In deel 1, dat gisteren verscheen, maakten we kennis met een aantal kernbegrippen uit de theorie van de rechtvaardige oorlog: de rechtvaardige reden, noodzakelijkheid en proportionaliteit. Vandaag kijken we hoe het samenspel van deze drie begrippen ons kan helpen bij het ethisch analyseren van een aantal militaire conflicten in het algemeen en de huidige aanval op Libië in het bijzonder.
Dé gerechtvaardigde reden om oorlog te voeren is zelfverdediging. Het staat staten vrij om zich te verweren tegen een aggressor, deze verdedigingsoorlog moet dan echter ook noodzakelijk zijn en proportioneel. Het enkele feit dat een staat aangevallen wordt betekent zeker niet dat elk middel gebruikt mag worden om zich te verweren. Het is onontkenbaar dat, bijvoorbeeld, de staat Israël op zich het recht heeft militaire acties te ontplooien om zich te verweren tegen de barrage van Grad-raketten die vanuit de Gazastrook op burgerdoelen worden afgeschoten. Aan de andere kant zou men kunnen argumenteren dat de zaak, hoe serieus ook, geen grootschalige militaire campagne legitimeerde: in 2008 werden meer dan 3.000 raketten op Israël afgevuurd, maar deze maakten in totaal slechts 8 slachtoffers en het Israëlische tegenoffensief was met de beste wil niet proportioneel te noemen. Operatie “Cast Lead” zou de toets der RK sociale leer niet hebben doorstaan. Niet elk offensief wordt trouwens afgekeurd: waar overweldigende bewijzen zijn dat een aanval op korte termijn zal plaatsvinden kan de bedreigde partij het initiatief in handen nemen: de Zesdaagse Oorlog valt waarschijnlijk dus wel onder de stringente eisen van de theorie van de rechtvaardige oorlog.
In bijzondere gevallen is een militair ingrijpen buiten de grenzen, en buiten het kader van zelfverdediging te legitimeren, bijvoorbeeld om een agressor te ontwapenen die het op de eigen bevolking heeft gemunt. In deze gevallen kan men geen beroep doen op de nationale souvereiniteit. Een voorbeeld in deze zou de jacht zijn op de monsterlijke kindsoldatengeneraal Joseph Kony die met zijn zogenaamde “Verzetsleger van de Heer” vele duizenden slachtoffers gemaakt heeft, en zich momenteel ergens schuilhoudt in de jungles van de Democratische Republiek Congo. Een gerichte militaire actie om Kony te ontwapenen is niet alleen gerechtvaardigd, maar ook verplicht volgens de RK sociale leer. (Compendium RK Soc.Leer, par. 506) Dat Kony hier eventueel bij om zou komen wordt niet gezien – m.i. terecht – als een wezenlijk probleem.
Nu is de situatie in Libië er ongetwijfeld één waarin de mensenrechten van de bevolking ernstig worden geschonden, maar Khadaffi is daarmee nog geen Joseph Kony of Osama bin Laden. Hij is niet schuldig aan een aanvalsoorlog tegen een buurland of de internationale gemeenschap. Hij is een wrede en onrechtvaardige heerser, zoals die er veel zijn – en waren – in het Midden-Oosten en waar wij tot voor kort weinig tot geen moeite mee hadden. Als paragraaf 506 van het Compendium enkelvoudige, doch grove mensenrechtenschendingen tot casus belli maakt, zal er er geen oorlogsloze dag meer zijn op Aarde. De context van paragraaf 506 van het Compendium van de RK Sociale Leer maakt duidelijk dat waar deze tekst spreekt over ernstige schendingen die ingrijpen kunnen legitimeren hier vooral gedacht wordt aan “pogingen om ganse nationale, etnische, godsdienstige of linguïstische groepen te elimineren”. De context is er hier één van een naderende massaslachting van een onschuldige burgerbevolking. Hoe slecht de situatie op de grond in Libië ook is, aan de strenge eis van het compendium is mijns inziens niet voldaan. Daarbij moet ook worden meegenomen dat de opstandelingen strikt genomen geen onschuldige burgers meer zijn, maar combatanten. Wij mogen sympathie hebben voor deze opstandelingen en hun strijd rechtvaardig achten, maar wie de wapens opneemt is geen ‘burger’ meer in de betekenis die de theorie van de rechtvaardige oorlog aan dat begrip geeft.
Maar al zou militair ingrijpen in Libië gerechtvaardigd zijn, de manier waarop momenteel militair wordt ingegrepen schiet tekort. Een tiran verjaagt men niet met een Tomahawk en enkel met een gedecideerde aanval, in de lucht, ter zee en op het land – met een overweldigend machtsoverwicht – zou een Khadaffi binnen korte tijd verslagen kunnen worden. Door zich te beperken tot het neerschieten van Libische gevechtsvliegtuigen en het bombarderen van militaire doelen lost men dit conflict niet op: een langdurige crisis is dan ook zeker mogelijk.
Wij zien inmiddels al de eerste escalaties optreden. Was resolutie 1973 nog gericht op het beschermen van de burgerbevolking van Benghazi, zo zien wij nu dat “mission-creep” al heeft plaatsgevonden. De Britse regering acht het doden van Khadaffi in principe legitiem, en de Franse regering dreigt het vliegdekschip Charles de Gaulle op meer Arabische landen af te sturen. De situatie is volatiel en kan snel verslechteren. Ingrijpen brengt het uitzicht op vrede dagelijks verder uit zicht in plaats van naderbij.
Zelfs als Khadaffi van het toneel verdwijnt, en mag dat God willende spoedig gebeuren, is er geen enkele garantie dat de Libiërs beter af zullen zijn. De nieuwe “revolutionaire” regering kan even, misschien nóg, wreder zijn, een bijltjesdag van ongekende omvang kan het Libische woestijnzand rood doen kleuren en Libië zelf, bestaande uit meer dan honderd stammen en stammetjes kan als een nieuw Joegoslavië uiteen vallen, de regio nog verder destabiliserend. Wij weten niet wat we ons op de hals halen.
Het meest wrange is nog: wat wij als Westerse landen hebben kunnen doen hebben wij niet gedaan: wij hebben jarenlang geweigerd om op te treden tegen Khadaffi, we hebben hem met alle égards behandeld en zijn meest waanzinnige uitspattingen gefaciliteerd: het is niet vreemd dat hij geloofde met rust gelaten te worden terwijl hij op eigen bloederige wijze de opstand tegen zijn regering dacht neer te slaan. Tot een paar weken geleden vonden we het zelfs in orde dat de totalitaire wanstaat Libië een zetel bezet hield in de VN Mensenrechtenraad. Door onrecht te belonen hebben wij Khadaffi’s onrechtvaardigheid bestendigd. Onze verantwoordelijkheid reikt diep, en kan niet worden afgekocht met een paar scheepsladingen Tomahawks. Zo ver wij niet hebben meegewerkt aan een rechtvaardigere politieke en morele orde, niet hebben gewerkt aan vrede, zijn wij medeverantwoordelijk voor de onherroepelijk daaropvolgende uitbarstingen van geweld.
Reacties (14)
Er wordt slechts gesteld dat Gadaffi niet zo erg is dat militair ingrepen gerechtvaardigd is, en waarom dat wel zo zou zijn bij het Leger van de Heer. Argumentatie ontbreekt, want waar trek je de lijn? Wanneer heeft iemand genoeg misdaden begaan om wel in te mogen grijpen?
Ook het feit dat er in vergelijkbare gevallen niet opgetreden is, is geen argument tegen nu wel optreden. Misschien hadden we bij die andere gevallen ook moeten optreden, en waren we toen fout, niet nu.
Volledig mist ook het bespreken van de urgentie. Het leger van de Heer heeft veel doden gemaakt, maar staat niet op dit moment op het punt om Kampala binnen te vallen en te plunderen. Gadaffi stond op het punt heel veel doden te gaan veroorzaken, dat maakt dat de internationale gemeenschap een keuze moest maken. Niets doen terwijl je wel iets had kunnen doen betekent immers ook mede schuld hebben aan de doden die Gadaffi zou veroorzaken.
Tot slot is het niet zo dat het Westen Gadaffi jarenlang in het zadel gehouden heeft. Hoe snel vergeten wij Lockerbie; jarenlang is Gadaffi paria geweest. De laatste jaren was er weer sprake van enige toenadering, maar de mate van steun is onvergelijkbaar met wat een Ben Ali of Mubarak genoot.
Een goed stuk, en ik ben het er grotendeels mee eens, op een uitzondering na:
“zijn wij medeverantwoordelijk voor de onherroepelijk daaropvolgende uitbarstingen van geweld.”
Dit wordt als argument gebracht tegen de militaire ingreep, maar ik zie het juist meer als het tegenovergestelde. Quasi dat we onze fouten uit het verleden nu enigszins goed kunnen maken.
Het is natuurlijk de vraag wat er met deze mini-oorlog bereikt moet worden. Ghadaffi krijg je er niet mee weg, zoals je zelf al zegt. Wat je wel bereikt is morele steun voor de opstandelingen, en wellicht het versterken en vergroten van deze beweging.
Als geweld nooit iets oplost, dan helpt een ‘compendium’ of VN-resolutie (2005, responsibility to protect) dat regels stelt wanneer wel geweld gebruikt mag worden, ook niet.
Zolang er (te)veel mensen niet in opstand komen tegen duistere regimes èn in de ‘vrije’ landen gestemd wordt op politici die het worst zal zijn, zal er altijd meer geweld blijven dan huis-tuin-en-keukenmoorden.
Misschien helpt het meer je buurman, je collega en wie dan ook te overtuigen op de juiste politici te stemmen, klant te worden van een ‘schone’ bank en alleen die priducten te kopen waar geen bloed en armoede aan kleeft. Anders blijven we praten over ‘schone’ regels voor ‘legitiem’ geweld.
Door het optreden van Westerse landen ontstaat er een machtsbalans in het land tussen twee militair gelijkwaardige partijen. Daardoor wordt een interne en langdurige oorlog veel waarschijnlijker. Verdeel en heers iemand?
Hier een artikel van Juan Cole, die beargumenteert waarom ingrijpen in Libië een goede zaak is (vanuit een linkse wereldvisie). Ik sluit me daar volledig bij aan.
http://www.juancole.com/2011/03/an-open-letter-to-the-left-on-libya.html
U stelt “Hij (Gadaffi) is niet schuldig aan een aanvalsoorlog tegen een buurland of de internationale gemeenschap.”
En dat is nog maar de vraag.
Gadaffi was bijvoorbeeld de sponsor van de Filippijnse terreurgroep Abu Sayyaf
( http://en.wikipedia.org/wiki/Abu_Sayyaf ) en was op die manier indirect wel schuldig aan een aanvalsoorlog tegen een ander land
In het verhaal “Why Kintanar was killed the real story”
( http://www.philsol.nl/A03a/Kintanar-Quimpo-jan03.htm ) staat
“Thus, in the latter half of the 1980s and in the early 1990s, Kintanar and his deputies traveled to various parts of the globe, searching for possible sources of arms. Using Yugoslavia as their international base, they linked up with many revolutionary or “anti-imperialist” governments (like Libya, North Korea and Iraq) and movements (like the Palestine Liberation Organization, the Sandinistas and even the Japanese Red Army).”
Je kunt hier dus de conclusie trekken dat Khadaffi zich wederom bemoeide met de Filippijnen daar Kintanar (later vermoord door zijn eigen NPA toen hij met die club stopte) hulp kreeg van Libie.
Wederom was Gadaffi op die manier indirect wel schuldig aan een aanvalsoorlog tegen een ander land.
Vrij ranzig is ook het gegeven dat de nogal moordzuchtige communisten uit de Filippijnen(NDF/CPP,NPA,ILPS), gesteund door Gadaffi hun hoofdkwartier in Utrecht hebben. De godganse voornamelijk linkse politiek in dit land moet hebben geweten dat Gadaffi via een club, met hun hoofdkwartier in dit land, zich indirect schuldig maakte aan een communistische/maoistische aanvalsoorlog tegen de Filippijnen.
De aankomende link, geschreven door een Filippijnse vriend van Gadaffi in Nederland spreekt boekdelen.
http://www.josemariasison.org/?p=7420
“De godganse voornamelijk linkse politiek in dit land moet hebben geweten dat Gadaffi via een club”
Ah het was een LINKS complot! Argh. Prokarydioot
Shit je hebt ons. Al die tijd hebben we geweten dat Ghadaffi een geheim hoofdkwartier had in Utrecht waarmee hij zich, met steun van ons, de linkse kerk, sterk maakte voor de Filipijnse revolutie, voor hem en ons zo’n cruciaal project. Gelukkig konden wij onder al die succesievelijke CDA/VVD kabinetten rustig onze grote linkse politieke invloed aanwenden om de Tripoli-Utrecht-Manilla connectie te verbergen, maar helaas heb je ons ontmaskerd. Wat nu te doen met al die Filipijnse terroristen in mijn kelder?
Grappige site heb je trouwens. Boeiend idee om alles wat in de wereld gebeurd aan de politiek op de Filipijnen te koppelen. Ook vind ik het schattig hoe je allerlei van je favoriete denkers van die leuke koosnaampjes geeft. Heel origineel!
Ik heb niet gezegd dat Gadaffi een hoofdkwartier te Utrecht heeft maar wel dat die lamlul samenwerkte met Sison, die wel zijn hoofdkwartier te Utrecht heeft.
Ik heb ook niet gezegd dat er een links complot zou zijn maar het is wel opvallend dat Sison al zo’n 27 jaar vanuit Utrecht zijn gang kon gaan. Wat dat betreft heeft Groenlinks de nodige boter op het hoofd daar die er altijd voor gezorgd heeft dat de Gadaffi-vriend eigenlijk nooit aangepakt is, sterker nog hij moet van Groenlinks van de terroristenlijst af. Ik heb het dan over mevr. Strik en de rare fratsen die Andree van Es geleverd heeft bij de Quimpo-affaire.
Dat ik vaak de lijn richting Filippijnen trek komt omdat ik er vaak geweest ben, de taal spreek en ook nog getrouwd ben met iemand uit dat land.
Een blogje met wat Filippijnse invloeden, inderdaad met Jose Rizal als inspiratiebron maar die kent vrijwel geen hond in dit land.
Ah, Guilt by association. Doet het altijd goed in rechtse kringen. Peter Siebelt speelt daarin in de eredivisie.
Nogmaals Joost ik heb het niet over een complot gehad dat maak jij ervan, je bent nogal snel op de tenen getrapt zo te zien.
Ik stel alleen dat er een communistisch netwerk was waar Sison en Gadaffi in zaten.
Ik stelde verder dat Gadaffi indirect schuldig is aan een aanvalsoorlog tegen een ander land land daar Gadaffi zo’n beetje iedere terroristiche/revolutionaire beweging met geld en of wapens steunde, is trouwens algemeen bekend.
Het netwerk in de link die ik gaf komt niet van Peter Siebelt maar van Nathan Gilbert Quimpo en laat die toevallig links zijn maar wel eerlijk.
Wat jij niet kan weten is het gegeven dat Siebelt vroeger oud papier verzameld en dat ook kreeg van het kantoor van Sison.
In die papieren heb ik rondgekeken en zag daar zwart op wit een duidelijk netwerk waar de DDR, Saddam, Libie, Noord Korea en inderdaad Groenlinks een plaats inhadden. Zelfs Quimpo heeft mij dat verteld daar ik Quimpo (een oud-medewerker van Sison) kon opsporen, nogmaals ik ken de weg binnen de Filippijnse gemeenschap en ben niet zo bekrompen als de snel op de tenen getrapte Joost.
Geen complotten dus maar een goed aantoonbaar netwerk waar Andree van Es als lid van de vereniging Nederland-DDR inderdaad een rol in speelde.
Het probleem met Joost zit hem zo te zien in het feit dat hij geen kwaad woord van welke linkse persoon wil zien maar zwart op witte gegevens kan ik niet negeren Joost.
Ik ben niet op mijn teentjes getrapt hoor, sterker nog, het interesseert me geen zak. Ik vind je betoog zelfs erg grappig.
Maar jij bent degene die er totaal uit het niks, en erg lachwekkend, opeens “links” bij haalt, suggererend dat zij ervan afwisten maar bewust niks deden. Ik weet niet hoe jij erover denkt, maar dat is een complot.
Ik stel alleen dat Geert Wilders met een Hongaarse vrouw is getrouwd. En ik stel, dat Hongarije vroeger communistisch was. Dus kan ik stellen, dat Geert Wilders een communist is. Of gelden dat soort associaties alleen als het om linkse personen gaat?