Vrede is niet slechts het ontbreken van wapengeweld, niet eenvoudigweg een periode waarin de Tomahawks in hun silo’s blijven. Vrede is bovenal een relationele, sociale en internationale waarde die niet losgezien kan worden van de waardigheid van de menselijke persoon en een rechtvaardige nationale en internationale orde. In die zin is er in Libië geen staat van vrede geweest die plotseling doorbroken werd door de Franse, Britse en Amerikaanse interventies die volgden op Veiligheidsraadresolutie 1973.
Dat wil echter niet zeggen dat het militaire ingrijpen van deze en vele andere landen te verdedigen is volgens de breed aanvaarde theorie van de rechtvaardige oorlog, zoals geformuleerd binnen de intellectuele tradities van de Rooms-Katholieke Kerk. Integendeel: we zouden ons moeten laten leiden door deze inzichten en met uiterste scepsis en voorzichtigheid spreken over de mogelijkheden om gewapende conflicten met nog meer geweld te beslechten.
De Katholieke Sociale Leer, waarvan de theorie van de rechtvaardige oorlog een onderdeel is, wordt gedreven door een uiterste afkeer van militair geweld. Het inzetten van een gewapende macht is aan de strengste voorwaarden gebonden. De Pausen zijn hier altijd duidelijk over geweest: Leo XIII sprak over oorlog als “gesel” die over de naakte ruggen van de mensheid gaat, en de grote Paus Johannes Paulus II was ook volstrekt duidelijk in zijn standpunten. Hij noemde oorlog “een avontuur zonder terugkeer” en ontmaskerde het geweld door te zeggen dat “het (…) vernietigt wat het beweert te verdedigen: de waardigheid, het leven, de vrijheid van menselijke wezens”.
De voornaamste reden dat geweld zelden als instrument kan worden ingezet is dat geweld doorgaans een gewelddadige tegenreactie oproept. Een enkelvoudige daad van geweld escaleert binnen de kortste keren en vormt op die manier een diabolische geweldsspiraal waarvan de effecten continenten ver en eeuwen lang kunnen worden gevoeld. Daaruit volgt dat, volgens Paus Paulus VI, “oorlog geen conflict beeïndigen kan, want zij roept nieuwe, nog meer gecompliceerde conflicten op.”
De RK Sociale Leer is echter niet pacifistisch en rechtvaardigt, en in uiterste gevallen verplicht een rechtmatige overheid om zich gewapenderhand te verdedigen. Er zijn een aantal factoren die meegenomen moeten worden in de afweging of een kandidaat-rechtvaardige oorlog wel inderdaad gevoerd mag worden. In het kort moet er sprake zijn van een rechtvaardige reden, noodzakelijkheid, en proportionaliteit.
Deel 2 volgt morgen
Reacties (1)
Het doet geen recht aan het buiten proportionele geweld wat tegen Irak gebruikt is de minimaal 650.000 doden daar en de plat gebombardeerde infrastructuur. De internationale rechtsorde is zwaar geschokt door de oorlog in Irak en het aanstormende geweld tegen Iran het heeft geen pas het internationaal recht hieraan aan te willen passen omdat dit de zogenaamd idealistische daders beter uit komt. Die missie is opgezet om Amerika op opportunistische gronden alleenheerser over de wereld te maken en niet om de wereld te dienen en te verdedigen tegen ongewenste gewelddadige elementen uit radicaal islamitische of andere hoek.