Liberalisme en het klimaat

GeenCommentaar heeft ruimte voor gastloggers. Dit stuk van Bart Akkermans, VVD-lid te Goes, verscheen eerder op VVDnext. Hij schreef het in reactie op twee andere artikelen op VVDnext, hier en hier te vinden.

Past het voeren van een klimaatagenda in een liberale wereldvisie?

De liberale visie op mens en maatschappij is gefundeerd op het recht tot zelfbeschikking. Graag wil ik de woorden van John Stuart Mill aanhalen: “De vrijheid van het individu houdt op waar die een ander schade berokkent” (1). Laten we eens met die woorden in gedachten naar de klimaatproblematiek kijken.

Ik ben van mening dat geen enkel individu alleen in staat is het klimaat direct te beïnvloeden. Aangezien er bij mijn weten niemand is die het tegendeel beweert, kunnen we veilig stellen dat klimaatproblematiek het individu ontstijgt. Hieruit volgt dat als we, ongeacht de mogelijkheden, het klimaat zouden willen beïnvloeden dat dit dan in groepsverband door de hele of toch in ieder geval de grote meerderheid van de mensheid moet gebeuren. Als we de hypothese aannemen dat de mensheid in staat is het klimaat te beïnvloeden, moeten we dit dan trachten te doen? Alle klimaatmodellen die tot nog toe wetenschappelijk accuraat (2)(3)(4) zijn gebleken, laten zien dat grote bevolkte delen van de aarde zeer nadelige gevolgen zouden ervaren als de temperatuur op aarde zelfs maar met enkele graden stijgt.

We hebben reeds vastgesteld dat als we het klimaat zouden willen veranderen, dit in ieder geval gedaan moet worden met medewerking van (bijna) de gehele mensheid, en dat niets doen zeer waarschijnlijk leidt tot grote schade aan anderen. Met Mills woorden nog in gedachten valt niks doen dus in ieder geval niet te rijmen met het liberale gedachtegoed.

Het voeren van een beleid met betrekking tot klimaatverandering past dus niet alleen in een liberale wereldvisie en daarmee dus het beleid van de VVD; géén beleid voeren om klimaatverandering zoveel mogelijk te beperken en in banen te leiden doet de liberale gedachte zelfs geweld aan.

Het klimaat verandert, maar waarom zouden we trachten dat te beïnvloeden?
Dat het klimaat aan verandering onderhevig is staat buiten kijf. De echte vraag is dus: Wordt de aarde warmer? De overweldigende meerderheid van wetenschappers zijn het eens over het feit dat de aarde warmer wordt, en van die meerderheid gelooft wederom de grote meerderheid dat dit komt door menselijke CO2-uitstoot (5). Alle klimaatwetenschappers zijn het er inmiddels over eens dat de hoeveelheid CO2 in de atmosfeer een belangrijke factor is voor de temperatuur op onze aarde.

In wetenschappelijke kringen gaat de discussie nog slechts over of de menselijke uitstoot van CO2 een doorslaggevende factor is in het recentelijk warmer worden van onze planeet, en de overweldigende meerderheid is van mening dat dit zo is.

Er zijn nog wel serieuze alternatieve theorieën, zoals het onderzoek van Friis-Christensen en Lassen (6). Dit dateert echter reeds uit 1991 en is inmiddels breed weerlegd door andere klimaatwetenschappers. Een andere criticus met enige wetenschappelijke kredietwaardigheid is Robert Lindzen, maar de resultaten van zijn onderzoek (7) zijn tot nu toe niet reproduceerbaar gebleken, wat in de wetenschappelijke toetsingsmethode geldt als één van de belangrijkste criteria.

De mensheid mag dan klaarblijkelijk niet in staat zijn om klimaatverandering te voorkomen, wel is zij, met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid, in staat deze te beïnvloeden en te controleren. Om duidelijk te maken waarom we dat ook moeten doen zal ik hier een vergelijking maken met een ander natuurverschijnsel waar wij hier in Nederland maar al te bekend mee zijn, de getijdenwerking en onze al eeuwen durende strijd tegen het water.

Eb en vloed doen al miljarden jaren wat ze willen, met of zonder mensen. Als we dezelfde argumentering na de watersnoodramp van 1953 hadden toegepast, waren de Deltawerken nooit gebouwd.

Omdat we destijds gelukkig wel degelijk besloten hebben in te grijpen heeft Zeeland nu niet alleen droge voeten; Nederland heeft er een florerende industrie op het gebied van waterbouwkunde en een wereldvermaard niveau van kennis aan overgehouden. Natuurlijk, wind en water bestaan nog steeds, maar de effecten ervan zijn wel met succes beperkt. Waar we echter bij de ramp van ’53 pas handelden nadat het leed geschied was, hebben we die luxe bij de klimaatverandering niet. Achteraf handelen zal geen optie zijn, als we de schade willen beperken moet het nu gebeuren.

Als Nederland als één van de eerste landen straks aan de slag gaat met ondergrondse CO2 opslag (bij Barendrecht) gaan we in ieder geval een hoop unieke kennis op doen, kennis waar de Nederlandse economie in de toekomst wellicht veel meer van zal profiteren dan dat het nu kost.

Met het oog op deze ervaringen uit het verleden, de mogelijkheden in het heden en de verwachtingen voor de toekomst, ben ik dan ook van mening dat we zeker iets moeten doen met klimaatverandering. Wij als Nederlanders, en de VVD als ondernemerspartij, zouden zelfs een gigantische kans onbenut laten als we dat niet doen.

Wat moeten we vanuit electoraal oogpunt met de klimaatproblematiek doen?
Blijkbaar bestaat er onder partijgenoten het idee dat het voeren van actieve klimaatpolitiek stemmen kost of dat het duidelijk stelling nemen tegen een actieve klimaat politiek stemmen op zal leveren.

De werkelijkheid is dat de klimaatproblematiek de partijpolitiek en ideologie ontstijgt. Of je nu links, rechts, midden, socialist, liberaal, conservatief, anarchist of christen-democraat bent, we leven allemaal op dezelfde aarde en wat er met de aarde gebeurt raakt ons allemaal, of ons dat nu goed uitkomt of niet. Ook staat vast (8) dat het warmer worden van de planeet ons voor grote problemen kan stellen, zoals de stijging van de zeespiegel en schaarste van voedsel en drinkwater.

Één van de weinige variabelen waarop we in de complexe dynamiek van het klimaat als mensen invloed op kunnen uitoefenen is onze CO2-uitstoot. Bij voorbaat stellen dat we geen beperkingen aan die uitstoot willen opleggen, er vanuit gaande daarmee electoraal gewin te behalen, getuigt van een zeldzaam naïef opportunisme. Als VVD-lid, deel van het electoraat en liberaal, kan ik, zeker gezien de omvang van de gevolgen, daarover slechts mijn wenkbrauwen in opperste verbazing fronsen.

Klimaatverandering is een feit. Daarover zijn we het in ieder geval allemaal eens. Of die veroorzaakt is en wordt door de mensheid mag dan een twistpunt zijn voor een kleine minderheid in de wetenschap, we zullen ons desalniettemin aan de realiteit van die verandering moeten aanpassen. Hoe kleiner die verandering, hoe gemakkelijker die aanpassing zal zijn. Als de kans zich voordoet om die aanpassing en de daarmee gepaard gaande schade zo klein mogelijk te houden, dan zijn we het aan onze eigen vrijheid, aan de vrijheid van anderen en aan de toekomstige vrijheid van onze kinderen verplicht ons daarvoor in te zetten, zodat ook in de toekomst de keuzevrijheid, het fundament onder het liberale gedachtegoed, gehandhaafd kan blijven.

Je vergokt de toekomst van de menselijke soort niet in de hoop een paar Kamerzetels te winnen. Sterker nog: Vanuit het gedeelde liberale gedachtegoed zou het ons sieren op dit punt onze handen ineen te slaan met de andere liberale partijen en ons gezamenlijk hard te maken vóór CO2-reductie.

Conclusie
Moet de VVD in haar verkiezingsprogramma dus stelling nemen tegen verdere uitgaven om de CO2-emissies te beperken?

Nee, absoluut niet, dit leidt tot schade aan de vrijheid van anderen in de toekomst, en zelfs al in het heden. Het is daardoor strijdig met één van de fundamenten van het liberale gedachtegoed zoals het door Mill werd geformuleerd.

Geen beleid voeren en neutraal blijven over het onderwerp is geen optie. Sommige problemen vallen nu eenmaal niet weg te negeren of met pseudo-wetenschappelijke argumenten te te marginaliseren, hoe goed dat ons electoraal wellicht ook mag uitkomen.