (4,6 miljard aan bijstanduitkeringen alleen al). Daarvan werd voor 153 miljoen euro opgespoord, plus 22 miljoen aan fraude met AOW, kinderbijslag en nabestaandenuitkeringen.
Conclusie van Therese Klok: “Er valt dus wel degelijk wat te halen via een discutabel verkregen uitkering.”
Tja, als je er stilzwijgend van uitgaat dat al die uitkeringstrekkers massaal frauderen, dan volgt die conclusie er wellicht uit.
2. Allerlei automatiseringsbronnen worden gekoppeld, de gemeente Nijmegen zet cameravoertuigen in, er wordt meer opgespoord met minder bijzondere opsporingsambtenaren, het is nog wachten op wetgeving die verdere koppeling van automatiseringsbronnen mogelijk maakt.
Conclusie van Therese Klok: “Dus is uitkeringsfraude wel degelijk rendabel. “
Ook vreemd is dat Klok zich met name lijkt te richten op de bijstand, terwijl volgens haar eigen staatje, de overgrote bulk van de bijna 70 miljard aan uitkeringen ‘m zit in AOW (bijna de helft) en arbeidsongeschiktheidsuitkeringen. (Al die omaatjes en opaatjes zijn natuurlijk smerige fraudeurs!)
Verder is dit stuk puur theoretisch studeerkamergeneuzel. Laat Klok eerst eens met bijstandsgerechtigden en AOW’ers praten, voordat ze allerlei uitspraken doet over hoe het wel zal zitten.
Ja, dat dus. Daarnaast, en dat komt ook niet goed naar voren uit d’r verhaal, is d’r een verschil tussen ‘verkeerde gegevens die in het systeem staan’ (kan zo-maar gebeuren, zeker bij het UWV), ‘mensen die dingen doen die niet mogen omdat ze daar geen weet van hebben’ (de wetgeving is niet altijd even eenvoudig) en ‘doelbewuste fraude door bv. uitkeringen aan te vragen voor mensen die niet bestaan’.
Ook omgekeerd komt voor. Een vriendin van mij, die een weduwenpensioen ontvangt, is door onbekenden ‘verlinkt’ als samenwonend. Problemen met SVB die vorig jaar haar pensioen inhielden. Na schrijven krijgt ze het per 1-7-2011 weer. Maar moet de eerste helft terugbetalen, waardoor zij per saldo vorig jaar 0,0 ontvangen heeft. Overigens woont zij niet samen en dat viel eenvoudig te bewijzen. Ze is door deze flauwe kul wel in de problemen geraakt.
Het is wel degelijk mogelijk om naast terugbetaling ook een boete opgelegd te krijgen.
En hoe zit het met faillisementsfraude. Het aantal medewerkers vs de schade. Dat was nog niet zo lang gelede nl nogal ‘uit het lood’ ( lees besparing mogelijk van bijna 2 miljard als men ging handhaven ).
Auteur vindt ook zware privacy-schendingen ( zou ik wellicht 2 tandenborstels mogen zitten ) terecht en treurt erom dat het allemaal niet wat strenger kan.
Nu is het weer de vraag: “Is het lonend om uitkeringsfraude te plegen?“?, die hier aan de orde gesteld wordt.
Laatst zag ik op deze pagina’s ook al zo’n vreemde probleemstelling van een of twee zgn. wetenschappers: “Wie is de vijand?”
Wat zijn het toch voor wetenschappen die het methodologisch verantwoord achten om om niet alleen dit soort vragen te stellen, maar om er nog iets over te gaan publiceren bovendien? Waarom veralgemeniseert men de vraag niet eerst tot: “Is het lonend om fraude te plegen?“? (dus fraude in het algemeen) om zich daarna de vraag te stellen of het met uitkeringsfraude misschien anders zou liggen? (en hoe dat dan zou komen, etc.)
Ik geef toe: deze laatste aanpak is veel minder sexy, en (dus) ook veel minder spectaculair, maar het is wél een aanpak die véél zuiverder is, zeker in wetenschappelijke zin, mijns inziens.
Je kan ook overdrijven. De auteur van dit artikel heeft een mastertitel behaald, maar daarmee ben je nog geen wetenschapper. Uit haar blog kan ik opmaken dat ze zich niet met wetenschap bezig houdt (eerder met journalistiek). Ik denk dat je het stuk dan ook beter op journalistieke dan op wetenschappelijke meetlat kunt leggen.
@16 is mogelijk, ik las “criminologe” en heb het verder niet gecheckt. Als er “criminologe” bij staat dan ga ik er gewoon van uit dat het klopt. Voor zover ik weet (maar misschien moet dat ook wel aangepast worden) kun je je pas criminoloog noemen na een volledig voltooide juridische opleiding. Wat de master-titel betreft, ik kom nog uit het tijdperk propaedeuse/ kandidaats/ doctoraal maar ik lees in de wikipedia dat het overeen zou komen met doctorandus. Of ik nu overdrijf of niet, ik kan me niet voorstellen dat iemand met slechts het vroegere kandidaats toen dit soort onwezenlijke fouten gemaakt zou kunnen hebben in het openbaar. Zelfs al zou het geen wetenschap zijn, dan is het toch nog steeds je vak, en dus je eer?
Uitkeringsfraude kan makkelijk bestreden worden, laten ze het doen zoals in Duitsland, daar betaald de uitkeringsinstantie alle vaste rekeningen va de uitkerings gerechtigde en vervolgens krijgt de uitkerings gerechtigde een X bedrag om van te leven (eten e.d.) per maand.
Daarmee sla je 2 vliegen in 1 klap, mensen hebben minder problemen als ze in een uitkering terecht komen omdat de vaste lasten altijd betaald worden en het beperkt fraude omdat de instanties precies weten hoeveel iemand te besteden heeft en dus kan een uitkeringsgerechtigde niet bijv.in een nieuwe mercedes rijden omdat de instantie dan de ‘wegenbelasting’ rekening krijgt.
http://www.binnenlandsbestuur.nl/sociaal/nieuws/nieuws/10-miljoen-opgespoord-bij-bijstanders.7253004.lynkx
http://www.binnenlandsbestuur.nl/sociaal/nieuws/nieuws/meerderheid-wil-stop-op-uitkering-bij-fraude.7339846.lynkx
De rechtse hetze wordt speciaal voor de verkiezingen door het ministerie van sociale zaken onder leiding van Kamp en De Krom nog maar eens met een zeer betrouwbaar representatief onderzoek (…) ondersteunt.
Met de kennis dat in mindere tijden er minder tolerantie is voor geld geven aan anderen kan je nog beter manipuleren. Het zou mij niet verbazen dat de VVD en hun internationale neo-liberalen moedwillig de economie als ze zouden kunnen nog even laten kwakkelen, want dan kan je de in hun ogen broodnodige asociale bezuinigingen beter doorvoeren. Responsiviteit en legitimatie.