ELDERS - Nieuwe verkiezingen in Kroatië brengen een nieuwe regering nog niet direct dichterbij.
De conservatieve HDZ (Democratische Unie van Kroatië) is met 61 van de 151 zetels de grootste partij geworden in Kroatië bij de parlementsverkiezingen van zondag j.l. Met een nieuwe leider, de Europarlementariër Plenkovic, haalde de partij een winst van 2 zetels. De linkse coalitie met de sociaaldemocratische SDP behaalde 54 zetels (had er 56), de nieuwe centrumrechtse partij Most (Brug) kreeg 13 zetels (-6). SDP-leider Milanovic is zwaar teleurgesteld en heeft zijn ontslag ingediend. Een lage opkomst in de grote steden heeft hem mogelijk parten gespeeld. De verkiezingen waren noodzakelijk nadat de vorig jaar moeizaam tot stand gekomen regeringscoalitie van HDZ en Most onder leiding van de partijloze premier Oreskovic in juni was gevallen. Oreskovic moest het ontslag van zijn regering indienen nadat een conflict over mogelijke corruptie van vicepremier Karamarko van HDZ volgens coalitiepartner Most niet bevredigend kon worden opgelost. De partij, die bij de verkiezingen eind vorig jaar van corruptiebestrijding een hard punt maakte en met 19 zetels in het parlement kwam, diende een motie van wantrouwen in. Die werd met steun van de oppositie aangenomen. Most moet deze actie nu bekopen met een verlies van zes zetels. Wie breekt betaalt.
HDZ zal nu waarschijnlijk opnieuw met Most een regering gaan vormen, maar dat zal nog niet gemakkelijk zijn. Petrov, de leider van Most heeft zeven eisen gesteld, waarvan er enkele zullen moeten worden ingewilligd voordat er überhaupt sprake kan zijn van regeringsdeelname door zijn partij. Petrov, vorig jaar de verrassende winnaar, benadrukt de noodzaak van verandering in de Kroatische politiek. Maar in de afgelopen maanden zijn ze er niet in geslaagd hun grote coalitiepartner HDZ te bewegen tot bestuurlijke hervormingen, decentralisatie van bestuur en bestrijding van de corruptie.
Višeslav Raos, een politicoloog uit Zagreb, constateert dat Kroatië instabieler is geworden. Hij vindt dat opmerkelijk na zoveel jaren van stabiele politieke verhoudingen, maar de verschuivingen in de politiek lijken op wat in andere landen ook te zien is: de grote partijen links en rechts van het midden hebben het niet meer alleen voor het zeggen. Er ontstaan nieuwe formaties die regeringsvorming lastig maken. Spanje is een voorbeeld.
Volgens Raos is het economisch beleid van de regering minder bepalend voor de stem van de kiezers dan kwesties die de cultuur en de identiteit raken. Ook niet onbekend in de rest van Europa. Raos ziet in Kroatië een diepe kloof tussen geseculariseerde bewoners van de grote steden en conservatieve katholieke bewoners van het platteland. De eerste groep heeft een gematigd positief beeld van het oude Joegoslavië onder Tito en roemt het antifascistisch verzet waaruit zijn bewind is voortgekomen. Ze zijn kritisch ten opzichte van president Tudjman, de eerste postcommunistische en zeer nationalistische president van het onafhankelijke Kroatië in de jaren negentig, en zijn het ook niet eens met alle aspecten van het optreden van Kroatië in de burgeroorlog. De tweede groep hecht aan het primaat van de katholieke kerk, is fel anti-Servisch, en soms antisemitisch. En ze vereren oud-president Tudjman, die omstreden is vanwege het bagatelliseren van de misdaden van de fascistische Ustasa en antisemitische uitspraken. Ook onder Plenkovic is de HDZ nog niet vrij van extreemrechtse invloeden. Het verleden heeft de politiek op de Balkan nog steeds in zijn greep.
De tegenstellingen tussen deze twee groepen, die zich concentreren rond de SDP en HDZ, komen tot uiting bij debatten over het onderwijs en het homohuwelijk. Maar buiten de grote partijen komen ook allerlei nieuwe formaties tot stand. Het al genoemde Most is begonnen als regionaal politiek platform. Het groene ORaH en een Labour-partij, links van de sociaaldemocraten behaalden volgens de voorlopige uitslagen geen zetels. Živi zid, (‘levende muur’) een eurosceptische partij met vergaande plannen op monetair gebied werd zondag de vierde partij van het land met 8 zetels (+ 7). De partij is voortgekomen uit een groep jonge mensen die uit hun huis waren gezet vanwege ondeugdelijke hypotheken.
Reacties (6)
@0: Een paar observaties:
-Links verliest is misschien een ronkende kop, maar niet de essentie van de uitslag.
-De conservatieve HDZ is de grootste partij gebleven (niet geworden).
-Het verlies van Most is groter dan de winst van HDZ.
-De twee partijen van de voormalige coalitie hebben daardoor samen nu geen meerderheid meer (en dat is wél de essentie van de uitslag).
Gezien deze gegevens, is het wat voorbarig om je toe te spitsen op de problemen die HDZ en Most onderling kennen, als het gaat om regeringsvorming. Er zullen nog ergens minimaal twee zetels vandaan moeten komen. Ik zie in ieder geval niet SDP en Živi zid de benodigde steun geven, dus het moet al komen van kleine (regionale) partijtjes,die zover ik begrijp stuk voor stuk weinig met de HDZ op hebben, of (erg moeilijk met het nationalistische karakter van de HDZ) de zetels van de etnische minderheden (de Serviërs hebben er 3, de overige minderheden elk 1, goed voor in totaal 8 zetels). Zie jij überhaupt een mogelijke meerderheid? Of zijn er binnen een jaar weer verkiezingen in Kroatië?
Wacht even … dus Most kaartte corruptie aan van een HDZ politicus, en als beloning verliezen ze zetels terwijl HDZ juist wint ? Begrijp ik dit goed ?
@2: De verwachting was dat de coalitie met de SDP zou profiteren van het conflict binnen de regeringscoalitie. Dat is dus niet gebeurd. Verrassend genoeg heeft het juist Most de kop gekost en niet de HDZ. HDZ had zich overigens wel vernieuwd met een nieuwe, minder rechtse leider. De partij heeft bovendien enkele extreemrechtse groepen laten vallen. Overigens zou het me niet verbazen als de opkomstverschillen tussen stad en platteland de uitslag aanzienlijk hebben beïnvloed. Maar daar heb ik geen gegevens over kunnen vinden.
@1: HDZ en Most komen twee zetels tekort. Dus als ze met een nieuwe coalitie geen steun krijgen van een van de kleinere partijen dan lijken mij nieuwe verkiezingen binnen afzienbare tijd inderdaad niet uitgesloten, zie het Spaanse scenario. Wellicht is Plenkovic in staat slimmere compromissen te sluiten dan zijn voorgangers. De kop refereert meer aan de voorspellingen op basis van de polls dan op de problemen die de resultaten nu opleveren.
@3: Dat zou wel iets kunnen verklaren.
Maar nog iets: HDZ en Most zijn rechts, en hebben dus samen 4 zetels verloren. De SDP is links, en heeft 2 zetels verloren, dus eigenlijk minder verlies dan rechts. Het lijkt erop, dat al die zetels naar Živi zid zijn gegaan. Zou het dan niet beter zijn om te spreken van winst van Eurofoben, in plaats van verlies van links ?
@4: Het lijkt er op dat in het commentaar we eens zijn dat @0 andere (verkeerde) conclusies trekt
@4: Most lijkt mij meer een middenpartij (meer autonomie voor regio’s, hervorming van bestuur, anti corruptie). De naam duidt in elk geval op ambities een brug te slaan tussen links en rechts.
@5: En verder kun je natuurlijk allerlei conclusies verbinden aan deze uitslag. Zoals bij alle verkiezingen gewoonlijk gebeurt.